Երեք թատերախաղեր

Գ. ԱՐԱՐ

Ուրիշ սրահ մը։ Խորքին երկու դուռ, սենեակներ տանող։ Պարզ ու կոկիկ կարասիներ:

Երբ վարագոյրը կը բացուի, Անժէլ երկարած է փորին վրայ ու գիրք մը կարդալով զբաղած։ Սպասուհին կը պտտի, հոս ու հոն բան մը շտկրտելով։

 

ԱՆԺԷԼ — ( Պառկած տեղէն ) Երկու ամիս է, կը փորձեմ կոր, Մարիա՛մ, օգուտ չի կայ։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Շուարած ու կարեկցող ) Չեմ գիտեր, օղուլ։ Ինծի ըսին, ես ալ քեզի։ Թասը կը դնե՞ս կոր։

ԱՆԺԷԼ — Գրեթէ միշտ, ժամերով։ Հիմա սկսայ շունչէս նեղուիլ։

ՄԱՐԻԱՄ — Փորդ ալ մեծցած է նէ։ գիտե՞ս։

ԱՆԺԷԼ — (Ոտքի ցատկելով բայց կամաց) Կը կարծե՞ս, յայտնի՞ է։ 

ՄԱՐԻԱՄ — Իմ աչքիս շատ խոշոր կու գայ կոր։ Մամադ չի՞ կասկածիր։

ԱՆԺԷԼ — Ինձմէ՞։ ( Կը կենայ ) Ի՛նչ ընեմ պիտի Մարիամ։ Այսօր ալ չբերէ, վաղը հորն եմ, գիտցած ըլլաս։

ՄԱՐԻԱՄ — Աստուած չընէ։ Փորովները հո՞ր կը նետուին։ Հարկաւ բան մը կ՚ըլլայ։ Դեղը չբերէ՝ դայեակը կայ։

ԱՆԺԷԼ — Եթէ չբերէ, որոշած եմ։ ( Ժամացոյցը նայելով ) Հիմա ուր որ է, երեւան կ՚ելլայ։ Նայէ որ մամաս քիչ մը վար դնես։ Արդէն Տիկին Քնարը իրեն կը սպասէ։

ՄԱՐԻԱՄ — Մօտիսթրա՞ն։

ԱՆԺԵԼ — Այո։ Ա՛խ, անգամ մը ազատէի։ Դուն իրաւունք ունիս եղեր։ ( Դուռը կը զարնեն )։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Նայելով պատուհանէն ) Ա՛ն է։

ԱՆԺԷԼ — Դուն քաշուէ ներս ( Սպասուհին կը քաշուի )։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Ներս մտնելով, կը նայի երկու կողմ, մէկը փնտռողի մտահոգութեամբ ու կը շտկի աղաչաւոր դէպի աղջիկը )։ Բարե՛ւ։

ԱՆԺԷԼ — Բերի՞ր։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Լուռ է )։

ԱՆԺԷԼ — Քեզի կ՚ըսեմ, չե՞ս լսեր։ Բերի՞ր։

ՎԱՀՐԱՄ — Անգամ մը բարեւս առ։

ԱՆԺԷԼ — Բարեւդ քեզի։ Բերի՞ր։ Ինչո՞ւ չես խօսիր։ Չբերի՞ր։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Շարժումով մը որ երկդիմի է )։ Այո՛:

ԱՆԺԷԼ — Այն ատեն ինչո՞ւ եկար։ ( Կը կենայ մէկէն։

Ահաւոր ատելութիւն կայ աչքերուն մէջ։ Պահ մը լռութիւն։ Յետոյ ինքնիր վրայ շիջում, աչքերը վար կ՚առնէ ու գրեթէ դողդղալով կը շտկի խորը. կամաց. հազիւ կարենալով հաւասարակշռութիւնը պահել։ Երբ դուռին առջեւն է, Վահրամ կը վազէ ետեւէն )։

ՎԱՀՐԱՄ — Ո՞ւր։

ԱՆԺԷԼ — ( Պատասխան չի տար ոչ ալ ետ կը նայի անոր։ Բայց իր քայլերը կը կթոտին ու մօտ է իյնալու։ Վահրամը գրեթէ կը քսուի։ Ուրիշին տկարացումէն օգտուող մարդու մը հանդարտութեամբը, ձեռքը կը դնէ անոր ուսին։ Անժէլ նեղուած ու զայրացած ) Քաշէ՛ ձեռքդ։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Խիստ արագ կը քաշէ ձեռքը, յետոյ կ՚երթայ ետ երկու քայլ: Երբ բերանը կը բանայ խօսելու, ձայնին մէջ արտակարգ վիշտ կայ ) Անժէ՛լ։

ԱՆԺԷԼ — ( Չափազանց խիստ, բայց զուսպ ) Ոչ ալ ատ անունը։ Քեզի արգիլած եմ։ Ինչո՞ւ չես կարգեր խոստումդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Չեմ կրնար։ Ալ խոստում չունիմ քեզի։

ԱՆԺԷԼ — Աղտոտ ես, որքան վատ։ ( Գլուխը շարԺելով ու ինքնիրեն խօսելու պէս ), Տէր Աստուած, ինչո՞ւ ասանկ ցեխէ շինեցիր ասոնց հոգիները։

ՎԱՀՐԱՄ — Անիրաւ ես դուն։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը նայի կատղած. յետոյ մէկու մը պէս որ վճռական բան մը ընելէ առաջ կը վարանի, կը ժողվէ իր ուժերը ու աչքերովը տղան քամելով կամաց, սպաննուած կը քալէ դէպի խորքի դուռը։ Վահրամ, որ պահ մը այդ նայուածքին մագնիսութեան տակ տկարացած էր, տեսնելով անոր անհետացումը, կը գահավիժի ետեւէն ու գրպանէն շիշը հանելով կը ճօճէ օդին մէջ )։

ՎԱՀՐԱՄ — Կեցիր։ Բերի, բերի։ Չե՞ս տեսնար։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը դառնայ ետ. շիշը տեսնելով կը սարսռայ. ընկճուած բայց հանդարտ։ Ձեռքը կ՚երկարէ շիշը առնելու։ Վահրամ քիչ քիչ ընկրկելով կը բերէ զայն մինչեւ բեմին եզերքը )։ Տո՛ւր ( Ձայնը հանդարտ կ՚ուզէ մնալ )։

ՎԱՀՐԱՄ — Տո՛ւր։ Ինչ դիւրութեամբ կ՚ըսես բառը։

,

ԱՆԺԷԼ — Տո՛ւր ու աւելորդ մի խօսիր ալ։

ՎԱՀՐԱՄ — Անժէլ, ( Այս բառը այնքան սրտանց ու անկեղծ է որ աղջիկը կը կենայ, կարծես կը յօժարի մտիկ ընելու ) Անժէլ, մի՛ երթար։ ( Տղան լուռ է. աչքով կը խօսի։ Դեղը կը դողայ ձեռքին մէջ ու ամբողջ մարմինը տեսակ մը ջղային ցնցումով կը տագնապի։ Այս ցնցումը կամաց է ու դուրսէն հազիւ նշմարելի )։

ԱՆԺԷԼ — Ատ ինչ ուզում։ Շիշը ինչո՞ւ կը դողայ։ Կարծես ինքը ըլլար խմողը։

ՎԱՀՐԱՄ — Ըսել է կը տեսնաս։

ԱՆԺԷԼ — ( Ձեռքերը երկարելով ) Մ՚երկնցներ։ Տո՛ւր։

ՎԱՀՐԱՄ — Անժէ՛լ, իմ լեզուս բառ չունի ալ։

ԱՆԺԷԼ — Շատ մտիկ ըրի։ Կ՚աղաչեմ որ բնաւ չբանաս բառերուդ տետրակը։ Տո՛ւր շիշը ու գնա գործիդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Բայց ծանր վայրկեաններ են ասոնք։ Պէտք է փոխուիս ու մտիկ ընես ինծի։ Ես կը բերեմ նոր առաջարկ, նոր լուր…։

ԱՆԺԷԼ — Քու բոլոր բառերդ ոչ մէկ անակնկալ ունին։ Բոլոր ըսելիքներդ երեք ամիս է գիտեմ։ Աւելորդ բան կ՚ուզես դուն։ Շատ վճռական, դուն լսեր ես իմ կամքս։ Ու գիտես, որ ոչինչ կրնայ փոխել զիս։ Տո՛ւր շիշը ու գնա, եթե չես ուզեր որ…:

ՎԱՀՐԱՄ — Չես կրնար վռնտել։ Մարդուս սիրտը թուղթի կտոր չէ որ մատներովդ ատանկ պատռտես ու հովին տաս։

ԱՆԺԷԼ — Դո՞ւն ալ սիրտ ունիս։

ՎԱՀՐԱՄ — Ես, այո՛։ Ես։ Ու դժբախտ, ցաւագար սիրտ մը, խենդ, յիմար սիրտը, ինչպէս պիտի ըսեն լսողները, սիրող սիրտ մը։

