Երեք թատերախաղեր

ՅԱՒԵԼՈՒԱԾ [1]

 

Բ. Պատկեր

Թաղային ոստիկանատուն։ Սեղաններ, ձեռքի մեծութեամբ զանազան թուղթեր, անցուած շիշերու: Բեմին խորը դուռ մը, գորգով ծածկուած։ Աջ կողմը ուրիշ դուռ մը, վրան խոշոր փականքով։ Երբ վարագոյրը կը բացուի, Վահրամ կեցած է շղթայակապ։ Շիւքրի ոտքի, գրեթէ քիթը մտած։

 

ՇԻՒՔՐԻ — ( Զարնելով քիթին բերնին ) Չըսե՞ս պիտի տակաւին։ Հայրենիքի թշնամինե՛ր։ Չըսե՞ս պիտի։ Համբերութիւնն ալ չափ ունի։ Ո՞ւր են քու ընկերներդ։

ՎԱՀՐԱՄ — Չեմ գիտեր։

ՇԻՒՔՐԻ — Ադ քանի եղաւ կ՚իմանամ կոր։ Ուրիշ բան չիյտե՞ս դուն։

ՎԱՀՐԱՄ — Չե՛մ գիտեր։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Զարնելո վ) Նորէն նոյն բառը։ Ցած արարա՛ծ. ո՞ւր են Կուկուզեանը, Ձէթեանը, Ճօլոգեանը։ Ո՞ւր են։

ՎԱՀՐԱՄ — Չե՛մ գիտեր։

ՇԻՒՔՐԻ — ( կատղած, մէկ հարուածով գետին կը ձգէ տղան ) Չե՛մ գիտեր, չեմ գիտեր։ Հէ՛, մարդ երկաթէ ըլլալու է չճաթելու համար։ Չեմ գիտեր։ Ես անանկ կը գիտցնեմ քեզի որ, դուն ալ կը հաւնիս, Աստուած ալ կը հանի։ Կը փախչիք, հէ՞, կը փախչիք։ Է՛, երկինքն ալ երթաք, ձեզ նորէն վար պիտի բերեմ, վա՛ր, ոտքերուս տակը, ձեզ հեղ մըն ալ նորէն սատկեցնելու համար, կը հասկնա՞ս ( Ակռաները կճրտեցնելով )։ Ամէնքն ալ պիտի բռնենք, ամէնքն ալ։ Մենք բոլոր միջոցները ունինք։ Կ՚ըսե՛ս, կ՚ըսես ո՞ւր են սա պահուած յեղափոխականները։ Քեզի կակուղի ըսի, չեղաւ, խիստ ըսի, չեղա։ Ծեծո՞վ պիտի Մակուի լեզուդ։ Ո՞ւր են։

