L'Armeno-Veneto. Compendio storico e documenti

[LETTERE DEL COLLEGIO, SECRETI]. 

260.
1308, Settembre 22.
Pietro Gradonigo Doge a Ossin Ro d'Armenia, mandando ambao sciatoro il Foscarini Giovanni. 

(29). Serenissimo domino Ossido in Christo Deo Regi Hermenie et de potenti et altitonanti genere Rupinorum plurinn honorem. Petrus Gradonicus, etcet. Salutem et tocius honoris et glorio in crementa. Cum nobilem et sapientem virum Johannon Musca ronam honorabilem civem et fidelem nostrum Ambaxatorem duxe rimus presencialiter transmittendum, serenitatem vestram atte ctuose rogamus, quatenus biis que celsitudini vestre parte nostra duxerit refferenda dignemini fidem credulam adhibere. (Lett 29). 

261.
Idom, a Alinac fratello gemello del Re Ossin. 

(30). Magnifico et potenti viro domino Alinachi [1] regio fratri, et quondam serenissimi regis Armenie filio plurimum honorando, Petrus Gradonicus, etcet. Cum nobilem et sapientem virum Joban nem Fuscarenum honorabilem civem et fidelem nostrum dilectum ad regiam serenitatem in nostrum Ambaxatorem duxerimus presen cialiter trasmittendum, magnitudinem vestram de quo plene con fidimus affectuose rogamus quatenus vobis placeat hiis que parte nostra vobis duxerit refferenda fidem credulam adhibere, et que sic affectu prosequente complere quod exinde vestris beneplacitis libentius intendamus. 

(Lett. 30).

Datum quo supra. 

31. Similis egregio viro domino de Hurcho. [2] 

32. Similis filio suo [3] domino de Hurcho. 

33. Similis Barono Ayton domino Negrini [4] et magno regio capitaneo. 

34. Similis venerabili in Christo patri domino fratri Johanni [5] Fratrum Minoram, primogenito quondam serenissimi regis Aro menie et eiusdem regni Gubernatori. Petrus Gradonicus, etcet. 

[Lettere, Collegio secreta, 1308–20. C. 4. to]. 

262.
1310, Maggio 8.
Altra lettora del Doge Piet. Grad. al Ro Ossin. 

(547). MOCOX dio XII madii, VIII Indicione. 

Domino Hossino Regi Armenie. Cum nobilem et sapientem virum Gregorium Delfino civem et fidelem nostrum dilectum exhi bitorem presencium in Baiulum Venetorum nostrorum in Regno Armenie presencialiter destinemus, Maiestatem regiam de quo plene confidimus, affectuose rogamus quatenus vobis placeat di ctum Baiulum et alios nostros fideles in Regno vestro habere sicut speramus de vobis favorabiliter commendatum. 

263.
Alira lettora dol Doge al dotto Ro. 

Eidem. 

(548). Cum viro dobili Gregorio Delfino civi et fideli nostro dilecto, quem in baiulum nostrorum venetorum in Regno vestro presencialiter mittimus, quedam majestati regie parte nostra commiserimus refferenda, serenitatem vestram affectuose rogamus quatenus vobis placeat, hiis que dictus nobilis, vobis pro parte nostra retulerit fidem credulam adhibere. 

Datum ut supra. 

264.
Il Doge a Hethum Signore di Nogkir Capitano della Curia realo. 

(549). Barono Aychono domino de Nigrino et capitaneo curie domivi Regis Armenie, tam per virum nobilem Nicolaum Mauroce num civem et fidelem nostrum dilectum, quam per alias veridica  relacione didicimus, quod vos in vestris ipsorumque vestrorum agendis semper vos benignos et favorabiles prebuistis, de quo vobis grates referrimus copiosas, et inde eos vestris beneplacitis obligatos sentimus. Verum cum presencialiter rirum nobilem Gregorion Delfinum ad partes Armenie, in nostrorum venetorum Baiulam transmittamus, magnitudinem et amiciciam vestram affectuoso precamus, quatenus vobis placeat vestri amoris intuito dictum baiulam et alios nostros fideles babere favorabilitor commendatum ut vestris beneplacitis teneamur. 

(Lett. Colleg. Secreta, 1308–1310. 81 to] 

(550). Similis Barono Aycono (Hethum) Magno Domini Begai Armenie Oonestabili. 

Datum ut supra. 

265.
1310, Maggio 12
Il Doge P. Of. al Castellano di Corone. – Rogali al Re. 

(558). Castellano Corone et Mothono. 

Cum dona que portabat vir nobilis quondam Johannes Fu scarenus, que mittebamus in Ambasatorem nostram in Hermeniam propter ejus obitum remansissent apud Coropum vel Mothonum, et pos nunc mittamus illuc virum nobilem Gregorium Delfinom dilectum fidelem nostrum, in baiulum nostrorum venetorum in Hermediam et ambaxatorem ad illustrem dominom Regem Hor menie, Prudentia vestra rogamus per nos et nostrum consilium vobis precipiendo maudantes, quatenus ipsa dona eidem Gregorio dare et designare omnia et singula debeatis et etiam tendam. Omoia vero alia que ibi a dicto nobili remanserunt servare do beatis, donec Ambaxatoris nostri quos costanter destinamus quibus ea promissimus illuc pervenerint. Que dona et res vobis mittimus para interclusa. 

Datum dia XII maij VUI Indictione. 

[Ib. c. 822] 

266.
1310, Maggio 13.
Il Doge al Bailo di Negroponte. 

(558). Baiulo Nigropontis. 

Graves querelas percipimus quod vir nobilis Johachinus Sanuto cum duabus galeis armatis gentem Cipri et Armenie derobavit, propter quod gens postra in ipsis locis extitit pignora facta. 

Que nobis sunt tanto gravia quantum possunt, et ideo volentes super inde sicut convenit providere, scribuimus vobis et per nos et nostrum consilium minus et de XL vobis precipiendo mandamus quatenus infra octo dies postquam galee nostre applicuerint Ni gropontis debeatis ad domum ipsius Jobachini vel in Plathea stridari publice facere, quod usque ad tres menses immediate ipsam stridationem sequentes coram nobis ad respondendum super predictis derobacionis per eum factis, debeat personaliter comparere; Alioquin si infra ipsum terminum non comparuerit contra ipsum procedemus tanquam ipsum confessum; Rescribendo nobis quic quid feceritis ip premissorum et diem qua facietis fieri procla mationem predictam. 

Datum die XIII madij, VII Indictione. 

(Lettere del Collegio, c. 82 t. o]. 

267.
1310, Maggio 14.
Il Doge al Re Ossin. 

(564). Regi Hermenie. 

Ambaxatam ex parte vestra Serenitatis nobis expositam se creto, per nobiles et sapientes viros, Gerardum militem, et Ni colaum Maurocenum honorabilem civem nostrum, ambaxatores regios, intelleximus diligenter, et sint illi qui disposuimus nos et Comane postrum iamdiu et nunc magis ad antedicta regia  beneplacita et honores quos proprios reputamus paratos, petitionem eiusdem ambasate sue duximus acceptandam sicut ab ipsis nunciis vestris boretenus auribus rifferentibus regiis intelligere poterit regia magnitudo. 

Datum die XIIII madii, VIII Indictione. [Ib. C. 84]. 

268.
1310, Giugno 3.
n Doge al Bailo d'Armenia. — Riparazione dei Magazzini in Ayasso. 