ԱՆԺԷԼ — Քեզի արգիլած եմ չէ՞։

ՎԱՀՐԱՄ — Այսօր, ոչ։ Պատրաստ չեմ քեզի մտիկ ընելու։ Ես սիրողն եմ, խենդեցածը, ան որ չի կրնար աս տունէն, քու շունչիդ շրջանակէն դուրս ելլել։

ԱՆԺԷԼ — Չե՞ս ամչնար դուն։

ՎԱՀՐԱՄ — Որ չի կրնար աս տունէն, աս շրջանակէն դուրս ելլել։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը նայի անթարթ ու խիստ ) Քանի անգամ ու քանի կիներու ըսեր ես այդ նոյն բառերը։

ՎԱՀՐԱՄ — Հարիւր կնոջ, հազար անգամ։ Կը կարծես որ պիտի վախնայի՞։ Դուն անիրաւ ես զիս մեղադրելով։ Չես հասկնար, չես հասկնար թէ մարդ կեանքին մէջ երկու անգամ չի կրնար սրբել սրտով, ուրիշ է բերանը, ուրիշ է սիրտը։

ԱՆԺԷԼ— Ինչո՞ւ աճպարարութիւն կ՚ընես։ Ինչո՞ւ ինքզինքդ կը նետես մսի այդ խեղճ կտորին որուն տեղը կը մոռնաք բոլորդ երբ կնիկներ կը հալածէք ու զոր քարով, հողով կը խեղդէք մանաւանդ երբ կնիկ կը փոխէք։

ՎԱՀՐԱՄ — (Խիստ ու արագ ու ըսածիդ պէս չէ. քու ձեւովդ կնիկ չեմ փոխած։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը նայի չար, սուտի դէմ գտնուողի չարութեամբ ) Անպատկառ մարդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Դուն շատ պզտիկ ես տակաւին մարդեր դատելու համար։ Դուն ի՞նչ կը հասկնաս մարդերուն միսէն, մարդերուն սիրտէն։ Մա՞յրդ։ Բայց անիկա մայրիկն է, քեզի եւ ինծի։

ԱՆԺԷԼ — Լռէ՛, բարբարոս մարդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Բարբարոս, անպատկառ, ինչ որ կ՚ուզես։ Հակառակը չեմ ըսեր։ Բայց անիկա մայրիկն է հիմա։

ԱՆԺԷԼ — Հիմա։

ՎԱՀՐԱՄ — Հիմա եթէ կ՚ուզես։ Մայրի՛կը։ Բարի մայրը որուն կը դիմենք լալու։ Կինը, տուներ, մինակ տուն։ Կը հասկնա՞ս։

ԱՆԺԷԼ — Ինչ յամառ երես ունիս, մա՛րդ։ Ըսի թէ ալ կշտացած եմ քու բառերէդ։ Ըսի թէ ալ կը բաւէ աս հալածանքը։ Որուն ինքդ ալ համոզուած ես թէ մատներուս եղունգն անգամ չունենաս պիտի։ Ալ ինչո՞ւ այս հետապնդումը։

ՎԱՀՐԱՄ — Դուն քարե սիրտ ունիս։ Դուն սիրել չես գիտեր արդէն։

ԱՆԺԷԼ — ( Տխուր ու կոտրուած )։ Իմ սի՜րտս։ Ապուշ ու տկար իմ սի՜րտը։ Ու մտածել որ պատրանք մը փրկելու համար հանդուրժել այս մարդուն, չվռնտել զայն հրապարակով, ամէնուն դիմաց, կռնակէն գրելով, որպէսզի ուրիշ մը, այս անգամ մայր մը, տեւէ իր պատրանքին մէջ ու սէրը գտնալ կարծէ աս մարդուն մէջ, որ դիակներ լափող կենդանիներէն վար չի մնար։

ՎԱՀՐԱՄ — Ըսէ ինչ որ կ՚ուզես։ Բայց մի մոռնար…

ԱՆԺԷԼ — Յոգնած եմ, Պարոն, ու տառապանք կայ ներսս։ Ձգէ որ հանգչիմ, տուր շիշը ու մոռցիր ամէն բան։ Ես կրնամ մեռնիլ, բայց մաման ոչինչ պիտի իմանայ։ Խօսք կու տա՞ս։

ՎԱՀՐԱՄ — Ես մամադ չեմ մտածեր հիմա։ Դուն կաս մինակ, կենդանի՝ իմ քայքայումիս վրայ, դուն, պզտիկ աղջիկ, որ կեանքին նոր նայեցար, բայց արիւնով նայեցար։ Ոչ մէկ խոստում։ Ինք զինքին տէրը չեղող մէկն եմ հիմա։

ԱՆԺԷԼ — Խեղճ յիմար։ Խորհէ որ կը մեռնի, եթէ իմանայ։

ՎԱՀՐԱՄ — Չե՞ս խորհիր, որ կրնամ ես ալ մեռնիլ։

ԱՆԺԷԼ — ( Դառն ծիծաղով ) Մարդե՛րդ։ Անշուշտ եթէ 10-15 տարիներ առնենք ուսերէդ։ Այն ատեն կարելի էր յուսալ որ աղջկան մը համար, խաբուած ու դժբախտ աղջկան մը համար…։

ՎԱՀՐԱՄ — Քեզ չեմ խաբած։

ԱՆԺԷԼ— Լաւ, եթէ կ՚ուզես։ Ես եմ խաբած քեզ։ Ու հիմա քեզմէ ուրիշ բան չեմ ուզեր եթէ ոչ ձգես զիս հանդարտ ու ամէն բան ներուի պիտի։

ՎԱՀՐԱՄ— ( Ուժով ) Անժէլ, զիս բառերով չես կրնար ճամբել։

ԱՆԺԵԼ — Ըսի թէ վատ ես։ Բայց քենէ զզուանքս այնքան խոր է որ եթէ շարունակես կրնամ մամային պատմել։

ՎԱՀՐԱՄ — Տղա՞յ, կը վախցնես։ Կ՚ուզե՞ս որ հիմա ամէն բան բանամ անոր առջին։

ԱՆԺԷԼ — Ի՛նչ ահաւոր, ինչ անօրինակ մարդ ես դուն։ Դուն չե՞ս վախնար մահէն։

ՎԱՀՐԱՄ — Մահէ՞ն։ Բայց երեք ամիս է անիկա ուսերուս է արդէն։ Երեք ամիս է ես կը գալարուիմ քու ետեւէդ։ Երեք ամիս է ես քեզի կ՚երազեմ անդադրում, անխափան, աղէտաւոր ձեւով մը։ Ես քեզ կ՚ուզեմ ուժերուս բոլոր սաստկութեամբը։ Ես քեզ կ՚ուզեմ ուժերէն անդին, չպատմուող սարսուռը։ Աս տունին մէջ դուն կը դառնաս, աչքերդ փախցնելով, քու ատ հրաշալի մարմինդ փախցնելով ու երազի պէս տեղ մը չթառելով։ Ասիկա մահն է արդէն։ Ալ ինչէն։ ( Պահ մը լուռ ) Անժէլ…։

ԱՆԺԷԼ — ( Ձեռքով նշան կ՚ընէ որ լռէ )

ՎԱՀՐԱՄ — Մտիկ չեմ ըներ, ըսի քեզի։ Ինձմէ դուրս է ալ ուրիշին հնազանդիլ։ Ես քեզ ունեցայ, ունեցայ, ունեցա…

ԱՆԺԷԼ — ( Աչքերը գոցելով ) Վահրամ, գութ ունեցիր…։

ՎԱՀՐԱՄ — Գութ։ Դուն իրաւունք չունիս, դուն չես կրնար մինակդ սպաննել անիկա։

ԱՆԺԷԼ — ( Ցնցուելով ) Ի՞նչ ըսել կուզես։

ՎԱՀՐԱՄ — Այո՛։ Ես հայրն եմ։ Պէտք է մտիկ ընես։ Հայրն եմ ես ու դուն չես կրնար աս շիշը խմել առանց իմ ուզելուս։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը կենայ։ ապուշ ու աչքերը լայն բացած ) Չե՞ս տար շիշը։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Դողալով ) Ո՛չ, Անժէլ։ Բարի եղիր, ականջ տուր ինծի։ Սէրը երկու անգամ չի խօսիր։ Եկուր ինծի հետ։ Երթանք աս քաղաքէն, աշխարհի որ ծայրը որ կ՚ուզես։

ԱՆԺԷԼ— Սրիկա՛յ, դո՛ւրս ելիր։

ՎԱՀՐԱՄ — Բառերով չեմ երթար ես։ Ինչո՞ւ կրկնել կու տաս։

174

ՆՈՐ ՊՍԱԿԸ

շուտ

ԱՆԺԵԼ — Լա՛ւ։ Ես կերթամ ( Կը կենայ, մշուշոտ նայուածքով կը նայի դէմը ու կը դառնայ կրունկներուն վրայ )։