ՎԱՀՐԱՄ — Չե՛մ գիտեր։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Զայրագին ) Գոնէ ուրիշ պատասխան մը գտիր ( վրան կը խոյանայ ու ոտքով կը կոխէ փորին ) ա՛խ, դուն իմ ձեռքս անցնելու էիր, Հալէպէն վար։ Այն ատեն ես քեզի կը կարդացնէի։ ( կը քաշէ ոտ քը, ձեռքերը ետին կը  կապէ )։ Ինծի նայէ՛։ Ես քու գիտցած մարդերէդ չեմ։ Այս կրունկներուս տակը օրերով պաղած արիւն կոխկրտած եմ։ Ես գազաններէն աւելի խիստ եղայ ձեզի դէմ։ Դուք էք մեր հայրենիքին կործանումը բերողները։ Դուք էք Եւրոպացիները հոս մտցնողները։ Դուք մեր հացը կ՚ուտէք, մեր ջուրը կը խմէք ու մեր ծոցին մէջ մեզի դաւաճանութիւն կ՚ընէք։ Դուք մեր քաջարի բանակին կռնակը կտրելու կ՚ելլաք։ Իսլամներ, սուրբեր կը ջարդէք Մոսկոֆին հետ մէկ եղած։ Մէկ հատ մը պիտի չմնայ ձեզմէ։ Ասիկա գիտցիր հիմակուընէ։ Կ՚ուզես ըսէ ընկերներուդ տեղը, կ՚ուզես մի ըսեր։ Շատ մօտ է ատենը։ Ամբողջ ձեր օձի ցեղը դուրս դուրս պիտի նետուի Պոլիսէն։ Ձեր կնիկները քիւրտերուն ու արապներուն ոտքերը լզելով լզելով պիտի սատկին։ Ձեր մեծ մեծ, խելացի աղաները տակաւին Պոլիսին մէջն իսկ պատառ պատառ պիտի տանք ձուկերուն։ ( Վահրամ լուռ է, ու կը շարժի, շղթան ձայն կը հանէ։ Կը նայի անթարթ ) Կը նայիս հէ. կը նայի՜ս կատակ չգիտնաս ըսածներս։ Անանկ մը պիտի ընենք պոլսիցիներուդ որ եօթը աշխարհներու մէջ լսուածը չըլլայ։ Ու մենք, մենք կ՚ընենք այս բանը, հէմ Վալլահի, Հէմ Պիլլայի։ Վկայ գաւառները, ուր ձեզմէ մարդ չի մնաց։ Ձեր հունտէն հատ մը, դեղի համար հատ մը պիտի չմնայ։ Ատոր երդում եմ ըրեր մօրս գերեզմանին վրայ։ Անանկ մը պիտի մաքրենք որ ձեր սերմին մէջն անգամ մտնէ մեր սարսափը։ Ես ըրի իմ բաժինը։ Սիրտս հանգիստ է, Աստուած ինծի չի մոռնար։ Ի՞նչ կը նայիս, կ՚ըսեմ քեզի, ի՞նչ։ ( Կատաղութեամբ կը զարնէ, նորէն ու յետոյ զանգակը զարնելով ) Հիմա կիմանաս, ինչ ըսել է քոմիսէրին խիստ նայիլը։ ( Երկու ոստիկան կը մտնեն )։ Պառկեցուցէք այս գազանը։ Ծեծ, անխնայ ծեծ, մինչեւ որ կողերը փորը թափին։ ( Կը սկսի ծեծը, այնքան տարուած են, չեն լսեր սանդուխներէն բարձրացող ոտքին ձայնը, մէկէն ներս կ՚իյնայ Անահիտ ու պառկած տղան տեսնելով կը նետուի վրան )։

ԱՆԱՀԻՏ — Ի՞նչ է ա՛ս, ո՞ւր ենք։ Ինչո՞ւ կը ծեծէք, ի՞նչ ըրաւ։

ՎԱՀՐԱՄ — Ինչո՞ւ եկա՛ր։ Ի՞նչ գործ ունիս հոս։

ԱՆԱՀԻՏ — Ի՜նչ գործ ունիմ։ Բայց քեզի համար եկայ, քեզի համար։

ՇԻՒՔՐԻ — Ո՞վ էք դուք, Հա՛նըմ. ի՛նչ համարձակութեամբ մինչեւ հոս կու գաք։

ԱՆԱՀԻՏ — Ձեզ ճանչնալու։

ՇԻՒՔՐԻ — Բայց ո՞վ էք դուք, ո՞ւրկէ կը ճանչնաք զիս, ո՞ւրկէ ծանօթ էք ադ տղուն։

ԱՆԱՀԻՏ — Ես Սարաֆեաններուն աղջիկն եմ։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Անակնկալին թուլութեամբը ) Մատամ Սուրբիկին աղջիկն է՞ք, Օ՜, ինչ գործ ունիք աս ատեն հոս։ Ձեր մայրիկը հիմա գնաց։ ( Անահիտ աչքերը կը կախէ ) Աս տղան ուրկէ՞ կը ճանչնաք։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Սաստիկ յուզուած ու կարմրած ) Աս տղան կը ճանչնամ հինէն ( երկու կողմը նայելով )։ Ըսէք որ դուրս ելլեն այս մարդիկը ( Ոստիկանները կը քաշուին Շիւքրիի մէկ ակնարկովը )։ Հիմա, կ՚ուզեմ որ այս տղան ազատ արձակէք։