(599). Gregorio Delfino Baiulo in Armenia. 

Ecce vobis concedimus et libertatem damus quod de bonis comunis existentibus penes vos pro laboreriis magacenorum que nobis dixistis reparacione aliqua indigere et pro aliis negociis que pro comuni nostro expedire. Verum de facto medie pro cen tenario quam excutere & nostris vobis commissim us precipimus vobis, quatenus per omnem muduam et ligna secura ad quedam penes vos de ipsa ratione haberetis, mittere Venecias debeatis. 

Datum die III Junii, VIII Indictione. [Ib. c. 88]. 

269. 
1310, Luglio 28.
n Doge informa il Bailo d'Armenia della Congiura di Tiepolo. 

Nelle più veridiche memorie che si conservano delle cose anti che della Republica, sono quelle della Cronaca del Ser. no Dandolo, approbatissime in tutti i tempi. In questa viene registrata la lettera del Ser. mo Gradenigo della Congiura del Tiepolo, al Bailo in Armenia Dolfino, che viene affermata esser l'autentica appresso li heredi de Dolfin fu de Zorzi. 

Petrus Gradonious, etc. Per altre nostre vi habbiamo, eto 

[Cronaca d'Andrea Dandolo). 

270.
1308, Settombre 25.
Ordino por la navigazione verso Armonia nel tompo della guorra coi Genovesi. - Al capitano di Corone. 

Omissis.

.... Quod si galee de Syria erunt VII vel inde supra, possint ire ad terras Soldano subjectas, et levare mercatoros et mercationes, sicut videbitur Capitaneo, vel Capitaneis qui erunt de ipsis: et si erunt minus VII, non vadapt ad terras Soldano subjectas, sed in partibus Cypri et Armenie faciunt facta sua: que omnia obser vare debeatis. 

[Lettere del Collegio, c. 7. n. ° 47] 

271.
Stesso ordine al Capitano Cioo. Gwirini. 

... Et si vos Capitanee, inveniretis ipsos excessus fuisse tales per quos nostris possit imminere periculum in Ciprum et Hermeniam, in vestrorum Capitanei arbitrio sit precipiendi nostris fidelibus de inde tam viso dobili Marino Michaeli Baidlo, quod con descendat in terram, quam aliis quod cum suo habere debeant de illis partibus recedere. Et vos debetis eos et havere eorum levare. 

Quod si galee de Syria, eto. 

[Ib. n. ° 69]. 

272. 
Simile ad Andrea Solano Capitano della nave della ridiora d'Istria. 

Significamus tibi quod per nos et nostra Consilia Minus Rogat. ot XL, est ordinatum, quod si vir nobilis Marcus Minoto ibi cam istis galeis nostris qui vadant in Cyprum et Hermeniam, pro  ipsarum securitate, tu cum gentibus tui ligni ire et facere et debeas sicut ipse Marcus Minoto tibi cum aliis Capitaneis et Castellanis Coroni et Mothoni, vel maior pars eorum duxerit iniungendom, lignum tuum predictis nostris Castellanis dimittendo, etc. 

(Ib. 1. 46] 

273.
1308, Settembre 22.
Pietro Gradonigo Doge a Giov. Poscari ambasciatore. 

(28). Nos Petrus Gradonico Dei gratia, etc, cum postro consilio nomine nostro et Communis nostri Venetiarum; Commitimus vobis nobili viro Johanni Fuscari, dilecto fideli postro de nostro man dato ambasatori ad Serenissimum Dominum Regem Armenie; et plenam virtutem et potestatem vobis damus auctoritate presentium, accipiendi mutuo supra ipsum nostrum Commune Venetiarum, ab omni persona tam Veneta quam forinseca, pecuniam oportunam pro vestra ambaxata, ed occasione ipsius ambasata ad quam me liorem presam poteritis pro nostro commune ad incantum; quod ipsam pecuniam quam propterea mutuo acciperitis, restitui facie mus creditoribus seu eorum nunciis, infra duos menses postquam Venetias applicuerint. 

In cujus fidem presentes fieri fecimus, et bulla nostra plumbea jussimus communiri. 

Data die XXII° Septembris. VII Indictione. [Ib. c. 4 to]. 

274.
Titoli del Re e dei Principi Armoni. 

De Hermenie.

Hoissinus de altitonanti genere Rappinorum, Armenie Rer. 

Alidac filius quondam Regis Armenie Dominus Lambri, Mon tis Livonis, [6] Cogolaqui, Tarsso. 

  Alinach Regis frater et quondam Serenissimi Regis Alius. 

Frater Johannes Ordinis Fratrum Minorum, primogenitus quondam Serenissimi Regis Hermonie et eius .... mortuus [7]. 

Leo Rex Armenie. [8]

Aytonus Seneschalcos Regai Armenie. 

Aytonus de Negrino Camberlanus et Gubernator Regai Ar menie. 

De Hermenia. 

Aytonus Dominus Nigrini Capetaneus Ourie Regis Hermenie. Aytonus Conestabilis Hermenie. 

(Libro dei Patti. III, c. 79. 81]. 

275.
Vendita di 9 pezzi di Samiti da Marco Michiel detto lo Tataro a Sempad Re degli Armeni, al prezzo di 7300 doremi nuooi d'Armenia. 

Questo si e quello che Marco Michel Lo Tataro de' rezever de lo Re de Harmenia, e parte forno in tempo del Re Sabati. [9] 

Si vendesemo a Baron Manuel che lo compra per la corte de misser lo Re Sanbati, Samitti VIIII peze, a rason de deremi viii. la peza; li qual samiti li Viniziani li paga a mi per impro stadi al Re; a cason che lo Re li volea mandar al Soldan de Babilonia. – Suma deremi M. VII. CCC povi. 

In questo tempo Ser Marin Signolo si era Bailo de Laiazo. Ser Mario Signolo si de' recever tanti deremi che lo men dede, deremi Vii. XXII, sichè miser lo Re me reman a dar a complir me deremi MM. Y. VIIII; deremi MVIII XXVII novi. 

Esta rason si è scrita ala mala del Ro. E a se pla diner, zoe deremi de dar de sta rason a li Viniziani: ma no dimando nomo la mia parte che se co mio de soura in sto scrito, co se deremi M. vill. XXVII. [Commemor. I, 6. 85. 8. 155) 

276.
1998, Settembro 2.
Lo stesso Lo Tataro carica diverse merci in Ayano, che vengono poi depredate dai Genovesi. [10] 

Questo siè lo dano che Marco Michel Lo Tataro e recevuto in Çepro e per che forma. In lo mese de Setembrio die II° intrando corendo ano j)ni MCCLXXXXVIII. Eo Marco Michel si era in Fa magosta e aspetava una gamela, in la qual io Marco si aveva cargado sachi XVIII di coton d'Alapo, e porte VI de Zenzero beledi in Lagiaza; o aspetando sta dita gamella, Niholo Zugno si me fe & saver ce una galia armada de Zenoesi la qual si era armada Franceschin de li Grimaldi, lo qual se rio homo e torave la roba ad amisi e a nimisi et si era a Limiso si era per venir inver Famagosta ................................ ... Questo si è lo valor de li me sachi XVIII de Coton, zo che li me costa in prima compra. Si compra in Lajaza sachi XVIII de Coton d'Alapo, a rason de Deremi novi XIII lo rotolo de Lajaze Pesa Rotole 486. Summa Deremi 6324. — Item compre in Laiaza Zenzevro beledi a rason de Deremi XXVI lo Rotolo, fo sporte VI. Pesa nete le V sporte co me fo robade, Rotule di Lajaza OLXXX, proie VIIII. Summa Deremi novi. Summa tuto sto Bom basio e Zeozevro Deremi XI. XXIIII 1/; in prima conpra, trato de Lajazo. - Summa Bezanti Sarasinati MCII/g, a Deremi X al marasinato. - Tuti questi Bezanti si e de Ser Polo Morosini o de mi Marco Michel, a insembre de compagnia. 