ՎԱՀՐԱՄ — Մի՛ երթար, կեցիր։

ԱՆԺԷԼ — Շի՛շը։

ՎԱՀՐԱՄ — Մտիկ ըրէ։

ԱՆԺԷԼ— Շի՛շը։

ՎԱՀՐԱՄ — Ըսելիք ունիմ։

ԱՆԺԷԼ — ( Երկար ու վերջնական ) Շի՛շը։

ՎԱՀՐԱՄ — Եթէ չի տամ։

ԱՆԺԷԼ — Դո՛ւն գիտես…։

ՎԱՀՐԱՄ — Բացարձակ է։

ԱՆԺԷԼ — Սիրտ չունիմ քեզի խօսք հասկցնելու։ Կու տա՞ս, թէ կ՚երթամ։ Չափազանց յոգնած եմ։

ՎԱՀՐԱՄ — Առ ( տագնապալից շարժումով արագ մը կը դնէ ափին մէջը ) Առ։ Բայց բառ մը։ Ասիկա մահը չէ։

ԱՆԺԷԼ- Շնորհակալ եմ։ Ոչ մէկ բառ։ Աղօթէ որ մեռնիմ։

ՎԱՀՐԱՄ — Անժէլ։

ԱՆԺԷԼ— Աւելորդ բառեր չեմ ուզեր։ Գնա՛ շուտ։ Հիմա, մաման կու գայ ու այս յուզումը չեմ կրնար ծածկել։ Գնա՛։

ՎԱՀՐԱՄ— Բառ մը։

ԱՆԺԷԼ — Ոչ իսկ վանկ մը ( Դուռը բանալով ) Դո՛ւրս։ ( Վահրամ կը հպատակի ու կ՚ելլէ դուրս։ Անժէլ շիշը կը քննէ հանդարտ։ Քովի դուռէն Մարիամ կը մտնէ, կը տեսնէ շիշը, կ՚առնէ ձեռքէն )։

ՄԱՐԻԱՄ — Քիչ մը շատ կ՚երեւայ։

ԱՆԺԷԼ— Աւելի լա՛ւ։

ՄԱՐԻԱՄ — Աչքդ արիւն առեր է։ Ես շատերու հարցուցի։ Տաքութիւն ունենաս պիտի, փորի ցաւ։ Բայց շատ ալ վախնալու բան չէ։ Երեք աղջիկ զրուցեցին։ Անցուցեր են, հիմա նորէն աղջիկ եղան։ Նշանուած են։

ԱՆԺԷԼ — Ինծի կու գայ որ մեռնիմ պիտի։

ՄԱՐԻԱՄ — Խե՞նդ ես։

ԱՆԺԷԼ — Հորին տակը երթալէն աղէկ է նորէն։ Ինծի նայէ։ Մամային ի՛նչ ըսես պիտի։

ՄԱՐԻԱՄ — Ես գիտե՛մ։ Տաքութիւնդ շատնայ, բժիշկը գայ պիտի։

ԱՆԺԷԼ — Չեմ ուզեր։

ՄԱՐԻԱՄ — Քու ըսելովդ չի լմննար որ։ Առա՞նց բժիշկի... ։

ԱՆԺԷԼ — Այն ատեն, երեւան պիտի ելլէ։

ՄԱՐԻԱՄ — Ուզենք չուզենք։

ԱՆԺԷԼ — Մամաս կը խենդանա՛յ։

ՄԱՐԻԱՄ — Ուրիշ մը ըլլար, ինչ է նէ։ Միւսիւ Վահրամէն։

ԱՆԺԷԼ — Ախ, անունը մի զրուցեր։ Ականջներս տակն ու վրայ կ՚ըլլան։ ( Շիշը ձեռքէն առնելով )։ Ըլլալիքը կ՚ըլլայ, Մարիամ։ Ես կ՚երթամ... ։

ՄԱՐԻԱՄ — Ո՞ւր։

ԱՆԺԷԼ — Խմելու։

ՄԱՐԻԱՄ — Հիմա՞։

ԱՆԺԷԼ — Հիմա ուժով կը զգամ կոր զիս։ Խմեմ լմննայ։ Դուռը բացուեցաւ. վարը ձայն կայ։ Մաման է։ Բան չըսես։ Եթէ պոռամ, կու գաս ներս ( Սանդուխին վրայ քայլերու ձայն )։ Կարելի եղածին չափ պիտի աշխատիս գաղտնի պահելու։ ( Կը կենայ քիչ մը ) Եկուր համբուրեմ քեզի։ Ով գիտէ ինչ ըլլամ պիտի ( Սանդուխին վրայ ոտքերը կը յստակնան )։ Մնաս բարով։ ( Կը մտնէ քովի դուռնէն ներս )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Մտած չմտած ) Ո՞ւր է Անժէլը։ Ձայնը առի։

ՄԱՐԻԱՄ — Ներս գնաց։ Ինչո՞ւ ատանկ իրար անցած ես։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Աչքիս երեւաց, ի՞նչ է, դուն ալ։ Մէկը եկա՞ւ ինծի։

ՄԱՐԻԱՄ — Այո։ Տիկին Քնարը սպասեց, սպասեց։ Կ՚ուզէ իրեն երթաս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Տո՞ւնն է որ։

ՄԱՐԻԱՄ — Այո։ Փորձերը պատրաստ են եղեր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Միւսիւ Վահրամը ե՞րբ իջաւ։

ՄԱՐԻԱՄ — Քառորդ ժամ կայ։ Ինչո՞ւ կը հարցնես։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Քեզի ի՞նչ։ Այսօր փոխուած ես նէ գիտցած ըլլաս։

ՄԱՐԻԱՄ — Չէ, ատանկ հարցուցի, կը վախնամ որ գիտես։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Գիտնալը ինչ է. ի՞նչ կայ որ։

ՄԱՐԻԱՄ— Ինչ ըսի որ։ Ես բան չըսի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Փախցուցեր ես ի՞նչ ես։ Ինչո՞ւ ատանկ դեղնած ես։

ՄԱՐԻԱՄ — Հանըմս, այսօր էրկանս տարեդարձն է. անկէց չըլլա՛յ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Սանկ ըսէ. Անժէ՞լը ինչ կ՚ընէ ներսը։

ՄԱՐԻԱՄ — Դուն չիյտես. անիկա մարդու հետ կը խօսի՞ որ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Շատը գնաց, քիչը մնաց։ Ան ալ կ՚ազատի։ Սքանչելի տղայ մը գտած եմ։

ՄԱՐԻԱՄ — Միւսներուն պէս չըլլայ, հանըմ. անա՛նկ բախտը գոց է աղջկան։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ատոր համար ամէն բան կարգադրելէ ետքը երեւան պիտի տանեմ։

ՄԱՐԻԱՄ — Շատ աղէկ կ՚ընես։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ես հիմա երթամ. սա փորձը լմննայ։ Քիչ ետքը կու գամ։ Իրիկունը հիւր պիտի ունենանք։ Քիչ մը շտկէ սա տեղուանքը։

ՄԱՐԻԱՄ — Անհոգ եղիր։ ( Տիկինը կը մեկնի։ Դուռը ետեւէն գոցելէն ետքը կը վազէ միւս դուռը ) Անժէլ։

ԱՆԺԷԼ — ( Խորքէն կէս մը ծռած ) Գնա՞ց։

ՄԱՐԻԱՄ — Գնաց։ Ի՞նչ ըրիր։

ԱՆԺԵԼ — Խմեցի։

ՄԱՐԻԱՄ — Խմեցի՞ր։ Ինչպէ՞ս էր համը։ Չե՞ս վախնար։

ԱՆԺԷԼ — Համը ինչ է, հողի պէս բան մը կայ լեզուիս վրայ։ Վախնամ չվախնամ, եղածը եղաւ։ Հիմա ի՞նչ պիտի ըլլայ։

ՄԱՐԻԱՄ — Տաքութիւն պիտի գայ։

ԱՆԺԷԼ — Ե՞տքը։

ՄԱՐԻԱՄ— Ես գիտե՞մ։ Գլուխէս չէ անցած։ Տաքութիւնը շատցածին պէս անպատճառ բժիշկ պէտք է։

ԱՆԺԵԼ — Ի՛նչ ընեմ բժիշկը։ Ես հայրիկս կ՚ուզեմ։

ՄԱՐԻԱՄ— Խե՛նդ ես։

ԱՆԺԷԼ — Խենդ խելօք։ Հայրիկս կուզեմ։ Բժիշկէն աւելի։

ՄԱՐԻԱՄ— Ինչո՞ւ կ՚ուզես կոր։

ԱՆԺԷԼ— Կուզեմ քովս ըլլայ։ Ես մեռնիմ պիտի։ Ատկէ զատ, չե՞ս մտածեր մաման։

ՄԱՐԻԱՄ — Խելքս չասնիր կոր ( Կը մտածէ )։

ԱՆԺԷԼ — Լա՛ւ։ Հայրիկին պէտք է իմացնես։

ՄԱՐԻԱՄ — Կարելի բա՞ն է։ Մամա՞դ։

ԱՆԺԷԼ — Շատ մի մտածեր։ Ատեններ կան ( կը կենամ, շունչ առնելու համար ) ատեններ ( պզտիկ գալարում մը ) երբ ամէն բան կը ներուի մարդերուն։ Հայրիկս կ՚ուզեմ։ Ու մեռնելէս վերջը թող մաման հասկնայ թէ ով էր աս սրիկան որուն ետեւէն մեր երջանկութիւնը ասանկ հովերու տուաւ:

