Մահուան ծաղիկներ

ԳՈՑ ԱՉՔՈՎ 

Կը գրեմ։ 

Պզտիկ է տետրակը, տղու գիրերով, գիծերով ու պատկերներով լեցուն: Քակուած, կոտրած թերթերուն անփութութիւնը տեսակ մը հրապոյր կու տայ անոր։ 

Մինակ եմ։ Բազմոցը, որ լայն է, կը կրէ կրակարանը, վախկոտ՝ առաձիգ իր ոտքերուն վրայ: Կէս կարուած պլուզի թեւ մը իր դունչը դրած է անոր մէկ ոտքին։ Ցած ու պզտիկ սենեակին մէջ, այս ամէնը կը լուսաւորուին լոյսի լայն շերտէ մը, որ կէս մը բացուած դուռնէն կ՚իյնայ ներս, խոշոր ու երկայն քանակ մը նետելով դէմի պատին վրայ։ Արիւնէ քանակ մը։ 

Ու անկէ սենեակին մէջ կը տարտղնի այդ կարմրութիւնը, լռիկ, անկիւններուն մօտ յաղթահարուած: Ու լսել կը կարծեմ անոր քալուածքը: 

Գիշերը, տետրակին վրայ, կը հագնի լոյսի այն քմայքը, որ երազներուն յատուկ է։ 

Աչքերս վեր կ՚առնեմ գիծերուն ծիածաններէն: Քովս է։ Չեմ գիտեր ե՛րբ ու ինչպէ՛ս է եկած։

Ու ծիածանումը կը շարունակուի անոր երեսին վրայ։ Գոյները կու գան ու կ՚անցնին անկէ, տալով անոր հեքիաթի աղջկան մը հրաշքը:

Բայց ահա կը կենայ պատրանքը: Հանդարտ կեցած է ան, դուռնէն նայող կարմիրի թրթռումին մէջ, որ անոր դէմքին վրայ բիւրազան ու լռին նուագի մը պէս կը բաբախէ։ Այդ ոսկիին մէջ, որ կը հեւայ, ան կը ժպտի, ինչպէս ժպտէին պիտի երկինքէն ինկող երազները, երբ ձեւ առնել ուզէին։

Կը նայինք իրարու։ Ու նայուածքները իրար կը գտնեն դալկահար բոցի մը նիհար թելին մէջ: 

Ու անոր աչքերը տաք են, խորանի մը պէս, ուր աստուծոյ մը շունչը կը սաւառնի։ Ու անոր աչքերը կապոյտ են, գարնան արեւին  մէջ թեւ բացած մանիշակի մը նման, որուն մարմինը դեռ քակուած չըլլար բիւրեղ ճերմակութիւններէն: Արտեւանները կը թաթխուին դուռնէն ժպտող կարմիրին մէջ։ Ու անոնց կատարին կը սարսռայ մեղմացած ու հալած բան մը, մաքուր՝ ոսկիի արիւնին նման, սրտառուչ հեւքի մը չափ, ուրկէ կեանքը կը փախչի։ 

Չեմ տեսներ անոր իրանը, որ ծունկերէն վար կը հատնի վերջալոյսի մը մէջ։ 

Գիտէ, թէ կը գրեմ։ Գիտէ, թէ իր ուզածները կը գրեմ։ Գիտէ, թէ այս մանրիկ գիծերուն տակ ես կը դամբանեմ տառապանքներուն էն խորունկը, որուն դժուար թէ դիմանայ մարդերուն հոգին։ 

*  *  *

Սենեակը մութ է հիմա, մութով մը, որ աշխարհէն չէ, որ սեւ չէ, ուր կարելի է նայիլ ու տեսնել։ Կրակարանին մէջ քողուած դեղնութիւն մը լուսապսակ կը բանայ մոխիրներուն վրայ: 

Մինակ եմ նորէն։ Բայց ան, այս անգամ աներեւոյթ, կը լեցնէ սենեակը: Չեմ տեսներ, բայց գիտեմ։ 

Ո՞վ է ան, դեռ նոր խառնուած իմ կեանքիս։ Անդունդին այնքան մօտիկ հանդիպուած այս պարիկը անուն ունի՞։ 

Անիկա ձեւն իսկ է, մաքուր ու աստուածային մարմինը այն անուրջին, որուն ցոլքը առկախ կը մնայ մարդերուն ներսը, անոնց հոգիներուն երկինքէն վար, անորոշ, ծփանուտ, խորհուրդով ծոցուոր մշուշի մը պէս, որուն գիրկը հանգչէր բոլոր տրամներուն յաւիտենական հանգոյցը: 

Բաւ է, որ անիկա գեղեցիկ ըլլայ։

Ու կին մըն է անիկա։ 

* *  *

Ի՜նչ անհասանելի է քերթուածը մեծ մարտիրոսութիւններուն։ 

Ցերեկները կը սեւնան, արիւններուն մէջէն ածխացած փախչելով: Գիշերները կը լայննան, կը խորունկնան, կը կոտտան մեռելներուն անծայր տողաշարքերուն վերեւ։ Աստղերուն տակ անպատանք տղոց միսերը կը մսին ու մայրերուն ծոցէն կաթը կը սառի։ 