[Commemor. I, 6. 85, to]. 

277.
1302, Novembre 18.
Lettera di Marco Siboto al Doge, per i Marsiliosi che preton deoano d'essor depredati da' Voncziani in Ayazzo. 

Exemplum cujusdam littere miste a discreto Viro Marco Si boto Domino Petro Gradonico Duci Veneciarum. 

Ducali celsitudini per alias meas litteras scripsi adventum meam Massiliam et de Ambaxata mea facta Vicario Regio, Iudici maiori et consilio generali Massilie simul et semel et que mihi respondeantur quod haberent consilium et respondeantur mihi taliter quod haberem esse contentus. 

Omissis

Finis fuit quod iu adventu vicarii qui esset brevis expedire tur negotium aliquali modo; verum hoc dicunt ipsi tractatores et alii, quid possumus nos facere vobiscum; vos estis hic et satis factionem petitis quam non debemus facere quia spectat ad oficiales regis qui fecerunt totum illud quod dicitis de relaxatione predonis, acceptatione fidejussorum et permissionem hominum Massilie qui emerunt de rebus depredatis, et ex alia parte de vos capitis nostros, nam duo de nostris com eorum havere sunt arrestati in Candida et plures alii nostri habent requirere et recipere a comuni Vem neciarum de dampis eis illatis in Armenia et alibi ad que quidem satis eis respondendi ad plenum, etc. 

Soripta Massilie die XVIII Novembri. 

[Commemoriale I. c. 29]. 

278.
1303, Marco. 

Legno peneziano preso dai Genovesi nelle acque d' Ayasso. - Rapporto di Simeone Avvonturato al Doge Pietro Gradenigo. 

Magnifico et excelso domino suo Domino P. Gradonico Dei gratia Venetiarum Dalmatie atque Croacie duci, domino quarte partis et dimidie tocius imperii Romanie, Simeon Adoenturatus de vestro mandato baiulus Venetorum in Cipro se ipsum paratum ad omnia vestra bene placita et honores. - Vestre dominationi per presentes litteras facio manifestum quod euntibus istis Venetis et subditis vestris videlicet Andrea Nadale de Venetiis et Thomaso Botterio de Accon et Dionisio Trevigiano et Costa de Suro de Fama gosta apud Ayacium in quondam ligno dictorum Andree et Tomasi et pervenientibus loco dicto Cavo de Garpasso, supervenit quedam Galea Jenuensium de qua erat verus patronus Percevallus de la Turchia et loco sui quidam nomine Jacobus Blancus, et ceperunt lignum ipsum et dictos Andream et Thomasum et Dionisium et Costam, infrascriptis eorum mercacionibus et rebus derubaverunt et turpiter spoliarunt. Cumque predicti Veneti nostri dicerent se Venetos et allegando pacem jntra nos et eos factam et com positam, responderent quod tanto plus placebat eis et tanto deterius eis facerent; que omnia mibi baiulo nota sunt tam per sacramenta predictorum derobatorum quam etiam per plures homines tuuc prope locum derubacionis circumstantes et videntes quam eciam per inultorum aliorum relacionem et famam publicam de predictis; que omnia nota feci potestati Januensium de Famagosta. Cuius responsio fuit talis quod si galea vel homines haberet sub posse suo quod secundum juris ordinem procederet contra eos, et quod erant cursores et pessimi homines; poluit tamen adfirmere quod essent exbapniti et quod cum eosdem cursares habere non posset nec poterat inde facere debitam rationem, et quod de his erat legiptime excusatus. In cujus rei testimonium feci has litteras sigilli communis nostri munimine roborari. 

(Commemoriale, I, c. 33 to]. 

279.
1312.
Lettera di Gregorio Dolfin al Doge, dando conto delle entrato del dazio in Ayazzo. 

Hoc est exemplum cuiusdam littere et unius cedule incluse misse per dominum Gregorium Delphino baiulum Hermenie, qua rum tenor talis est. 

Magoifico et potenti domino domino Marino Georgio Dei gratia Veneciarum, ect. 

Magnificientie vestre notifico per presentes quod ex quo fui baiulus recepi & mercatoribus mediam per centenarium, et sicut possum videre usque hodie recepi circa LX libras grossorum sicut alias scripsi per singulum domino duci Petro Gradonico pro maiori parte. Et adhuc vobis scriberem per singulum, sed spero in brevi esse ad vos et vestre dominacioni omnia per ordinem demonstrare & quibus et quantum receperim ordinate. 

Scientes quod misi domino duci alias in duabus vicibus libras XX grossorum que fuerunt solute per manum Nicolai Acolanto et nunc dominaciuni vestre mitto libras X grossorum, quos placeat vobis recipere a dicto Nicolao Catanto (sic). 

Alias vero expendi in laboreriis et servicii comunis necessarii sicut mihi fuerat a ducali magnificentia commissum et ut plepius demonstrabo cum Venecias venero Domino concedente. 

Item potifico magnificentie vestre quod alias scripsi domino Petro Gradonico bone memorie duci, quod mibi videbatur quod media per centenarium non ita bene et integre persolveretur. Et propter hoc si placuisset dominationi ducali melius poterat Venetiis quam hic exigi. Scientes quod de tota ista mudua istarum duarum taritarum de Cha Ruzini et de Cha Contarini super quibus veniunt bene plus quam M. IIII. C sachi vel circa, non recipi nisi forte X libras et dimidium grossorum vel XI usque hodie; et propterea mihi viedtur quod melius esset Veneciis istam mediam per centenarium recipere quam hic. 

Denarios quos recepi et a quibus recepi mitto vobis per  singulum in quadam cedula in ista cedula inclusa que nunc hic inferius continetur. 

Questi e queli che a pagado la meza per centenario che vene cum la tarita da Cha Ruzini e da Cha Contarini. 

1o. Recevi da Blaxio Permarin per una raxon de Marco de Bo nainsegna deremi XXV. 

Item dalo dito per Andria Mariioni deremi III '/g. Item dalo dito per Andriax Nani deremi XLVII/. 

Item da Pero Briza deremi XXXVIIII. CXXXIII deremi CLXXXXV dr. VIII. 

Ilem da Thomaso Dandolo deremi CXV per deremi XXXIII. M Item da Bellelo Souranzo deremi CL. per deremi XXX. X 

Item da Maphio Miani deremi CXXVII per deremi XXV. XIIIIC et XXX. 

Item da Creniaschini deremi CLXXXII per deremi XXXVI., Item da Michel Corner deremi LXI per deremi XII. II. C Item da Bellelo Palero deremi LXXVIII per deremi XV. XVII. C Item da Guidoto Marmera deremi XLVI per dr. VIIII. XIII. C 

Item da lo dito per la compagnia da Cha da Mulla deremi LXXXIII per deremi XVI. XVI. C 

Item da lo dito Guidoto per boa propria raxon deremi CVII per deremi XXI. MIIII. C 

Item da Andrea Banzon deremi CCLXXX per deremi LVI. M Item da Zanin Quirini deremi CCXXVI per der. XLV. CC. Item da Bertuzi Tripisan deremi IIII per deremi .... 