ՄԱՐԻԱՄ — ( կարեկցոտ ու տխուր ) Աշխարհ է օղուլ, չեղածը չի կայ։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը կենայ, պատասխանելէ առաջ հեռուներէն բան մը հաւաքողի շեշտով ) Եղածը եղաւ: Ցաւերը կը սկսին։ Ինչո՞ւ այսքան շուտ։

ՄԱՐԻԱՄ — Շատ էր։ Կէսը խմելու էիր։ ( Դուռը կը զարնեն )։

ԱՆԺԷԼ — Նայէ, ո՞վ է։ Այսքան շուտ մաման չի կրնար ըլլալ, թէեւ քալուածքը անորն է։ ( Մարիամ կը նայի պատուհանէն. գլուխով հաստատական )։ Ան է։

Ինչ ընեմ։ Գնա բա՛ց ( Մարիամ կ՚ելլայ դուրս։ անձկութիւն ու վախ, յետոյ վճռականութիւն լուռ կ՚անցնին իր դէմքէն ու վարանումը նորէն։ Երբ պատրաստուած է քաշուելու, մայրը կը մտնէ։ Անժէլ ստիպուած կը մնայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Եկուր համբուրեմ, աղջիկս։

ԱՆԺԷԼ — ( Վարանոտ կը դանդաղի )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Քեզի կ՚ըսեմ, չլսեցի՞ր։

ԱՆԺԵԼ — Լսեցի։ Ինչո՞ւ կանուխ եկար։ Տիկին Քնարը տունը չէ՞ր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Քաշելով աղջիկը ) Ա՛, ինչո՞ւ տաք են ձեռքերդ։

ԱՆԺԷԼ— ( Ցնցուած ) Տա՞ք են որ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Միւսն ալ տուր ( Կ՚առնէ միւսն ալ ) Ա՛ս ալ։ Ճակատդ, Օ՜, աս ի՞նչ է։ Հիւանդ ես դուն։

ԱՆԺԷԼ — Բան չունիմ։ Նեղուեցայ. անկէց ըլլալու

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ասիկա նեղուելու բան չէ։ Երեսներդ նայէ: կրակ ինկեր է։ Յետոյ, ինչո՞ւ կը նեղուիս, ցաւ ունի՞ս։

ԱՆԺԷԼ — Ոչինչ, մամա։ Քիչ մը տաքութիւն ( Նոյն ատեն պզտիկ բայց ուժով գալարում մը որ անկարելի կը դառնայ ծածկել, Անժէլը կը նստեցնէ գանաբէյին )։ Յոգնած եմ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Մտահոգ ու հարցաքննող ) Ինչո՞ւ չես ըսեր, ի՞նչ կ՚ըլլաս. ցա՞ւ ունիս անպատճառ։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը նայի մօրը, երկար, առանց պատասխան տալու։ Երկուքին նայուածքները իրար կը չափեն. վերջը մայրը յոգնած է աղջկան աչքին ուժէն ):

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ի՜նչ է աս, չեմ հասկնար։ Ասանկ ուժով նայած չէիր դուն մինչեւ հիմա։ Քու մէջդ բան մը կայ։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը շարունակէ նայիլ։ Խիթը եկած է։ Դէմքին գիծերը լարուած ու պինդ։ Սարսափի հով մը կայ վրան )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — (Աւելի տագնապոտ ) Կը վախցնես կոր, գիտցած ըլլաս, Անժէլ. ի՞նչ վիճակ է աս։

ԱՆԺԷԼ — ( Յոգնած, կոտրած ու մէկէն կորսնցուցած է իր raideur-ը ) Մամա՛ս ( Գիրկը կ՚իյնայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Չհասկցած, կը նայի անոր դէմքին, յետոյ գանաբէյին մօտը բերելու ջանքով մը կը քաշէ կամաց դէպի լոյսը։ Կը բռնէ երեսները ) Ինչ տաք են Տէր Աստուած։ Ոսկորներդ ալ դուրս են ելեր։ Ինչո՞ւ շատցեր են։

ԱՆԺԷԼ — ( Աչքերը վար մեքենօրէն ) Չեմ գիտեր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Կամաց կամաց կը շոյէ ոսկորները, յետոյ կուրծքը, ծիծերուն տեղը կը կենայ։ Միշտ նայելով աղջկան աչքերուն որոնք կը փախին կողմնակի, ազատելու համար խուզարկումէն ) Ինչո՞ւ ինծի չես նայիր։

ԱՆԺԷԼ — ( Կը շարունակէ դուրս նայիլ, բայց աչքերը թրջած են ու արցունքը կը թափի )

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ինչո՞ւ կուլաս։ Ի՞նչ ունիս, կ՚ըսեմ քեզի։

ԱՆԺԷԼ — Ջերմ ունենամ պիտի։ ( Այս նախադասութիւնը դժուար եւ ուշ կ՚արտաբերէ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն կեանքիդ մէջ ջերմ չես ունեցած։ Ուրկէ՞ գիտես, մանաւանդ։

ԱՆԺԷԼ — ( Լուռ է. կարելի է տեսնել արցունքները որ կը թափին իրարու ետեւէն։ Խոշոր ճիգ մը դարձեալ ինքզինքը ծածկելու ու յետոյ անկարող տանելու զայն գլուխը կը նետէ մօրը թեւերուն եւ բարձրաձայն կու լայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Շատ հիւանդ ես դուն։

ԱՆԺԵԼ — ( Աչքով ու գլուխով ) Այո՛։ Շատ, մամա, շատ ( Արցունքները կը բռնէ, ձայնը ուժով է հիմա )։ Այնքան շատ որ կը մեռնիմ, կարելի է։

nuo

ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Խելագարի պէս ) Դուն խենդացեր ես, աղջիկ, մեռնիլն ո՞ւր է։ Մարիա՛մ։ ( Կը կենայ, սպասելով ձայնին որ պատասխան պիտի տայ։ Լուռ է սենեակը եւ տունին մէջ ոչ մէկ աղմուկ )։ Մարիա՛մ ( Աւելի ուժով ու երկար )։

ԱՆԺԷԼ — Ի՞նչ պիտի ընես Մարիամը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Տղայ ես դուն։ Բժիշկին ղրկեմ պիտի։ Ո՞ւր կորսուեցաւ։

ԱՆԺԷԼ — Օգուտ չունի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն խե՞նդ ես։

ԱՆԺԷԼ — Օգուտ չունի, եթէ գրուած է որ մեռնիմ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ի՞նչ կը խօսիս։ Գիտե՞ս։ Ինծի ալ կը վախցնես կոր։

ԱՆԺԷԼ — Մի վախնար, մամա, մի վախնար, ասանկ աւելի աղէկ է։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Աւելի անհանգիստ ) Իրա՞ւ խենդացար։ Ի՞նչը աղէկ է։ Ի՞նչ ունիս։ Ինչո՞ւ չես սեր։

ԱՆԺԷԼ — ( Սովորական ըլլալու ջանքով ) Ջերմ ( Յետոյ մէկէն կը գալարուի փորին վրայ, զիստերը պրկելով կը նստի գանաբէյին )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Փո՞րդ կը ցաւի։

ԱՆԺԷԼ — Այո։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Մէկէն ձեռքը երկարած փորին ) Աս ինչ է։ ( Սարսափ )։ Ինչ է աս ( Հարցնող, ուժով ու հպատակեցնող է նայուածքը ) Ի՞նչ է աս։

ԱՆԺԷԼ — ( Գլուխը ափերուն մէջ ծածկելով ) Մամա, ներէ՛ ինծի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Յանկարծ լուսաբանուած ու զարհուրագին ) Ի՞նչ է աս ( րէֆլէքսը կոտրած է եւ յուսահատ )։

ԱՆԺԷԼ — ( Նոյնպէս յուսահատ ) Մամա, ներէ ինծի ( Լուռ է, աչքերը կը գոցէ, գլուխը կը թաղէ նորէն ափերուն մէջ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Ձայնը ամուր ու շեշտը խիստ ) Ոտքի՛ ելիր։ Ո՞վ ըրաւ։

ԱՆԺԷԼ — ( Վախցած ) Այդպէս մի պոռար, մայր, կարելի է կը զղջաս…:

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Գրեթէ գիրկը քաշելով ) Այ իմ հոգիիս հատորը, մի վախնար. ըսէ, խոստովանէ, ո՞վ ըրաւ:

ԱՆԺԷԼ — Ներէ ինծի, մամա։ Մէկը պիտի չգիտնայ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ո՞վ ըրաւ։

ԱՆԺԷԼ — ( Վախցած աւելի ) Մի պոռար, մայր։ Մէկը պիտի չգիտնայ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Գրեթէ կատղած ձայնով ) Ո՞վ ըրաւ։