ՇԻՒՔՐԻ — Անկարելի է։ Ոստիկանութեան ընդհանուր տնօրէնը անձամբ կը փնտռէ զայն։ Իմ ձեռքս ոչինչ կայ։

ԱՆԱՀԻՏ — Պէտք է ազատ ձգէք զայն։ Հիմա։ Ինծի հետ պետք դուրս ելլայ։

ՎԱՀՐԱՄ — Անահի՛տ, անմիջապէս պէտք է մեկնիս ասկէ։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Շատ խիստ ) Լռէ։ Դուն չես կրնար խօսիլ։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Հեղինակութեամբ ) Բայց ինչու ո՛չ։ Կ՚ուզեմ որ խօսի, խօսի անիկա։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Առանց կարեւորութիւն տալու ) Եթէ մէջդ տակաւին քիչ մը սէր ու յարգանք կը զգաս, քաշուէ անմիջապէս ասկէ։

ԱՆԱՀԻՏ — Բայց ես պիտի տանիմ հետս։

ՎԱՀՐԱՄ — Ատիկա անկարելի է ու դուն շուտ շուտ դուրս ասկէ։ Գազանին որջը աւելի ապահով է քան թուրք ոստիկանատուն մը։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Զայրագին ) Լռէ՛, դաւաճան ( Կը զարնէ խիստ )։ Եթե անգամ մըն ալ ձայնդ Հանես պիտի սատկիս ( Կը սպառնայ հրացանով որ ձեռքէն կը ճօճէ )։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Բռնելով ոստիկանին ձեռքը որ կը թողու տղու մը պէս, մտնելով անոր կուրծքին գգուանքին տակ ) Բայց սոսկալի էք դուք, Շիւքրի էֆէնտի։ Քիչ մը գութ ունեցէք։ Մարդ հաւերուն անգամ այդքան խիստ չըլլար։

ՎԱՀՐԱՄ — ( Զայրացած ) Ձգէ ձեռքէն ու գնա տո՛ւն։ Մեր աղջիկներուն պատիւը գոնէ ազատէ։

ԱՆԱՀԻՏ — Ես քեզ պիտի ազատեմ, Վահրամ։ ( Դառնալով ոստիկանին ) պէտք է այսօր ձգէք զայն, հիմա՛։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Ծիծաղելով ) Ինչ տղայ էք, Հանըմ, հոս մտնողը այդքան ալ դիւրին չելլար։ ( Կը պոռայ ) Ալի, աս տղան առէք, քովը տարէք։ Սպասեցէք քովը մինչեւ ես գամ։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Դող ելած ) Ինչո՞ւ դուրս կը հանէք, ո՞ւր կը հանէք, ինչո՞ւ կը հանէք, կը ղրկէ՞ք։

ՇԻՒՔՐԻ — Ոչ. բայց անպատեհ է հոս մնալը։

ԱՆԱՀԻՏ — Գոնէ ձեռքերը քակել տուէք։

ՇԻՒՔՐԻ — Չըլլար, կը փախչի։

ԱՆԱՀԻՏ — Ես հոս եմ։ Կ՚ուզեմ որ ձեռքերը... ։

ՎԱՀՐԱՄ — Անահիտ, հեռացիր ասկէ. ու ալ մի մտածեր ինծի։ Քեզ ազատէ, հանդարտ պէտք է մեռնիմ։ Անմիջապէս, անմիջապէս։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Բերանը բռնելով ու հրելով ) Շուտ դուրս։ ( Ոստիկանները կը տանին անդին ) Ինչու այսքան իրար կ՚անցնիք։ Ինչո՛ւ ձգեր էք ձեր տունը։ Ինչո՛ւ հոս կը գտնուիք։