Item dalo Nothero dela Gontarina e da Bartolomeo de Flora canso deremi XXX. 

Item da Menego Dallo deremi VIII. Item da Zam da Molin deremi I et ta(colino) ). Item da Beltrame deremi VIIII. Item da Ser Lucha Ruzini deremi XL per deremi VIII. x Item da Iacomelo Orese deremi XLVI. Item da Cristoforo Naizo deremi XXXV. per Zanoto Loredano. Item da lo dito per soa propria raxon deremi V. Item da Beneto Girardo scrivan deremi VI. Item da Zanin Contarini per soa raxon deremi XXV. 

(Commemoriali 1. c. 186 4: 0 N. 513]. 

280.
1318, Giugno 26.
Lettera di Francesco Dandolo Bailo di Negroponte al Doge, sopra la cattura di un legno falla dai Genovesi nelle acque dell'Ar monia. 

Magnifico et excelso domino suo domino Johanni Superancio Venecie, Dalmacie atque Chroacie iuclito duci dominatori quarte partis et dimidie totius imperii Romanie. Frauciscus Dandulo de suo mandato Capitaneus et baiulus Nigropontis eiusque con siliarii reverenter se ipsos. 

Quamquam similes litteras magnificiencie vestre miserimus per Columbetum quem nobis Nigropontem misistis iterato ad maiorem cautelam ipsas vobis curavimus destinare. Occasione enim illorum duorum militum et scutiferorum suorum et duorum venetorum po strorum et aliorum numero XI qui fuerunt capti per tres vachetas ipsius domini Alfonsi sicut in ipsis litteris vestris contentum extitit; quos venetos vestros relaxarunt incontinenti auferentes tamen ab eis valorem yperperorum XXXX. Nos fuimus ad invicem cum do mino patriarcha et dominis Lombardis ad providendum super captione ipsorum militum, visum fuit nobis mittere duos fratres Minores ad ipsum dominum Alfonsum qui est Athenis pro petendis ipsis militibus et pro petenda satisfacione et emenda dampnorum vestris venietis illatorum. Qui fratres separaverunt se de Nigroponte die dominico XVIII mensis Junii presentis, et postquam secesserunt polla de ipsis pova habuimus usque nunc. 

Dominus Ruzerius Puscaharenus qui iverat circum insulam occasione illarum trium vacbetarum que derobaverant geutom vestram et predictos milites ceperant, duin esset penes locum qui dicitur Talandi, habuit novam quod duo de illis vachetis erant tracte in uno flumine infra terram per unum miljare: posuit de suis hominibus in terra et fecit eos comburi sicut per suas habuimus litteras. Habuimus eciam per nostras barcas que venerunt de Salonich quod armata dicti domini Alfonsi descenderat a Casandria et ibat derobando et comburendo casalia et blavas contrate et  iam ibi steterat diebus tribus. Lo Dispocti cui est filius Imperatoris equitaverat contra gentem ipsius armate bene cum mille equi tibus. Quid sequetur magnificentie vestre scribemus. Postquam lignum ipsius domini Alfonsi fuit consumptum per ipsum dominum Ruzerium Fuscarenum nullus de hominibus ipsius domini Alfonsi qui fuerit aparens homo venit postea Nigropontem, malis vul garibus utuntur et peiores voluntates habeut; sed speramus quod Dominus eorum desideria et voluntates malas annichilabit et destruet. 

Die XVII mensis Junii presentis recepimus per Philippum corerium vestrum duas vestras ducales litteras duplicatas in quibus precipiebatis mibi Francisco, quod si postquam nobilis vir dominus Ruzerius Fuscarenus capitaneus galearum sibi commissarum ap. plicuerit Nigropontem, videretur mibi quod posset ire cum suis galeis vel mittere partem eorum usque Mothonum cum merce toribus et mercationibus earum cum salute tamen civitatis et insule, esset in meo arbitrio mittendi ipsum et non mittendi sicut viderem fore conveniens pro honore vestro et bono et conservacione de hic. Similes etiam litteras recepi per columbetum vestrum qui applicuit Nigropontem die XX istius presentis mensis Junii circa horam vespertinam. Super quibus Magnificentie vestre taliter respondeo, quod incontinenti misi litteras meas domino Ruzerio Fuscareno qui deberet redire Nigropontem, in cuius reditu pro videbo facere id quod presumero potere verti in honorem vestre Magnificentie et bonum mercatorum et conservacione de hic. 

Item recepimus per ipsum columbetum alias ducales litteras continentes quod una galea Januensium et alterius male gentis de qua sunt armatores et patroni Fredericus et Zen Spinola euntes in cursum ceperat in partibus Hermenie upam galeam vestrorum mercatorum de qua erat patronus Marcus Grimani et ipsam de robaverat et ad aliorum intendebant derobacionem: propter quod precipiebatis mihi Francisco per vus et vestra consilia quod si possem cum mea salute et terre Nigropontis, quod deberem armare et reforzare tres de galeis vel lignis quas vel que haberem hic, que viderentur sufficientiores et velociores pro negocio, et cum ipsis deberem mittere nobilem virum Ruzerium Fuscarenum per Capitaneum vel alium qui mihi videretur que deberent se protendere usque ad partes Cipri et Hermenie, et eciam ad partes vestri Culfi sicut mihi videretur, ad persecutionem ipsius galee et aliorum qui vestram gentem dampnificassent. Nihilominus meo arbitrio reliquentes mittendi et non mittendi sicut videretur mihi convenire pro honore vestre magnificencie et bono et conservacione de hic, etc, ut in ipsis vestris litteris continetur. 

Super quibus respondeo quod habito diligenti consilio cum consiliariis respectantes ad ea que prescripta sunt et ad statum et condicionem de bic reddentes dos certos quod habemus tales vicinos quod quociens invenirent nos impotentes omnino ad 80 strum dampnum intenderent, et respectantes quod hic uon sunt nisi tres galee armate ipsius domini Ruzerii Fuscareni cum galee de Crete propter adventum ipsius domini Rugerii recesissent iam est diu; et si civitas et insula Nigropontis conservari debet, non potest conservare sine galeis propter continuos cursarios qui con versantur continue in hoc mari, qui interficerent et derobarent vestros bomines navigantes, qui vestri si Davigare deficerent in continenti terra non haberet victualia unde vivere posset, ita quod de necessitate opperteret relinqui civitatem; quia ipsam sine victuslibus substinere non possemus. Considerantes etiam odium et voluntatem malam que est inter dominos et milites et feudatos insule, quod odium et mala voluntas tanta est quod nisi foret timore vestre dominacionis multociens se occidissent ad invicem, et si non sentirent nos ita potentes forsan iam debellassent ad invicem propter odium magoum quod est inter eos; et quia sicut alterutrum sanguine maculati quod si acciderit, quod nolit Deus, quomodo esset periculosum terre et insule propter malam viciniam quam habemus, vestra magnificentia satis potest discer vere. Propter quas priscriptas causas non fuit visum consiliariis meis nec mihi elongare dictas galeas a nobis, respectantes un. dique ad omne id quod redupdare potest in maiorem honorem et bonum vestre magnificentie et salutem et conservationem torre vestre et insule. 