ԱՆԺԷԼ — ( Գլուխը կը ծածկէ։ Դիմացի դրան մէջ սպասուհիին ստուերը։ Մայրը գլուխը կը դարձնէ ու մէկէն )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մարիամ, Մարիամ։ ( Սպասուհին չի կրնար քաշուիլ ու կը հպատակի ձայնին )։ Հա՛ ( Կը վազէ ու կը բռնէ երկու ձեռքերէն ) Դո՛ւն գիտես։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Ցաւէն ) Կամաց։ Ես ի՞նչ գիտնամ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Գիտե՛ս, գիտես։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Լուռ է եւ գետինին կը նայի )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Աղջիկս, մեղքացիր ինծի՛։ Անիկա կը ճանչնամ, բերանը եթէ գոցէ, կը մեռնի ալ չի բանար։ Մայր եմ ես։ Դուն ալ մայր ես եղած։ Մեղք եմ։ Ըսէ՛։

ՄԱՐԻԱՄ — Չըսուիր, Հանըմս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ըսել է գիտե՛ս։ Մարիամ, շո՛ւտ։

ԱՆԺԷԼ — ( Գանաբէին ծայրը երեսի վրայ պառկածի պէս: Կը գալարուի ու միշտ ձեռքերով գոցելով` դէմքը ) Ըսէ՛, ըսէ։ ( Այս ձայնը անակնկալ, դուրսէն, պատերէն ըսուածի պէս կ՚իյնայ բեմին վրայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ըսէ՛, ըսէ՛։

ԱՆԺԷԼ— ( Արձագանգի պէս ) Ըսէ՛, ըսէ՛։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Ականջին մօտիկ, փսփսուքով ) Վահրամը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Զարմացած ) Վահրամը ո՞վ է։

ՄԱՐԻԱՄ — Միւսիւն։ Վահրամը ( Աւելի կամաց ) Աս տունին Վահրամը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Վահրազմը ( Բերանը բաց կը մնայ, վայրկեան մը, բոլոր իր կարողութիւնները ցնցուածի պէս: Լուռ է եւ դէմքէն բոլոր դժոխքները կ՚անցնին։ Դեռ սպասուհիին ձեռքը չէ ձգած։ Յետոյ կամաց, սպասուհին ղրկելով ) Գնա դուն դուրս ( Կը քալէ դէպի աղջիկը. վերէն նայած ատենը տառապանքը անբացատրելի է։ Կը կենայ այդպէս քիչ մը։ Վերջը ընելիքն ու ըսելիքը կորսնցուցածի պէս առկախ է պարապին մէջ։ Մէկէն թել մը գտածի պէս լուսաւորուած կը ծռի աղջկան, փափուկ ու մեղմ )։ Երբուընէ կը սկսի ասիկա, Անժէլ։

ԱՆԺԷԼ — ( Կամաց, աչքերը վերցնելով ափերէն ) Հին պատմութիւն։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հին պատմութիւն։ Բայց խօսքով չըլլար։ Խօսէ, բացատրէ որ խելքս Հասնի։ ( Գլուխը կը բռնէ )։ Ինծի անանկ կու գայ որ գանկս ճաթի պիտի հիմա։

ԱՆԺԷԼ — Ոչ մէկը իմանայ պիտի, մամա։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ե՞րբ եղաւ, ո՞ւր եղաւ։ Ինչո՞ւ լուր չեմ ունենար։ Ի՞նչ կրակ է աս։

ԱՆԺԷԼ — Ինչո՞ւ կը քրքրես, մամա, ինչո՞ւ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ախ իմ անուշիկ, աննման աղջիկ կըս։ Ըսէ ինծի ամէն բան, ամէն բան, որպէսզի տեսնամ սա մութին մէջ։

ԱՆԺԷԼ — Ի՞նչ օգուտ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Օգուտ։ Քեզի՞ պիտի հարցնեմ ատիկա։ Նախ ըսէ թէ ինչո՞ւ կը տառապիս:

ԱՆԺԷԼ— Դեղ եմ առած։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ— ( Անհուն անձկութեամբ ) Թ՞ոյն։

ԱՆԺԵԼ— ( Աճապարանքով ) Ո՛չ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ— Ի՞նչ դեղ է եա ատիկա։ Ո՞վ բերաւ։

ԱՆԺԷԼ— ( Աչքերը ցած ու կամաց ) Անիկա։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ուրկէ՞։ Ինչո՞ւ բերաւ։

ԱՆԺԷԼ — Ես ուզեցի, պնդեցի՛։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն ինչո՞ւ ուզես, ինչո՞ւ պնդես։

ԱՆԺԷԼ — Որպէսզի մէկը չիմանայ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Շուարած ու աչքերը խոշոր բացած ) Ինք իր ձեռքո՞վը բերաւ։

ԱՆԺԷԼ — Այո՛: Չէր կրնար չբերել։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Իր ձեռքովը։ Իրա՞ւ կ՚ըսես։ Իր ձեռքովը։ Տէր Աստուած։ ( Կը կենայ, մտածումը կորսնցուցած է )։ Բայց կրնաս մեռնիլ։

ԱՆԺԵԼ — Աւելի լա՛ւ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Յիմա՛ր. քսան տարեկան ես։

ԱՆԺԷԼ — Ասկէ վե՜րջը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Յիմա՛ր, քսանին մէջ... Տէր Աստուած։ Ի՞նչ ձիւն է աս։

ԱՆԺԷԼ — Մայր, ես շատ եմ տառապած։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Գիտեմ... ։

ԱՆԺԷԼ — Պիտի տառապիմ, պիտի տառապէի շա՛տ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ո՞վ գիտէ ապագան։

ԱՆԺԵԼ — Ես այնքան լաւ գիտեմ անիկա։ Քեզ ունեցեր եմ շարունակ աչքի առջեւ։ Պզտիկ օրերէս քու լացդ եմ տեսեր։ Դուն փոխուեցար, գոյներդ դարձան, ցաւը նոյն մնաց։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն ինչպէ՞ս կը հասկնաս այդ մէկը։

ԱՆԺԷԼ — Մայր, չծածկուող բան մը եթէ կայ, ան ալ ներսի կրակն է։ Դուն ամէն օր պտտեցար տունին մէջ, հայրիկին տունին մէջ, խելօք բադի մը պէս։ Ու զարհուրելի է որ հայրիկը տեսած չըլլայ, հայրիկը որ գէշ մարդ չէ, ինչպէս ըսած ես միշտ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ձգէ ատոնք, ինչո՞ւ հին բաներ կը խառնես։

ԱՆԺԷԼ — Ո՛չ։ Պարապ տեղը չէ որ մարդ մօրը աղջիկը կ՚ըլլայ։ Այնքան քու ցաւովդ եղար որ մեզ, զաւակներդ չտեսար։ Մեր մեծնալն ու աղուորնալը ինկան աչքերուդ։ Բայց մեր հոգին փախաւ քենէ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ատոնց տե՞ղն է հիմա։

ԱՆԺԷԼ — Որպէսզի հասկնաս։ Որպէսզի գոնէ դուն ուրիշներուն պէս չդատես զիս։ Քեզ այնքան, այնքան եմ սիրեր։ Աչքերս գոցելու ատեն կ՚ուզեմ որ ժպտիս ինծի, ներես իմ մեղքիս, մայր։ Մենք մեղքինն ենք։ Մայր, խօսք կու տա՞ս:

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Բայց ինչո՞ւ հիմա, ինչո՞ւ ոչ առաջ, աղջիկս։

ԱՆԺԷԼ — Սիրտը խօսելու համար ժամանակի չըսպասեր։ Ես անսահման, անպատմելի տառապանքը ունեցեր եմ սիրել չկրնալու։ Երեք նշան է որ ետ կ՚ըլլայ։ Անշուշտ ճակատագրին մէկ խաղը չէ ասիկա։ Երիտասարդները այսպէս ինձմէ վանելու համար քու մեղքդ շատ քիչ կու գայ։ Համոզուած եմ ատոր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Երեքն ալ գռեհիկ, ստորին մարդեր էին։

ԱՆԺԷԼ — Բայց այդ մարդերը մեզի ներկայացան փայլուն լոյսերու տակ։ Բոլորն ալ կրթութիւն էին տեսած։ Մէկիկ մէկիկ անոնք եկան ու անցան քովէս, առանց դպելու ինծի։ Երբ մեկնեցան այն ատեն տեսայ որ փայտէ մարդեր էին։ Բայց տեղը կար որ հակառակն ալ խորհէի։ Հայրս կար, հայրս։ Երկաթէ այդ մարդը... որ չէր կրցած քեզ սիրել ու ( կը կենայ ) ես... անոր զաւակն էի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն ինքզինքդ կորսնցուցած ես հիմա։

ԱՆԺԵԼ — Հակառակը։ Այնքան յստակ է ամէն բան ինծի։ Կեանքս ամբողջ յստակ նկարի մը պէս կը կենայ առջիս։ Դուն տառապեցար մարդէ մը որ սիրել չկրցաւ։ Ու ես անկէ կը բխիմ... ։ Այդ մտածումէն վերջ իմ բոլոր մտահոգութիւնս եղաւ փնտռել անիկա, հասկնալ անիկա։ Սէրը։ Եւ գիշերը, հոս, ես սենեակս ձգեցի, գալու ձեզ մտիկ ընելու համար…

