Քերթուածներ

ԶԲՕՍԱՆՔ ԱՐՏԱՇԷՍԻ ԱՌԱՋՆՈՅ

ԵՐԳ

[1] «Ելէ՛ք ի դաշտ, սէ՛գ իմ կորիւնք, դռոյթ տո՛ւք խաղից յասպարէզ,
Գոռ հըսկայից գոչէր հրաւէր հըսկայազօրն Արտաշէս։
Ելին վաշտք վաշտք քաջաց ձայնին ըզհետ աշխարհաւեր,
[2] Վառեալք ի բոցափայլ պըղընձակուռ յասպար ի զրահ,
Այլ զի՞ այդչափ խուռն ամբոխ հուր ի զայրոյթ բորբոքելոց
Եւ շըռինդն յուզեալ սաստիկ իբր ըզճայթմունըս ամպրոպաց,
Զի՞ այդչափ դափր ի գետին դրընդիւն յոխորտ երիվարաց։
Կամիցի՞ն պեղել ըզհող եւ մարտ դընել ընդ անդընդոց.
[3] Ո՞ր ըզվրէժ լուծցեն այս քաջք, կամ յո՞ր վըտանգըս դիմագրաւք,
Նազեսցին պար առեալ ի ճաճանչի յաղթանակաց.
Միթէ զերկիր ի հիմանցն յաւիտենից քայքայեսցե՞ն
Կամ ծովուն ընդդէմ ցասման ահեղախրոխտ բերցեն պայքար։
Ըզբօսանք Արտաշէսի ընդ աշխարհիս եւ ընդ ազգաց: -
Ինքն ի կառըս վերելեակ, սանձն ի ձեռին ձիոց վեցից։
Արշաւէր նախընթացիկ մեղմ ի ժըպիտ եւ զուարթադէմ.
Մերթ ի ճախր ըզձիս ածէր եւ մերթ հեզիկ յաշխոյժ ի պար,
Որպէս կայծակն ի մէջ ամպոց այնպէս անուոցն որոտալով.
Մերթ առ իւրսըն դարձ ընդ կրունկըն հրամայէր դոյզըն պատուէր
[4] Յարուցանել յանկարծօրէն կարկառակոյտ լեառըն վիմարդ
Կամ նետիցըն տարափով քօղ արկանել զարեգակամբ
Եւ խաղ առնել ըզնովաւ եւ զբոցակէզ ճառագայթիւքն։
Տեսին ազգք դիզացեալ փոշի յերկինս որպէս ըզծուխ,
Այն էր նըշան գուժաբեր պերճըն ճեմոց Արտաշէսի.
Անշընչացան ի զոփալոյն՝ զօրհասական տեսեալ ըզժամ։
Անցանէր Արտաշէս, տապալէին բարձրապարիսպք,
Անցանէր մըրըրկաբար, դաշտանային ի դիւր քաղաքք,
Անցանէր եւ ընդ քարշ ձըգէր զարքայս եւ զժողովուրդս.
Եւ ընդ քեզ ընդ վայրենւոյդ խաղաց, ո՜ ծով, եւ ըզբօսաւ.
Իբրու գազան շըղթայակապ ի զուր մոլեալ մըռընչեցիր.
Յիւր երկիր տեղափոխեաց ըզդիւցընկէց վեհից կայանս։
Զերթ հըսկայ Ոգի յաղթող՝ թեւատարած ճախրեաց ի վեր,
Կալաւ զաշխարհ ի ձեռին որպէս մանկունք գընտակ ի խաղ.
Խաղաց նովաւ եւ ըզբօսաւ, այն էր իւր խաղ արքայական։
Շատ է արդ, Արտաշէ՛ս. աստուածասցիս եւ դու հըզօրդ.
[5] Զորս ընդ աթուր կոխեցեր, քեզ մահացուք հարցեն պաշտօն.
Դարձի՛ր ի զբօսանացդ… այլ ընդէ՞ր սուրք փայլատակեն,
[6] Զերթ Ովկիան ալետանջ ինքն ընդ անձին իւր ոգորի.
Հի՞մ փոթորկեալ զեռայ խուժան եւ յո՞ սուրայ Արտաշէս,
Զի՞նչ այն աղմուկ խառնագոչ… ո՛չ մի շըշունչ… լռութի՛ւն մահու.
Դիակնացաւ աշխարհակոյտ, տեսէ՛ք, բանակն յաղթողական.
Տեսէ՛ք՝ կողք քաջազանցն են ապաժոյժ աղբերք արեանց.
Գործի փառացն Հըզօրին իւր արեւուն ած ըստուերած։
Ո՜վ Մեծդ, ըզքոյդ յետին վըսեմութեան բարբառ շրթանց,
Առ ի խրատ աշխարհիս՝ որ ի յաջոյդ սարսեալ դողաց,
Քանդակեցից շիրմիդ վերայ. «Աւա՜ղ փառացս անցաւորի»։