Litteras vestras quas in Hermeniam trasmittitis, ego misi ipsas per columbetum vestrum dominis castellavis Corone et Mo thone qui mittant ipsas vel in Cretam vel in Cyprum vel in Her meniam, quum in partibus istis non utitur navigium quod tadat in Crote vel in Cyprum nec in Herineniam. 

Die preterea XXI Jubii circa horam vesperorum habuimus pro certo per personam fidedignam quod Athenis armatum est unum lignum a XLVIII remis quod deferre debet duos ambasatores ipsius domini Alfonsi de melioribus quos habet ad Imperatorem, et debet separare se da Athenis hac presenti nocte. Habuimus etiam per ipsam fidedignam personam quod armatur Athenis etiam unum aliud lignum quod deferre debet duos Ambaxatores ipsius domini Alfonsi de melioribus quos habet, cum duobus Ambaxa toribus Turchorum in Turchiam; qui vadunt pro accipiendo Turcos in bona quantitate a mille usque ad mille et quingentos pro conducendis ipsis non certificat ubi. 

Quod sequetur post hec magnificentie vestre curabimus de clarere. Datum XXVI Junii. 

[Commem. II c. ° 31] 

281. 
1322, Maggio 12.
Querela di Pirtro Quatrelingue Marsiliese depredato da Veneziani nelle acque dell'Armenia. 

Millesimo trecentesimo vigesimo secundo indictione quinta die duodecima intrante mense Maii. Presentibus nobilibus et sa pientibus viris dominis Johanne de Lege, Frederico Cornario, Marco Gisi de Crete, Marco Cornario filio domini Andree Cordario de Crete, Nicolao Grimani Sancti Juliani, Vicolao dicto Pistorino vicecancellario, Johannes de Marchis, Binencha de Gezis ducatus Venetiarum notariis et aliis pluribus in ducali palacio in camera ubi dominus dux infrascriptus sedere consuevit cum suo consilio. 

Ad requsitionem et petitionem factam et in iscriptis datam pro parte Petri Quatrolenguis civis et olim habitatoris Massilie, et nunc ut asserit habitatoris et mercatoris Sancti Antonini, subditi et iusticiabilis domini Regis Francie et domini Regis Maioricarum, ibidem presentis requirentis et cum instancia postulantis ex parte dictorum duorum regum et seneschalchi Belcharii et Nemausi et baiuli curie Montis Pelusavi, ab illustre domino Johnnue Superancio Dei gratia Venetiarum duce et suo consilio ibidem presente. Ut de robaria alias sibi facta ut asserit in mari in partibus Her menie de suis mercationibus per quemdam alium Marcum Balilii de Veneciis faceret dicto Petro iusticie complementum et satis factionem et emendam competentem cum expensis iuxta formam litterarum eidem domino duci missarum per supradictum sede scalcum et baiulum. 

Adque omnia et singula per dictum Petrum petita et expo sita, idem dominus dux cum suo consilio nomine et vice sua et comunis Veneciarum, Respondendo dixit eidem Petro et protestatus fuit, omni modo iure et forma quibus melius poterat quod alias et nunc ob reverenciam et amorem dictorum duorum Regum et dictorum baiuli et seneschalchi ipse dominus dux cum suo consilio et comuni Veneciarum semper fuerunt parati ed adhuc suut et semper erunt, eidem Petro facere et fieri facere plenum et sum marium iusticie complementum, tam contra comune Venetiarum quam contra quascumque speciales seu singulares personas dicti comunis, et satisfactionem debitam et inventam fieri debere, de iure nec idem dominus dux vel comune Venetiarum umquam in exbi benda eidem Petro iusticia fuerunt vel sunt pec etiam erunt negligentes vel remissi. Et alias specialiter deputaverunt suos oficiales, scilicet iudices curie forinsecorum constitutorum pro ipso domino duce et comune Venetiarum ut eidem Petro facerent pro ipsis domino duce et comuni Venetiarum summariam brevem et expeditam rationem et iusticie complementum et satisfactionem sibi fieri facerent debitain et inventain fieri debere devenire; sed per ipsum Petrum stetit quod nunquam voluit coram eisdem iudicibus suam prosequi rationem se absentando de Veneciis : et adhuc dictus dominus dux cum suo consilio deputavit et deputat eidem Petro dictam curiam ipsorum iudicum forinsecorum man dando ipsis judicibus et offerendo eidem Petro quod per dictos iudices idem Petrus et eius peticio audiatur diligenter et benigne. 

Et quod eidem Petro nomine ipsius domini duois et comunis Venetiarum et pro eis plenam et summariam rationem faciant et breve iusticie complementum. Tam contra comune Veneciarum quam contra quascumque singularum personas Veneciarum de quibus idem Petrus conqueri voluerit et fieri facient eidem satis  factionem et emendam debitam et inventam fieri debere de iure. Qui Petrus ad predicta respondit quod ad dictos indices ire nolebat sed potius recusabat et recusavit dicens quod non intendebat nec intendit coram eis alicquod ius suum prosequi vel litigare, sed paratus erat rem solum recipere satisfactionem & domino duce et comuni Venetiarum de predictis si eam sibi facere vole bant ut petebat et petit. Qui dominus Dux cum suo consilio et pro comudi Venecie iterato protestatus fuit versus dictum Petrum presentem et audientem ac intelligentem quod per ipsum dominum ducem nominibus quibus supra non stetit nec stat nec stabit quin eidem Petro omni tempore faciant seu fieri faciant breve et sum marium iusticie complementum et satisfactionem debitam, et in ventam sibi fieri debere de iure secundum formam litterarum pro parte suprascriptorum ad ipsum dominum ducem directa rum. Sed stetit et stat per ipsum Petrum quod contra ius et contra formam dictarum litterarum recusavit et recusat dictam suam prosequi et recipere rationem et breve iusticie complemen tum et satisfactionem inventam sibi deberi de iure sicut et alias pluries sibi oblata recipere recusavit. 

Ego Bonincontrus imperiali auctoritate notarius predictis interfui et rogatus scripsi. 

282.
1322.
Altra lagnanza di Pietro Quatrolingue. 

Exemplum peticionis Petri de Quatrolenguis burgensis domini Regis Francorum. 

Magnifico et Excellentissimo Domino Johanni Superancio Dei gratia Vegetie Dalmatie atque Chroatie duci spectabili, domino que quarte partis et dimidie totius imperii Romanie, et honorabili atque egregio generali concilio perinclite civitatis predicte, pro parte Petri de Quatorlenguis burgensis domini Regis Francorum illustris significatur bumiliter et devote, quod cum Marquisius 