ԱՆԱՀԻՏ — Եկած եմ աղաչելու ձեզի որ ազատէք ադ տղան։

ՇԻՒՔՐԻ — Անկարելի է. ըսել է չէք ըմբռներ։

ԱՆԱՀԻՏ — Կիներուն խելքը շատ բարակին չի հասնիր։ Կը պաղատիմ մինակ որ զինքը ազատ ձգէք։

ՇԻՒՔՐԻ — Ինչ լաւ կ՚աղաչէք. գիտէք, որքան կը վանելէ ատիկա ձեր բերնին ( Կը բռնէ ձեռքէն ու կը խնդայ )։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Առանց վախենալու ) Մեր տունին ծանօթ էք, մեր սեղանին էք եղած. պիտի չմերժէք, չէ։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Մտածկոտ ) Ինչէն կ՚ըլլայ որ ես ձեզի հանդիպած չեմ տակաւին. ձեր միւս քոյրը Պրուսա գնաց, չէ՞. կը յիշեմ կոր. բայց ես ձեզի չեմ տեսած։ Գիտէ՞ք թէ շատ գեղեցիկ էք։

ԱՆԱՀԻՏ — Այո։

ՇԻՒՔՐԻ ( Հեգնութեամբ ) Գեղեցկութիւնը հիմա փորձանք է հայուն։

ԱՆԱՀԻՏ — Շիւքրի Պէյ, այդ տղան ազատէք պիտի։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Քմծիծաղով ) Ինչո՞ւ չէ. քուկինիդ պէս բերնէ մը երբ այդ հրամանը կու գայ։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Լրջութեամբ ) Մենք պարզ աղջիկներ ենք, չենք հրամայեր, կը խնդրենք։

ՇԻՒՔՐԻ — Լաւ, լաւ։ Գիտէք թէ շատ սուղ է անոր գլուխը։

ԱՆԱՀԻՏ — Սո՜ւղ։ Հայու գլուխ չըլլար իբր թէ։

ՇԻՒՔՐԻ — Ճիշդ է այդ։ Բայց գլուխ ալ կայ, գլուխ ալ։

ԱՆԱՀԻՏ — Դուք հոս ամէն բան կրնաք ընել։ Տուէք ինծի ադ տղան։ Այդքան գլուխներուն մէջէն հատ մըն ալ խնայեցէք։ Խօսք կու տա՞ք։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Ցնցուելով ) Ի՞նչ բանի։

ԱՆԱՀԻՏ — Տղան հետս տանելու։

ՇԻՒՔՐԻ — Մի աճապարէք։ Նախ նստեցէք, յոգնած ըլլալու էք։ Ըսի թէ սուղ է անոր գլուխը՝ փրկանքն ալ, սուղ ըլլալու է հարկաւ։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Յուսաւորուած ) Փրկա՛նք։ Որքան ալ սուղ ըլլայ պիտի տրուի։

ՇԻՒՔՐԻ — Որո՞ւ բերնով կը խօսիք։

ԱՆԱՀԻՏ — Սարաֆեանին բերանով։

ՇԻՒՔՐԻ — Ձեր հօրը ամբողջ հարստութենէն աւելի կ՚արժէ ան։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Ընկճուած ) Ա՞յդքան։ Չէի սպասեր։

ՇԻՒՔՐԻ — Տեսա՞ք։ Ըսի որ սուղ է։

ԱՆԱՀԻՏ — Բայց անիկա ձեր ձեռքն է տակաւին։ Կրնաք ազատել, եթէ ուզէք։

ՇԻՒՔՐԻ — Այո՛, եթե ուզեմ։

ԱՆԱՀԻՏ — Եթէ ուզէք, այո՛։ Բայց կեանքին մէջ մարդ օր մը կրնայ քիչ մը սուղ ըլլալ, գիտէք, սուղերուն սուղը դառնալ։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Ծիծաղկոտ ) Այդքան խորունկներէն չեմ հասկնար։ Կարճ խօսիմ, դո՛ւք…