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Սոսկա՛լի ես դուն։

ԱՆԺԷԼ — Ամէն բան պիտի ըսեմ։ Սիրտս անանկ կը թեթեւնայ։ Ես մտիկ ըրի ձեզի, լսելու, սորվելու համար սիրոյ խօսքը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մի շարունակեր... ։

ԱՆԺԷԼ — Եւ ոչինչ լսեցի... Ձեր գոց սենեակը, գոց գերեզման մըն էր։ Անոր դուռնէն վռնտուած, ես երազեցի մեծ, մեծ սէրերուն, խենդացող, մեռցնող փոթորիկին որ լճին վրայ, անպաշտպան նաւակը կը բռնէ ու կ՚առնէ կը տանի նաւորդն ու նաւակը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ու բան չըսիր ինծի... ։

ԱՆԺԷԼ — Քեզի ի՞նչ կրնայի ըսել... ։ Աղջկան հոգիին այդ պահերը չեն բացատրուիր։ Ու գրեթէ բռնի, գրեթէ կոյր, գրեթէ կռնակէս հարուածի պէս ես ինքզինքս նետեցի ատ մարդուն որ ինծի համար խորհուրդ ու ձգողութիւն ունէր։ Անիկա կրցած էր մայրս քաշե՛լ իր տունէն։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Աչքերը կը գոցէ ձեռքերով ու լուռ կը մնայ )։

ԱՆԺԷԼ — Երբ ինքզինքիս եկայ, ահաւոր էր անդունդը։ Սարսափելի էր այդ մարդը, աւելի ցած քան գացողները։ Ու այն ատեն հաւատքս սասանեցաւ քու վրադ։ Մա՛յր, ատոր ինչո՞ւն մայր, ատոր ինչո՞ւն։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն զգացի՞ր, զգացի՞ր ատիկա։

ԱՆԺԷԼ ― Ա՛խ, մարդերը այնքան մերկ են կնոջ մը առջեւ, այնքան անճարակ իրենք զիրենք ծածկելու երբ կը համբուրեն…։ Երկրորդ առտուն վռնտեցի զինքը ու երեք ամիս դուն չտեսար ինչ ատելութեամբ ես անիկա պտտցուցի նայուածքիս առջին։ Ու դուն նորէն չտեսար թէ ինչպէս սկսաւ միւս դաւը։ Բոլոր ջանքերս, գալարագին ճնշումները ապարդիւն եղան փրկելու համար իմ մաքրութիւնս, իմ հպարտութիւնս, մա՛յր, խորհէ որ սուրբ էի հոգիով. ու ամօթը աճեցաւ. կտոր կտոր. օր օրի ու հիմա ալ պիտի նստի իմ վրաս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Լռէ՛, կեցիր։ Ո՞վ տուաւ դեղին գաղափարը։

ԱՆԺԷԼ — Ե՞ս գտայ անիկա։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Չվախցա՞ր։

ԱՆԺԷԼ — Վախնա՜լ։ Անոր հասնելէ առաջ ամէն օր չափեցի վարի հորը, հանգչիլ կ՚ուզեմ ես բոլոր այդ դաւերէն ու աղտերէն, աս կրակներին ու արցունքներէն։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Չմեղքացա՞ր դուն քեզի։

ԱՆԺԷԼ — Բոլորովին հակառակը։ Քսան տարիներուն գեղեցկութիւնն ու շուշանէ երազը շուշանէ մարմինին, բոլոր յոյսերն ու սպասումները մէկ վայրկեանի մէջ երբ մէկը կը նետէ ամէնէն գռեհիկ մարդու մը բերանը եւ ոչինչ կը գտնէ հոն, բացի անասնական ախորժակէ... ե՛տքը։ Վիրաւոր, բզկտուած, խոշոր արատով ինչպէս քաշել, տանիլ կեանքը որ պիտի գայ։ Դուն ալ եթէ խորհիս իրաւունք պիտի տաս ինծի։ Որո՞ւն. եւ ինչի՞ համար ապրիլ։ Ապրիլ, որպէսզի մարդերուն ապուշութիւնը ինքզինքը փառաբանէ քու մեղքէդ կախելով իմին ալ մեղքս, ու մայր աղջիկ նոյն սիւնին կապելով։ Ապրիլ, որպէսզի սրբազան բանը որ իմ մարմինս եղաւ, օր օրի փշրուի, ընտիր անօթի մը նման, թօթուելով իր կիտուածն ու գոյները։ Ապրիլ որպէսզի ահաւոր ուրուական մը, ատած, սարսափած մարդուդ մարմինը ամէն օր պտտի առջիդ ու դուն չկարենաս սպաննել անիկա, ակռաներովդ, որովհետեւ մամադ կը սիրէ... ։ Ահա թէ ինչու չեմ վախցած մեռնելէ։ ( Կը կենամ, շունչը արագ է։ Յոգնած, կորսուած։ Խիթը կու գայ, սաստիկ, պրկելով իր սրունքները։ մայրը գիրկը կը բանայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հանգչէ, հանգչէ։ Մարիամ ( կը պոռայ խիստ բարձր )։

ԱՆԺԷԼ — Ի՞նչ ընես պիտի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մարիա՛մ, շուտ վազէ բժիշկին։

ԱՆԺԵԼ — Բժիշկը օգուտ չունի։ Եթէ տրուած է ինծի երջանիկ ըլլալ, դուն գոցես պիտի աչքերս։ Բայց անպատճառ կ՚ուզեմ որ հայրիկն ալ գայ։ Անկէ կը պահես մեղքս։ Բայց անպատճառ պէտք է գայ։ Այնքան կը ցաւիմ անոր հիմա։ Քու մարդէդ հազար անգամ աւելի կ՚արժէ անիկա։ Կ՚ուզեմ անիկա մէկ կողմս, դուն ալ միւս կողմս. թեւերս բռնած, սանկ երջանիկ ինծի ղրկէք մահուան, մահուան, իրական հանգիստին։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Բարձրաձայն լալով ) Ինչո՞ւ այսպէս կը խօսիս։ Դեղ առնողները բոլորն ալ չեն մեռնիր։

ԱՆԺԷԼ — Ախ, ես գիտեմ, ես մեռնիմ պիտի։ Ամբողջ սրվակը խմեցի, ամբողջ։ Մահուան գինիի պէս անուշ էր անիկա։ Տակաւին համը կ՚այրէ շրթներս:

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ինչպէ՞ս բերաւ, ինչպէ՞ս, սրիկան։

ԱՆԺԷԼ — Ուրիշ կերպ չէր կրնար ընել։ Բռնեցի ձեռքէն, տարի հորին առջին ու քու անունովդ երդում ըրի։ Եթէ չբերէր այսօր վաղը հոն տակը պիտի գտնար զիս։ Ու գիտէր որ կատակ չէի ըներ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ի՞նչպէս կը գիտնայ։

ԱՆԺԵԼ― Ախ, տեսնալու էիր, ինչքան ուժով խօսեցայ։ Ինտոր կը խօսիմ հետը։ Երեք ամիս մուրաց որ գոնէ փէշս համբուրէ ու մէկ նայուածքով զինքը գետնին կը գամէի։ ( Խիթը կու գայ։ Գալարում։ Մէկ ոտքին տուած մարմնին բեռը, ակռաները սաստիկ սեղմած կը կենայ մէկուն պէս որ հարուածի մը անցնելուն կը սպասէ։ Յետոյ տագնապը կ՚անցնի։ Ինքզինքը գտնելով ) Մամա, խօսք կու տա՞ս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ինչի՞։

ԱՆԺԷԼ — Հայրիկը կանչես պիտի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մի վախնար, աղջիկս, անգամ մը բժիշկը գայ։ Ինչ անդառնալի բան է ասիկա։ Ինչո՞ւ կ՚ուշանայ։

ԱՆԺԷԼ — Օ՜ Մայրիկ, ամբողջ քսանը չորս ժամ ունիմ մեռնելու բայց լեզուս կը ծանրանայ։ Բժիշկը երբ կ՚ուզէ գայ։ Կը վախնամ որ քիչ ետքը չկարենամ խօսիլ։ Խօսք տուր ինծի. մայր։ Ան ալ տառապեցաւ։ Ու անիկա ծեր է հիմա։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Ներս մտնելով ) Եկաւ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ— Դուն առ ասիկա ներս տար, երկնցուր գանաբէյին վրայ։ ( Սպասուհին կը մտնէ աղջկան թեւը ու կաղալէն ներս կը տանի։ Մայրը ետեւէն բռնած է աղջիկը։ Սենեակին դուռը կը գոցուի։ Մայրը կը դառնայ դուրս։ Բժիշկը կը մտնէ։ աչքով ու կամացուկ խօսակցութիւն մը )։

ԲԺԻՇԿ — Ո՞ւր է։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Նե՛րսը։

( Բժիշկը եւ մայրը կը մտնէն ներս։ Բեմը պարապ է։ Կը մտնէ միւս դռնէն Վահրամ։ Վախ ու սոսկում։ Կը նայի չորս դին, աղմուկ կը փնտռէ, ականջը կը դնէ այն սենեակին ուր հիւանդը մտած է։ Մէկ վայրկեան այսպէս կը մնայ։ Յետոյ կը բացուի քիչ մը։ Դուռը կը հրուի ու Տիկին Մարգարեան դուրսն է, դէմ դէմի )։ ( Զարհուրագին )։ Դուն հո՞ս, տակաւին։