146 Basilii capitaneus XXXII galearum navigans tunc temporis in partibus Ermenie inventa quadam navi Pizanorum et Placenti norum in qua ipse Petrus tunc temporis navigabat, seplingentas libras Turenenses et plures eciam per violentiam abstulisset. Fuerunt ipse dominus Dux et consilium instante dicto Petro ex parte domini Petri Calvelli tunc baiuli Montis Pesulani primo et secundario per dominum Johappem de Ripalta eius in dicto oficio suceessorem litteratorie requisitus ut ipsi Petro satisfactio nem debitam facere et emendam de dicta pecunia cum expensis factis legittime per eundem pro prosecucione negocii supradicti quod hucusque facere distulerunt. Processu vero temporis Guil lielmus de Fraganesoo ambaxator domini ducis et concilii coram nobili viro domino Petro Calvelli tunc baiulo dicti loci comparens in curia Montis Pensulani in qua pro illustri domino Maioricharum Regi baiulus presidebat ipsum ex parte domini ducis et consilii cum magna instanciu requisivit ut preconizationem publice fieri faceret talis continencie in effectu, videlicet; quod quecumque persona de Montepelusano vel ibideo habitans conquereretur modo quolibet de Venetis comuniter vel de persona qualibet sin gulari, coram dioto domino baiulo compareret et suam querimo niam exposeret et scribi faceret coram eo quum paratum se of ferebat, nomine dicti domini ducis stare juri coram ipso domino baiulo cuilibet conquerenti de dicta comunitate prout predicitur comuniter vel de eius subditis ut predicitur singulariter quoquo modo, que preconizatione facta predictus Guillielmus de Fragane sco discessit de Montepesulano sine conscientia baiuli supradicti, cuius Petri de Quatorlenguis requisicio est in curie predicte proposita et inserta, cumque idem Petrus nullam satisfacionem hucusque fuerit assecutus de dicta pecunia particulariter vel in totum, idcirco idem Petrus burgensis domini Regis Francorum illustris maioris domini dicti loci ex parte domini Mileus de Noerijs militis honorabilis domini Regis predicti, ipsi domino duci et consilio pateutes litteras presentando continentes inter cetera ut eidem de quantitate predicta sibi ablata faciant seu fieri faciant satisfacioaem idoneam et condignam cum restitucione expensarum factarum pro prosecutione negotii supradicti ; sup plicat humiliter et requirit quatenus ipse dominus dux et con 

146 silium memorato ipsi Petro faciant satisfactionem idoneam de dicta pecunia et expensis, ne ulterius vexetur iteratis dispendiis laboribus et impensis dictum negotium ulterius. 

[Commemor. II, c. 118 N. o 295]. 

283.
1323, Giugno.
Sindicato sulla quorela di Pietro Quatrelingue. 

MCCCXXIII de mense Junii. 

Allegationes proposite per sindicum comunis infrascriptum super petitionibus Petri de Quatorlenguis coram iudicibus forin secorum. 

Coram vobis nobilibus et sapientibus viris dominis.... iudi cibus comunis et Forinsecorum excipiendo propono ego Benenca de Gheciis sindicus incliti domini ducis et comunis Veneciarum substitutus a domino Johanne Marchisini, in questione quam movet coram vobis Petrus de Quatuorlinguis qui se appellat de Sancto Antonino et subditum et iusticiabilem Serenissimi domini Regis Francorum contra comune Veneciarum; quod dicti Petri peticionem de iure non debetis admittere in questione predicta causis et rationibus infrascriptis: sed pocius Comune est per vos absolvendum ab impetitione ipsius tanquam iniusta. 

Hiis rationibus maxime quia vir nobilis dominus Marcus Baseio capitaneus galearum comunis Veneciarum, per quem vel homines sue armate proponitur per dictum Petrum fuisse factam sibi derobationem in mari Armedie, habebat certam comissionem et certum specificatum mandatum: ultra ipsam commissionem et mandatum dominum ducem seu comune Venetiarum astringere vel obligare non potuit, precipue quia in commissione habuit et in mandatis recepit a domino duve quod non offenderet, non potuit offendeudo obligare dominum; ducem aut comune Vene ciarum. Immo quod plus est si idem capitaneus proponeretur habuisse plenum et generalem mandatum et personam et locum  domidii Veneciarum obtinuisse, non tameu ex generali mandato et ex generali potestate intelligeretur sibi mandatum vel con Cossum ut delinqueret vel offenderet et offendendo vel delinquendo non esset Venetiarum dominium obligatum de iure. Et etiam quia non est probatum quod ipse capitanous mandaverit fieri predam de qua est querela, nec videtur probatum quod babuerit eam ratam vel eam receperit. Si vero forsan videtur vobis quod in questione procedatur predicta et alia audire iura quibus uti vult comune ut possit rationabiliter se tueri, licet, hoc non prosit nec debeat de iure fieri ut superius est ostensum vestri revereutia semper salva. Tamen ut vestro animo satisfiat non tamen rece deps ab exceptione predicta cuius vigor in defensionem comunis est sufficiens per se solum proponam sine preiudicio tamen iurium comunis et exceptionis predicte alia iura efficacia competencia uberius ad iustificationem iurum partis mee que suut ista. Primo est ut pluries responsum fuit per dominum ducem baiulis Sere nissimorum Regum Francie et Maioricarum in favore dicti Petri scribentium. 

Idem Petrus olim in millesimo CCCO VITO de mense Aprilis ut ostendi vobis fuit Veneciis et comparuit procurator aliquorum de Massilia iufrascriptorum cum litteris Serenissimi domini K. Regis Sicilie et litteris comunitatis Massilie et per suns petitiones diversis temporibus porrectas domino duci; in quarum una sio proposuit: 

Constitutus Petrus Quatuorlinguas civis Massilie procurator nomine Jacobi Guilielmi campsoris et Adhemari de Astergiis ver catoris civium iamdicte civitatis Massilie, etc. et in alia, Petrus Quatuorlenguas civis civitatis Massilie procurator Jacobi Guilielmi, etc. et in tercia sic existens ; Petrus Quatrelenguas civis Massilie procurator, etc. requirens de damnis que ponebat illata per sub ditos Veneciarum eisdem Massiliensibus sibi satisfactionem fieri et emendam super hoc ut dictum est pluribus porrectis petition pibus in quibus omnibus se civem Massilie specialiter nominavit, et non aliunde, et de aliquo damuo suo nunquam fecit aliquam mentionem sed solum requirebat pro civibus Massilie supradictis damnificatis in illa propria navi in qua ipse Petrus punc dicit be damnificatum et eodem tempore. Uode non est verisimile nec  credendum quod si fuisset damnificatus per Venetos ut proponit quod tacuisset et maxime illo tempore quo tam apte petere poterat tamdiu in curia Veneciarum permanens et quo si damnificatus fuerat erat negocium quasi receps. 

Insuper in scriptura patenti vigore cuius petit modo idem Petrus in qua ipsertum est quoddam instrumentum factum apud Aiacium et contra quedam testificationes inserte. Nuncupatur ipse Petrus civis Massilie solum, propterque clarum et certum est quod ipse Petrus reputandus est et iudicandus civis Massilie in hoc casu ; et etiam est verisimiliter presumendum per prelicta quod non fuerit damnificatus et quod contra veritatem petat ap parencia quedam sed non existencia producendo potius quam superius agitata per non modicum temporis spacium cum homines Massilie, que est terra Regis Roberti unde hic Petrus est civis, aliquos cives et burgenses suos a venetis damnificatos pretenderent, et e converso quam plures ex venetis conquesti forent damda multa et gravia sibi fore per Massilienses illata. Dominus dux cupiens ut hinc inde super facto damnorum utriusque partis via compositionis et concordie amicabilis haberetur ut omnis que stionis sopiretur materia, misit ad comunitatem Massilie nuntium suum Guilielmum de Fraganesco, qui diebus et mensibus super facto diote compositionis tractande cum dicto comuni et hominibus Massilie colloquium habuit, et tractatum qui quamquam finem et terminationem tunc non sumpsisset preter modum tamen per formam cuiusdam compositionis et concordie inite inter Serenis simum dominum Regem Robertum ex una parte et dominum ducem et comune Veneciarum ex altera super damnis hinc inde per utramque partem illatis ; idem dominus Rex fecit domino duci finem quietationem et generalem remissionem de omnibus et singulis damnis suorum subditorum et fidelium per quam intel liguntur illa damno de Massilia que est terra dicti domini regis, si qua fuerunt illata fore remissa et per ipsam concordiam quie tata. Nec obstat iuribus comunis Veneciarum predictis quod proponitur per dictum Petrum videlicet quod ad petitionem dicti Ser Guillielmi de Fraganesco baiulus Curie Montispesulani pro Rege Maioricarum die ultimo Marcii de millesimo trecentesimo decimo septimo fecerit preconizari per diotam terram quod si  aliqui vel aliquis volunt potere vel conqueri de comunitate Ve neciarum quod veniat ad dictam curiam coram dicto domino baiulo et eidem domino baiulo exponat suam querimoniam de hominibus supradictis dicto die et sequenti, quia ipse Ser Gui lielmus paratus erat et paratum se offert sattisfacere cuilibet con querenti de iure, etc. 