ԱՆԱՀԻՏ — Ե՛ս։

ՇԻՒՔՐԻ — Կրնաք ազատել այդ տղան։

ԱՆԱՀԻՏ — Ե՞ս, ե՞ս, ինչո՞վս, Տէր Աստուած։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Վերէն վար չափելով ու ձեռքը մեղմ շոյելով )։ Կը հասկնա՛ք` դուք կ՚ազատէք, ձեր գինովը։

ԱՆԱՀԻՏ — Իմ գինո՞վս։ Անիկա ինձմէ միլիոններ աւելի կ՚արժէ։

ՇԻՒՔՐԻ — Տեսա՞ք։ Իմ ըսածս ալ տարբեր բան մը չէ։ Կ՚ուզէ՞ք ադ տղան։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Ոգեւոր ) Բոլոր, բոլոր գինովս։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Ժպտագին ) Ներս մտէք ուրեմն քիչ մը։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Սառած ) Նե՞րս, ո՞ւր։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Գորգը կը վերցնէ։ Կ՚երեւան շքեղ մահճակալ մը, լոյսեր, սեղաններ, զէնքեր, զանազան զարդեր )։ Հո՛ս։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Աչքերը վար ձգելով ) Հո՞տ։ Ինչ ընելու։ Կը բանտարկե՞ք։

ՇԻՒՔՐԻ — Աստուած չընէ։

ԱՆԱՀԻՏ — Ինչո՞ւ ուրեմն։

ՇԻՒՔՐԻ — Աւելորդ է խօսիլը։ Հոս եկած է՛ք, ձեր նպատակը յայտնի է։ Պիտի քաշուի՞ք վերջին քայլէն։ Այդ տղան կ՚ազատի ձեր գինովը։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Հասկցած քիչ մը ետ կը քաշուի ) Շիւքրի Պէյ, դուք գութ ունի՞ք։

ՇԻՒՔՐԻ — Անշուշտ։

ԱՆԱՀԻՏ — Ցոյց տուէք անիկա։

ՇԻՒՔՐԻ — Տուի արդէն ձեզ անմիջապէս չբանտարկելով։

ԱՆԱՀԻՏ — Ինծի համար ոչինչ։ Դուք տղան կու տա՞ք։

ՇԻՒՔՐԻ — Տուի արդէն։

ԱՆԱՀԻՏ — Վերջին խօսքերնիդ։

ՇԻՒՔՐԻ — Ներս մտէք։

ԱՆԱՀԻՏ — ( Կը կենայ, կը նայի ետ, յետոյ աչքերը կը գոցէ յետոյ կը ծռի աթոռի մը վրայ դուռին մօտիկ )։

ՇԻՒՔՐԻ — ( Մեղմով ներս կը հրէ գրեթէ նուաղած աղջիկը, գորգը կը ձգէ, կ՚առնէ սեղանին թուղթի մը կտոր, արագ արագ բաներ մը գրելէ ետքը ) Մինչեւ առտու անդադար կը ծեծեն։ Եթէ խոստովանցուցին լաւ։ Եթէ ոչ կը յանձնեն պատերազմական ատեանին։ Այդ տղան թողո՜ւլ։ Ես ատոր համար ահագին պաշտօնի բարձրացում կ՚ունենամ։ Թէ աղջիկը կը խաբես, թէ տղան կը սպաննես։ Ի՛նչ լաւ։ Ասանկ ծառայելու է մարդ հայրենիքին։ Օսման ( Կը կենայ. կը մտնէ Օսման ) Այդ ներսի տղան հիմա չորս զինուորով երկու բոլիսով Միւտէրիյէթ կը տանիք։ Այս թուղթն ալ կու տաք բանտի տնօրէնին։ Օթօմոպիլին տեղը գիտէք։