 

ՎԱՀՐԱՄ — ( Լուռ է )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն հո՞ս, ի՞նչ երեսով, ինչո՞ւ։

ՎԱՀՐԱՄ — Ի՛նչպէս է։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ի՞նչ երեսով, ի՞նչ երեսով, ինչո՞ւ չես երթար։

ՎԱՀՐԱՄ — Ուր կը ղրկես ինծի։ Ո՞ւր երթամ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ծովերուն տակը, երկրին սիրտը, ուր որ կ՚ուզես։ Բայց ինչո՞ւ հոս, ինչո՞ւ հոս։

ՎԱՀՐԱՄ— Տարօրինակ կը խօսիս։ Ես չգամ ո՞վ գայ։ Ու մանաւանդ ինչո՞ւ չգամ։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Դուրս ելլելով ) Ես դեղարան կերթամ։

ՎԱՀՐԱՄ — Ի՞նչպէս է։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Պատասխան չի տար )։

ՎԱՀՐԱՄ— ( Ուժով ) Չխօսի՞ս։ Ականջ չունի՞ս դուն։

ՄԱՐԻԱՄ— ( Ծուռ նայելով ) Մի՛ խօսիր. ուժով, մի՛ խօսիր։ Աչքերը գոցեց։ Բժիշկը ըսաւ լաւ է։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Սպասուհիին ) Գնա գործիդ ( Սպասուհին կը քաշուի )։

ՎԱՀՐԱՄ — Ես քովը երթամ պիտի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Խենդի պէս առաջը նետուելով ) Կեցի՛ր, կեցած տեղդ։ Քեզ տեսնէ կը մեռնի։

ՎԱՀՐԱՄ — Բայց ես տեսնամ պիտի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Չես կրնար։

ՎԱՀՐԱՄ — Չե՞մ կրնար։ Պիտի տեսնեմ։ Չեմ կրնար չտեսնել։ Նուարդ, ատիկա վեր է ուժերէս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Ընկճուած ու յուսահատ )։ Կը սիրե՞ս։

ՎԱՀՐԱՄ — Չեմ գիտեր թէ ինչ կ՚ըսէ այդ ապուշ բառը։ Բայց չեմ կրնար չտեսնել։

Մ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Քեզի կը հարցնեմ, կը սիրե՞ս։

ՎԱՀՐԱՄ — Տուի քեզի պատասխանը ( Կը շտկի դէպի սենեակին դուռը )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Խիստ հրամայական ) Կեցի՛ր։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Կը կենայ )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հո՛ս եկուր, դէմս։

ՎԱՀՐԱՄ — ( կու գայ դէմը )։ Ի՛նչ կուզես:

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն զիս չես սիրած։

ՎԱՀՐԱՄ — Ատ ուրկէ կը հանես, ինչո՞ւ կը հանես։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն զիս չես սիրած. ինչ ածական գտնամ ես քեզի։

ՎԱՀՐԱՄ — Մի նախատեր ու անիրաւ մի ըլլար։ Դուն ինքդ գիտես թէ քանի աղջիկներ մերժեցի ու ինչ աղջիկներ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հազար աղջիկ ալ մերժած ըլլաս, դուն զիս չես սիրած։ Ինքզինքիդ հարցուր, պիտի համոզուիս։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Բարձր ) Քեզ չե՛մ սիրած։ Ինչպէ՞ս ալ բերանդ վրայ կ՚երթայ։ Դուն իմ ամբողջ ապագաս խորտակեցիր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մեղադրանքը սէր չէ, Վահրամ, դուն զիս չես սիրած ու ահաւոր, ահաւոր է ասիկա։

ՎԱՀՐԱՄ — Չեմ մեղադրեր։ Բայց դուն աչքովդ տեսար ամէն բան։ Ինչպէս ես քեզի համար ամէն բան դիրք, գործ ու բարձրացում ոտքի տակ առի։ Քեզի համար իմ ամբողջ...

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Ընդմիջելով ) Քարոզ մի կարդար։ Այդ ամէնը իրաւ են, կրնան ըլլալ։ Ես ալ խաբուեցայ ատոնցմէ։ Բայց օր մը, մէկ օր մը բաւեց որ պատրանքը իյնայ ու դուն կենաս հիմա իմ առջեւ ու հոգիիդ զարհուրելի մերկութեամբը, աղտոտ, ցեխոտ ու պիղծ ինչպէս հոգիները բոլոր այրերուն, սեւ ու կիրքերով ու գարշանքով ածխացած քու հոգիդ։ Դուն զիս չե՛ս սիրած։

ՎԱՀՐԱՄ — Խօսքի մի բռներ ինծի։ Ձգէ որ երթամ քովը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Կեցի՛ր ( Աւելի ուժգին )։ Ալ պիտի չտեսնես անոր երեսը։ Կեցի՛ր։ Ինչո՞ւ խաբեցիր զիս։ Ինչո՞ւ պատճառ եղար որ… ( Կը դողայ։ Բառերը կը պակսին։ Վայրկեան մը լուռ է եւ սեւեռուն։ Յետոյ թելը կը գտնէ )։ Ու մանաւանդ ինչո՞ւ, ինչո՞ւ ով անաստուած, ով քարսիրտ մարդ։ Չբաւեց որ զիս խաբես։ Ինչո՞ւ կը վիրաւորես զիս ամէնէն նուիրական կողմից վրայ։ Ով ես դուն որ մտար այդպէս մայր ու աղջկան մէջտեղը ու կը սպաննես երկուքն ալ։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Երազի մէջ տարուած ու արթնցածի պէս, քիչ մը կը մտածէ ու դառնութեամբ ու կսկիծով ) Բառերդ ամբողջութեամբ քեզի կը դարձնեմ։ Տիկին, դուն զիս չես սիրած։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Բառերդ քեզի։ Քեզ չեմ սիրած։ Անշուշտ բաւական անկեղծ ատիկա պոռալու համար երեսիդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Հիմա՞։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հիմա է որ կը հարցնես։ Թող հարցնէիր առաջին օրէն, պատասխանը նոյնը պիտի ըլլար։

ՎԱՀՐԱՄ— Ան ատեն, ինչո՞ւ չսիրած մարդուդ ետեւէն եկար։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ— Ատիկա ծանծաղամիտները գոհացնող հպարտութիւն մըն է եւ ուրիշ ոչինչ։ Քեզի հետ եղայ միւսէն, դժոխքէն փախչելուս համար։ Կը հասկնաս թէ ով ես դուն։ Թէ անկարելի էր քեզի պէս մէկը սիրե՜լ։

ՎԱՀՐԱՄ — Ինչո՞ւ չէիր կրնար։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ճիշդ անոր համար, որուն ապացոյցը ներսը կը պառկի։

ՎԱՀՐԱՄ — Նուարդ, չորս տարի է որ իրար կը ճանչնանք ու ատ աղջիկը երեք ամիս կայ որ տեղ ունի իմ կեանքէս ներս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Չորս տարի առաջ, չորս տարի վերջը, հիմա ալ միշտ նոյն մարդն ես դուն։ Ես քու մէջդ տեսայ էրիկ մարդը որ կիները կ՚ունենայ ունեցած ըլլալու համար որ անասունէն չի տարբերիր։ Դուն այդպէս ես ու քեզի հետ բոլոր միւսները։ Ախ, հոգիները շինողը ինչո՞ւ ատանկ ներսը թաղեր է անոնք։ Ինչո՞ւ ամէնուդ հոգին ալ ուսին գամուած թռչունի մը պէս չտեսնէինք։ Այն ատեն որքան ոճիրներ պիտի պակսէին։ ( Կը կենայ ) Հիմա ինչ ընեմ ես քեզի։ Ի՛նչ։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Անհամբեր ) Լմնցա՞ւ ( Կը շտկի սենեակին կողմը )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — (Սաստիկ ու արագ տնկուելով դէմը ու ետ հրելով) Հո՛ս։ Քեզի ըսի որ պիտի չտեսնես:

ՎԱՀՐԱՄ — ( Մեղմ ) Ձգէ, Նուարդ. ատիկա չես կրնար արգիլել։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Մարդ, չամչցա՞ր, հօրը տեղն ես, մա՜րդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Ըսէ ինչ որ կ՚ուզես։ Բայց չես կրնար արգիլել։ Եթէ քիչ մը արգահատանք կայ քու մէջդ դէպի մարդու որ քեզ համար ամէն, ամէն բան զոհեց, թող ինծի, երթամ մօտիկը, երեսին նայիմ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Բայց անիկա քեզ կատէ։