Et quod preter bec dicto anno scilicet sexto idus Aprilis (a die XI Aprilis) Petrus Quatuorlinguis inercator qui dicitur se de Sancto Antonino que terra proponitur esse domini Regis Fran cie, dixit et notificavit dicto domino baiulo pro rege Maioricarum quod Marcus Baseio, etc. immo per hano talem allegationem in validam et ipanem potest haberi in iusticia dicti Petri et dolus colligi manifestus : nam preconizatio ipsa si fuit facta processit a non suo domino vel iudice ut patet per allegata per eum ; nam appellat se subditum Regis Francie et non Regis Maioricarum, composito sine preiuditio quod quantum a parte domiui rite facta fuerit ipse Petrus non comparuit infra prefixum terminum ut per scripta habetur perspicue, immo elapso iam termino per men som et ultra in absencia nuncii domini ducis predicti : propter que ipsa preconisatio nichil valet, sed per instrumentum publicum patet qualiter dicto adno die XXVII februarii dominus Johanues Ricardi iurisperitus locumtenens domini iudicis curie regie Mon tispelusani fecit ad requisitionem dicti Ser Guilielmi de Fraga nosco pro parte domini regis Francie preconizari quod quilibet volens conqueri de Venetis faciat se scribi apud curiam per ipsam diem, nam inde in antea non audiretur; quo preconizatione facta pullus comparuit dum ipse iudex usque ad noctis tenebras expe ctasset. 

(Commem. II, c. 139. N. ° 353]. 

284.
1332, Giugno 20.
Soddisfazione dei danni sofferti da Hagi Suleiman Taibo mer cante Torisino a Erzerum, & dei Sanudo e Giustiniani. Adac interprete. Tesitmoni Persiani. 

Satisfacio damnorum in urbe Erzerum per Azi Suliman Taibi de Taurisio. 

An. 1332, die 20 m. jupii. 

I

Millesimo tercentesimo trigesimo secundo die vigesima Judij. 

Constitutus in presentia domini Ducis et suorum consiliario rum Azi Sulimap Taibi de Turixio, sua spontanea et libera volun tate, petente et interpretante Auacho Calamacino et interprete dicti Azi, contentus et confessus fuit et voluit et sibi placuit quod fieri debeat et servari; videlicet quod dominis Joanni Sanuto, filio quondam domini Andree, et Joanni Sanuto, filio domini Nicolai Sancti Pauli, satisfiat integraliter de suo damno, quod receperunt in Larzero [11], percipiendo aspros tres pro soma de illis bisanciis quatuor pro soma concessis ipsi Azi per comune Venetiarum usque ad satisfactionem sui damni, quod est bisantorum quatuor millium, et sic poluit dictus Azi, quod scribentur. 

II.

(Confirmatio scripta).

Post hec antedictus dominus Azi, postquam ivit domum sne habitationis, fecit fieri unum scriptum manu sui interpretis an tedicti sic continens: 

« 1332, die 20 de Zugno. 

Cum zozia che eo Azi Suliman Taibi ebia abudo gratia da miser lo Doxe et de lo comun de Venisa, che da ogna soma de omeni da Venezia, che entra in Toris et che iusira de Torisio, debia aver bisanti quattro per soma, infin a numero de bizanti quattro mille, contento eo Azi Suliman Taibi, che de li ditti bisanti quattro per sonia, si de andar como de uegoir, debia auer aspri tre per soma al andar, et aspri tre al tornar de Toris, miser Zapin Sanudo, fiio che fo de miser Andrea, et ser Zauin Sapudo, fio de miser Niculo, ipin a numero de bisanti quattro mille; li qual bisanti quattro mille fo de robe tole et danno, che haueua Nicolo Zustigoan in Arzeron de soa rason propria de Ser Zanin et Ser Zapin Sapudo ». 

Nota quod subscriptum erat in littera Persarum penes dictam scripturam. que scriptura interpretata fuit per suprascriptum Auachum, scieutem dictarum litterarum, et qui vidit eam scribi manu dicti Azi, et dictum per ipsum interpretem sic continens: 

Eo Azi Suliman Taibo, fiio de Aldola Taibi, confesso che de la gratia che lo commun de Venezia me a fatto de tomadi qua ranta bisanti quattro per soma, si de andar, como de uegnir, che miser Zanin et Zanin Sapudo debia aver de quali bisauti quattro tre aspri in apdar, et tre in uegnir, iufina lo numero de quattro mille bisauti. 

Testimonij Maomet, fio de Secho Cotbadin, et Azi Ali. 

[Commem. III, c. 76]. 

285.
1331, Gennaio 9.
Credito di Tomaino Fontana piacentino depredato da' Veneziani in Ayazzo. 

In Christi nomine amen. 

Anno incarnacionis eiusdem Mo CCC XXXI0 Indictione XV a die VUITO intrante mense Januarii. Nobilis vir Thomaynus de Fontana blius et eres pro quarta parte condam domini Albertini  de Fontana civis placentini, qui dominus Albertin us fuit frater et eres pro dimidia quondam domini Jacobi de Fontana suo no mine ac procuratorio nomine dicti Johannis de Fontana iurisperiti fratris et eredis pro alia dimidio dicti quondam domini Jacobi da Fontana, nec non procuratorio nomine Gaspari, Jacobi et Bal dhesari fratrum ipsius Thomayni et filiorum et heredum, pro tribus partibus dicti quondam domini Albertini, habens ab eis plenum mandatum ad infrascripta omnia et singula facienda, ut con stat duobus instrumentis scriptis et completis per Baxanum Oliarium notarium placentinum ad imbreviaturam Oberti de Gymis potarii placentini a me notario visis et lectis, quibus domino Johanni et Alii dicti quondam domini Albertini de Fontana tamquam heredibus et successoribus predicti quondam domini Jacobi de Fontana concesse fuerant represalie et contracambia per comune Placentinum contra comune et homines Veneciarum in personis et rebus occasione cuiusdam derobationis et dampi olim illati dicto condam domino Jacobo de Fontana in partibus Aiacii siue Herme pie, per ser Marcum Baseco tunc capitaneum galearum comunis Veneciarum seu per ipsas galeas, quarum ipse ser Marous capi taneus erat, ut in contextu instrumenti dictarum represaliarum et aliorum etiam instrumentorum plenius continetur. 

