Ուղեգրութիւն

[Ա]  ԾՈՎՔ-ԱՐՂՆԻ

Եւ սուրբ տեղեացն եւ բարի աստուածազգեաց կարգաւորացն բաղձալի սիրով հրաժարեալ մինչ յարտասուս հարեալ, դարձաք կրկին ի Խարբերթ։ Լուաք անդ թէ Մուրատ փաշան անթիւ եւ անհամար հեծելազօրօք գնայ(ր) ի վերայ Շահին եւ հասեալ յԱմիթ՝ մեռաւ [1] ։ Զոր ես ողջունեալ զՎարդապետն իմ [2], առի զձիս եւ զիմ զգեստս [3] չուեցի դէպ ի յԱմիթ, զոր լերամբք եւ մայրիւք երկու օր ու կէսն հասաք ի ԾՈՎՔ. եւ կայր Ծովուց մէջ գեղ մի Հայոց ի կղզին. եւ քարէ եկեղեցի մի յորում կայր մասն խաչափայտից, որպէս կոչի սուրբ գրոց՝ Ծովուց սուրբ Նշան, զոր բազում նշան եւ սքանչելիս առնէ մինչեւ ցայսօր, զոր եւ ի գիրս ընթերցեալ [4] եւ լուեալ ի բազմաց։ Եւ կայր ի ցամաքն խան զառ ի կողմն [5] լերինն որ էր մայրի. անդ օթեցաք։ Եւ թողեալ ի խանն զինչս եւ զստացուածս եւ զգրաստս, եւ գտեալ նաւակ մի՝ անցաք մի գեղն եւ մտեալ եկեղեցին. դեռ զերեկոյին ժամն կատարէին։ Խնդրեցաք եւ ցուցին մեզ զսուրբ Նշանն, որում [6] անկեալ երկրպագեցաք եւ մեղաց թողութիւն խնդրեցաք մեզ եւ մեր ննջեցելոցն։

Եւ անտի մէկ օրն հասաք յԱՐՂՆԻ քաղաքն, որ էր բարձր լեառն [7]. եւ ի գլուխն եկեղեցի վիմաշէն մեծ գմպէթայարկ, որ կոչի Բարձր Աստուածածին. եւ եկեղեցի մի ալ ի լեռան տակն որպէս Վարագայն. եւ գեղ ալ կայր եւ շէնլիք։ Եւ ասին թէ վերի տաճարն առաքելաշէն է եւ յոյժ սքանչելագործ, զի ամէն կիրակիմտուն լոյս կ՚իջնու [8] ի վ[ե]րայ գմպէթին ակներեւ ամենեցուն։ Եւ անտի հասաք կէս օրն լեռ մի վայրի, որ կոչէր ՆԱԼ ՂՐԱՆ. եւ իրաւի, զի սաֆի քար էր, հող կամ կանաչ չերեւէր. հազիւ անցաք՝ ո՛չ նալ մնաց, ո՛չ փօսդալ. եւ իմ չըզմիս տապանն անկաւ։ Եւ անտի եկաք ի ՏԷՎԷԿԷՉԻՏՆ, որ էր խորու ջուր, զոր ուղտիւք հազիւ անցաք. եւ մերձ յԱմթայ զուտր հայու գեղեր են եւ վանքեր, որն շէն, որն յաւեր։ Եւ Ստամպօլայ մինչ յԱմիթ ո՛չ հոռոմ տեսաք, ո՛չ հրեայ [9]. բայց Թօխաթ քանի մն տուն ջհտի, եւ նոքա եւս հայնակ խօսէին։ Մինչ Սեւաստ սակաւ էր ասորին. եւ անտի յառաջ սաֆի հայ ու ասորի մինչ Մուսուլ եւ Պաղտատ եւ այլն, որ եւ Ասորեստան [10] անուանի։