ՎԱՀՐԱՄ — Գիտեմ։ Գիտեմ ու ճիշդ հոտ կը սկսի տռամը։ Ես անիկա կը սիրեմ հիմա մանաւանդ երբ գիտեմ թէ հոգին բոլորովին գոցուած է ինծի համար։ Ես վստահ եմ որ զիս չտեսնելու համար պիտի ուզէր աչքերը փորել ու նետել։ Կը հասկնա՞ս հիմա թէ ի՞նչ է քու բառդ որ ապուշներուն ու տափակներուն բերնին ծամոցը կ՚ըլլայ. կը մերկանայ իր կրակէն ու իր թոյնէն խելօք ու անվնաս բան մը դառնալու ամբոխին մէջ, մտնելով ամէն տուն եւ ընտանիանալով բոլորին հետ։ Ադ չէ սէրը։ Ա՛դ չէ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դո՞ւն ալ փնտռո՜ղը եղար։

ՎԱՀՐԱՄ — Ես ալ փնտռեցի, ինչպէս դուն փնտռեցիր։ Ես ալ չգտայ, ինչպէս դուն չգտար։ Քեզի գալէ առաջ ես անիկա հալածեցի աշխարհէ աշխարհ, տեղէ տեղ ու չի կար ան։ Ու Պէօյիւք-Տէրէ անտառին մէջ երբ քեզ ունեցայ երկարած իմ բազուկներուն վրայ, ես անկեղծ էի գտնել կարծելով։ Երկու անկողին բաւեց սակայն։ Կը տեսնէի սխալս։ Ու եթէ կապը պահեցի, պատճառը պէտք է սիրտէն դուրս փնտռել։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ու չըսիր ատիկա, անկեղծ, ուղղակի, որպէսզի հոս բերես ինծի, երկու մահերու մէջտեղը, ու իմ վրայէս գտնե՞ս անիկա։

ՎԱՀՐԱՄ — Այո՛։ Քու վրայէդ։ Ինչպէս կ՚ըլլա՛յ։ Բայց այդպէս է։ Անիկա չէր ապրեր ինծի համար։ Իմ աղջիկս էր գրեթէ ու ես քեզմէ աւելի հպարտ էի։ Դուն ըսիր որ հօրը տեղն էի։ Ես կ՚ըսեմ, աւելին էի, աւելին։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ի՞նչպէս եկաւ քեզի ( Այս նախադասութիւնը պէտք է տալ շատ արուեստով )։

ՎԱՀՐԱՄ — Երեք ամիս առաջ էր։ Դուն Բերա իջած էիր։ Դաշնակին առջեւն էր ու կուլար։ Նոր նշան մը ետ եղած էր։ Մօտեցայ հօր մը պէս, մեծ հօր մը պէս առի գլուխը ափերուս մէջ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Չարգիլե՞ց։

ՎԱՀՐԱՄ — Սրբեցի արցունքները։ Կը դողդղար ձգտուած լարի մը պէս։ Յետոյ գրեթէ գրկեցի ու բերի բազմոցին վրայ։ Ու համբուրեցի։ Լոկ հօր մը պէս, երկար ու կարօտով։ Մէկէն զգացի որ նոր, անլուր փոս մը կը փորուէր հոգիէս ներս։ Կորսուած էի։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Բայց չարգիլե՞ց։

ՎԱՀՐԱՄ — Ես կրկնեցի, կրկնեցի իմ համբոյրներս ու կամաց կամաց անիկա սկսաւ ժպտիլ անձրեւին տակէն ելլող ծաղիկի մը պէս։ Ինչո՞ւ, չեմ գիտեր։ Փաթթեցի բազուկներուս մէջ ու դողդղալով ու լալէն ու աչքերնիս գոց ինկանք իրարու վրայ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Թշուառակա՛ն։ Իմ ստուերս չանցա՞ւ մտքէդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Դո՛ւն։ Կիները, մարդերը, բոլոր աշխարհը գոյութիւն չունի այդ պահերուն։ Ես դուրս էի կեանքէն։ Ու այդ օրէն ալ չունեցայ զինքը։ Ինկայ ոտքերուն, լացի տղու պէս։ Նայուածքին մէջ հարիւր տարուան դառնութիւն կար։ Ինչո՞ւ... չեմ գիտեր։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Սթափած ) Իրիկուան մը տխրութիւնը բաւական եղաւ որ դուն անպաշտպան հոգի մը գտնես ու իմ քսան տարիներու արքայութիւնս առանց խղճահարելու, ասանկ պատառ պատառ խորտակես։

ՎԱՀՐԱՄ— Դուն քու երազէդ կը պատմես։ Երեք ամիս է քուն չէ ինկած աչքերուս։ Անիկա ունիմ ամէն վայրկեան, ուր որ ըլլամ։ Թարթիչներուս վրայ կը նստի ան։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ— Ու տակաւին քաջութիւնը ունիս ատոնք պատմելու ինծի որպէսզի կրկնապէս մեռցնես զիս։

ՎԱՀՐԱՄ— Մեռնո՜ղը։ Եթէ կայ, ան ալ ես եմ։ Ձգէ որ երթամ քովիկը։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հիմա պետք է վար իջնաս, ալ չգալու համար։

ՎԱՀՐԱՄ — Կը վռնտե՞ս։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Հիմա առանց դարձի. ու եթէ մեռնի, գիտցիր որ դուն ալ մեռնիս պիտի։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Առանց մտիկ ընելու կ՚ուղղուի դէպի սենեակ ) Լա՛ւ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Ո՞ւր։ Չես լսեր ըսածս ( Կ՚ուղղուի պահարան, կը հանէ ատրճանակը ու ) Զգոյշ. եթէ քայլ մըն ալ առնես աղուէսի պէս կը սատկիս։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Անակնկալի եկած ) Այդպէ՛ս։ Որսորդութիւնը օգտակար եղաւ ըսել է։ Բայց ես կ՚երթամ ու զարկ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — ( Հրացանը կը լարէ ) Կեցի՛ր։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Ետ կը նայի ու սպասուն ) Կը սպասեմ, զա՛րկ։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Դուրս ելլելով ) Հա՛նըմ։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Ներս երթալու ջանքով )։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Կը մեռնիս, Վահրամ, ու ձայնէն ան ալ կը մեռնի։

ՎԱՀՐԱՄ— ( Ցնցուած, կը կենայ ) Ի՞նչ կ՚ուզես որ ընեմ։

ՄԱՐԻԱՄ — Հայրիկը կ՚ուզէ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Դուն շուտ վար իջիր։ Ու սրբուէ ասկից։ Ալ չեմ կրնար դիմանալ։ Շուտ դուրս աչքէս որովհետեւ ալ ջիղերուս տէրը չեմ։

ԲԺԻՇԿԸ — ( Դուրս ելլելով ) Տիկին, անպատճառ հայրը կ՚ուզէ։

Տ. ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ — Վահրամ, քալէ հետս։ Դուք նայեցէք տղուն։ ( Վահրամին ձեռքէն բռնած, գրեթէ քաշքշելով կը հանէ դուրս: Բեմը կը մնան բժիշկն ու սպասուհին։ Ներսէն աղջկան ձայնը կը լսուի ) Մամա ( Երկուքն ան ներս կը վազեն։ Քիչ ետքը դուրս կը բերեն երկու թեւերէն բռնած Անժէլը։ Կը քալէ աչքերը գոց, գրեթէ մեռած: Կը նստեցնեն երկար գանաբէին վրայ։ Կռնակին կը դնեն երկու բարձ )։

ԱՆԺԷԼ — ( Աչքերը բանալով ) Մամա։ Ո՛ւր է հայրիկս։

ՄԱՐԻԱՄ — Գնաց բերելու։ Օթօմոպիլով պիտի գայ։ ( Գալարումը կը սկսի։ Անժէլ աչքերը կը գոցէ. ձեռքերը բաց օդին մէջ բռնելու կ՚աշխատի, կ՚իյնան։ Տագնապը կ՚անցնի։ Աչքերը կը բանայ կրկին )։

ԱՆԺԷԼ — Չեկա՛ւ։

ԲԺԻՇԿ — Հիմա՛։ Արդէն ձայնը առինք։ ( Վարէն օթոյի աղմուկը։ Դուռը կը բացուի ու ոտքի ձայներ սանդուխներուն վրայ։ Կը մտնէ, Պ. Մարգարյան - Ետեւէն Տիկին Մարգարեան։

Պ. Մարգարեան կը տեսնէ աղջիկը ու առանց երկու կողմը նայելու կ՚երթայ մօտիկը, գլխահակ կը սպասէ որ աչքերը բանայ )։

ՄԱՐԻԱՄ — Անժէլ, եկաւ հայրիկդ:

ԱՆԺԵԼ — ( Ցնցուած, աչքերը կը բանայ ու նշմարելով նշան կ՚ընէ որ մօտենայ ) Նստէ՛ ( Միւս կողմէն կը փնտռէ մայրը, որ ետեւն է։ Նոյն նշանը անոր ալ ) Նստէ։ ( Երկուքն ալ, մայր ու հայր, կը նստին ծունկի, երկու կողմերը։ Անժելին ձեռքերը կ՚իյնան երկուքին ալ գլուխին։ Ու գլուխն ալ անոնց մէջտեղը )։

ՄԱՐԻԱՄ — ( Լալով, բժիշկին ) Ապրի պիտի։

ԱՆԺԷԼ — ( Տրտում ) Աստուած։

Վարագոյրը կ՚իջնէ