Ինչո՞ւ մահն ու գեղեցկութիւնը այսքան ուժով կապուած են իրարու։ Ո՞վ դրաւ աւերակներուն մէջ ծաղիկներուն քերթուածը։ Ինչո՞ւ մահուան նուիրուած գանկերուն տակ աղուոր կիներուն, աղուոր ձեւերուն տառապանքը կ՚աստղանայ: 

* *  *

Կը նայիմ մօտս։

Ան է դարձեալ։ Բայց որքան փոխուած։ Աչքերուն լոյսը հորն ինկած կանթեղ մըն է հիմա, ծիածանին վրայ, արիւնէ ոստայնով աստղ մը, որ կը դողդղայ: 

Կապոյտ ծիրերու զոյգ աղեղին վերեւ այդ աչքերը կը յառին, անթա՜րթ, հորի մը չափ խորունկ, որուն յատակը հրդեհը մարած ըլլար։ 

Երեսներուն վրայ խնդացող ճերմակութիւնը նուազած է ու այտոսկրերուն չարագուշակ չորութիւնը գերեզմանէն փախչող ցուրտ մը կը ցաթէ։

Մահուան մօտեցող այդ գլուխը գրաւիչ է դարձեալ՝ իր դալուկ ժպիտովը, որ արհաւիրքը կը վարագուրէ։ 

Մերկ են իր թեւերը։ Անոնց միսը, քիչ առաջ այնքան անուշ գրկած իր ծղիները` թափած է հիմա, պարպուած բոլորովին: 

Բաց է իր կուրծքը, ճերմա՛կ, տարօրինակ ճերմակով մը դէմ գալով գոյներու այն մահատիպ շիջումին, որոնք անոր դէմքը կը ծանրացնեն։ 

Ու ամբողջ մարմինը կը բարձրանայ կամաց–կամաց, կ՚երկննայ, տեղի տալով իր լայնքէն: Մատները բարակցած են ժայռերու կուշտին, արեւակեզ ոսկորներուն նման եղնիկին:

Տղու տետրակը նորէն ձեռքս կու գայ։ Կը գրեմ։ Ու մէկէն առանց նայելու կը հարցնեմ անոր. 

– Ինչո՞ւ գացիր՝ ինչո՞ւ։

Ան իմ միտքս կը կարդայ ծալուած էջի մը նման։

Գիտէ, թէ ո՛ւր է գացած եւ ինչու: 

Ոչ մէկ շշուկ։ Ծանր բան մը կ՚իյնայ ուսերուն վրայ։ Մատներուս տակ գրիչը կակուղ է՝ ծերացած մոմի մը նման:

Ցաւէս, յուզումէս, յուսահատութենէս կը զգամ, որ ակռաներս կը հալին ու կը հատնին լինտերուս մէջ։ 

*  *  *

Աստղի կտոր մը՝ տետրակին վրայ։

Վեր կ՚առնեմ աչքերս։ 

Ան է նորէն։ Իր ձեւերէն, իր մահամերձ դէմքին սոսկումէն ու իր այլայլած մարմինէն հիմա դուրս է եկած զմայլելի կորութիւն մը, որ քիչ–քիչ կը խորանայ, ետ–ետ կ՚երթայ, հագնելով շնորհը երջանիկ գլուխի մը։ Ու մեղմ այս շարժումը, կորութեան թեւաւոր այս ծփանքը տեղի կ՚ունենայ կրակէ խորքի մը վրայ։

Հանդարտ բոց մըն է՝ խորանարդ շառաւիղումով, կրկնակ վառարաններու մէջէն, որոնք յակինթներու նման կը ծաղկին ճակտին ճերմակութեանը տակ։

Ու այդ վառարաններէն կը կաթի, գիրազանցապէս շնորհալի, տաքուկ լոյս մը, բանաստեղծին կրակէ կաթիլը, որ հեղուկ դարձած հոգին իսկ է անոր։ 

Տակաւ բոցը կը մեղմանայ: Ձեւերը կ՚ալեծփին, կը սեւեռուին իրենց գոյներուն փակչելով։ Միսը կը ծլի ու կը թրթռայ։ Շրթներուն գիծը կը կարմրի՝ բռնկած ու կիսաբեկ մատիկներուն նման, ու դէմքին կաղապարը բոցավառ երկինքի մը նման, դարձեալ անխորաչափելի, բայց կայծկլտուն տարածութեան մը մէջ, որ անհունին կը յանգի։ 

Պայծառ ու քաղցր է այս բխումը։ Ժպիտը կը բուսնի, կը բռնկի հոն։ Լեցուած ու լուսալիր բազուկները բարձրացած են ու բացած իրենց աղեղին հրաշքը:

Իրարու կու գանք, իրարմէ քաշուող երկու արեւներու ուժովը։ Արագ` մտածումին նման, մեր բերանները կը կղպուին իրարու վրայ: 

Սենեակ չկայ մեր ոտքերուն տակ։ Լոյս չկայ մեր շուրջը։ 

Բայց մեր ներսէն երկինք մը կը բխի ու մեր լոյսը մենէ կը ստեղծենք։ 

* * *

Գոց աչքերով։ 

Այո՜, երբ բաց աչքերը մոմէ զուրկ լապտերներ են օրերուն գիշերին մէջ։