Precio ducatorum trecentorum quinquaginta puri duri et iusti ponderis quos suo nomine et nominibus antedictis fuit con tentus confessus et manifestus habuisse et recepisse ac ibidem in veritate pumeratos habuitfet recepit a comuni Venetiarum sen & nobilibus viris dominis Petro Pisani, Androa Bafo et Nicolao da Mosto camerariis dicti comunis, solventibus, dantibus et ementibus nomiue et de depariis comunis ejusdem, Renunciando exceptioni non habite oon recepte et non numerate pecunie et dicti precii non soluti exceptioni doli mali, et in factum exceptionis duple deceptionis et generaliter omni alii exceptioni defensioni iuri et legum ac decretalium, auxilio que contra possent opponi; ita quod hoc generalis renunciatio tantum valeat et perinde habeatur ac si de omnibus et singulis casibus legum et decretalium hic facta foret mentio specialis ; fecit dicto comuni Venectarum ac dictis dominis camerariis et mihi notario, stipulantibus et reci. pientibus nomine et vice ipsius comunis Veneciarum, vendicionem  cessionem tradicionem et datum, de omnibus et singulis suis et predictorum quorum procurator est et cuiusque eorum rationibus iuribus et actionibus realibus et personalibus utilibus mixtis et directis ; quas et que ipse et predicti omnes et quilibet ipsorum habet et habent, vel quomodolibet eis vel alicui eorum pertinent vel pertinere possent, contra et adversus dictum condam ser Mar cum Baseio et eius heredes et bona, et contra quoscumque alios et corum heredes et boua, qui tenerentur vel tenori viderentur nomine et occasione dicte derobationis et damni illati tam in nave quam pecunia, rebus et arpexiis dicti quondam domini Jacobi de Fontana: de quibus in instrumento dictarum represaliarum ac aliis instrumentis, particularis fit mentio et damporum expensarum et interesse pro quibus concesse fuerunt contra comune Vene ciarom represalie supradicte ; nec non de omnibus iuribus et actionibus sibi et dictis quorum procurator est competentibus pro ipsis et in ipsis represaliis quoquomodo ; ita ut admodo dictum comune Veneciarum ipsis omaibus et singulis iuribus et actionibus possit tam contra ipsum ser Maroum Baseio quam contra quoslibet alios qui ad boc tenerentur et eorum heredes et bona agere, experiri, excipere, replicare consequi et se tueri ac petere, prout dicti Tomaynus et reliqui quorum procurator est poterunt aut possent, Constituens suo et predictorum nomine, dictum comune Veneciarum procuratorem ut in rem suam; ita ut in omne locum et ius sit et sucoedit eorum et cuiusque ipso rum; ac paciscens et conveniens quod nulli alii ipse vel pre dicti quorum procurator est seu aliquis eorum cessit vel vendidit 860 alienavit iura et actiones prodiotas : et quod ad ipsum To maynum et predictos quorum procuratorem est et non ad alios pertinet totaliter hereditas et successio dicti quondam domini Jacobi de Fontana et negotium supradictum. 

Quam venditionem cessionem traditionem et datum et omnia et singula in hoc instrumento contenta promisit suo nomine et quo supra firma et rata habere et tenere et non contrafacere vel vebire de iure vel de facto per se vel per alium, ia pena et sub pena dupli quantitatis predicte solemni stipulatione premissa ; que pena eto. hoo acto et expresse dato quod dictus Tomayous et alii quorum proourator est non teneantur de evitione vel de  fensione nec ad aliquam restitutionem nisi pro suo facto tantum quod factum intelligatur si alii vel aliis fecissent de predictis iuribus et actionibus suis datum venditionem vel alienationem quoquomodo, aut si alii vel aliis quam eis pertineret successio vel hereditas dicti quondam domini de Fontana. 

Et pro predictis omnibus et singulis attendendis et obser vandis obligavit dictis dominis Camerariis ac mihi notario stipu lanti et recipienti nomine et vice comunis Veneciarum pignori omnia sua et dictorum quorum procurator est bona presentia et futura ; ac ad maiorem evidentiam et cautelam in anima sua ac in animabus dictorum quorum procurator est juravit corpo raliter ita attendere et observare ut superius est expressum. Et omnia sua instrumenta tam procure quam represaliarum et alia tam in Aiacio quam in Placentia confecta et scripta et ad dictum negotium pertinencia, sana et integra ibidem dictis dominis Ca merariis nomine comunis Veneciarum recipientibus tradidit et concessit. 

Actum Venetiis in Rivo alto in domo ubistant Camerarii comunis ad suum officium exercendum. Presentibus. Leonardo et Laurencio scribis dictorum Camerariorum ac Marco famulo ipsius officii. 

[Commem. III c. 79 to]. 

286.
1356, Marzo 2.
Lettera di Ramadan governatore di Solgat (in Crimea) al Doge. 

1356 die 2 Martij in Acsaray. 

La parola de Ramadan ali franchi Venetiani. El mesadego de miser lo doxe Andrea, si duxe, Una letera cum bola, la do manda de miser lo doxe, e nuy semo contento, de quelo che lo & domandado. Vignando li mercadanti Venetiani, che li debia vegnir in lo Provato, trazando le sue mercadantie, e vendando quele, in Sorgati, debia pagar III per centeper, e se li non ven desse nou debia pagar niente. E se le suo mercadantie elli portasse  altro, debia pagar lo tartanato : li taverneri non debia pagar Aylocho, ni Ysacho. 

Ancora se li Venetiani avesse algune parole, cum queli del roman over question, Zoe se queli domandasso al venetian, debia andar, avanti el consolo et e converso, sel venetian domandasse & queli del roman, debia andar avanti el signor de la tera. 

Quando le nave e le galie avera 80 cargo, un meso del signor, cum un meso del consolo, debia veder in quele, che algun fu Zasco, ni sclavo non sene andasse, e puo se partira al so plaxer. Cossi avemo fato pato, e convention in lo anno, de VlIc LVII in lo mese de Rabimuol, in lo primo di, in Calustan. Amen. 

Nota che questi pati so translatadi de persescbo in latin. 

(Commem. V. C. 70 to]. 

287.
1356, Marzo
Patti di Commercio coi Veneziani del soprascritto Ramadan, il quale chiede che sicno risarcili i danni doi sudditi del Chan Tartaro, fra i quali alcuni Armoni [12].
Pactum cum Ramadano dominatori in Sorgati factum, per nobilem virum Androam Venerio, destinatum in Ambasatorem Communis Venetiarum ad dictas partes. 

A la gran grandeça Imperador deli imperadori del gran Seço signori vel del mar e de la tera inperador, signor de queli che tiem la fe de Yesu Christo, maor e posente sovra tuti, doxe de la gran signoria, Et ali baroni, che se appreso la soa signoria, Bt & tuti grandi, e pizoli de le vostre Citade, Nuy saludemo tuti,  da puo a la vostra nobilitade, siave de plaser, chel vostro mesa dego, Andrea e vegnudo a nuy, e apde & duto letere bolade, Nuy avemo lete quele, al contentamento de la gran signoria vostra cosi ave comandado, E al vostro voler, nuy, ve avemo fato gratia e contentado de quelo che vuy ne ave mandado digando, Da puo ancora miser lo doxe, Ale vostre letere, mandemo respondando El comandamento de miser lo imperador, che puy debiemo pa tizar, Et a nuy & parso, lo meio chel nostro porto, sia lo Provato che a nome Citade nova, El vostro consolo sera là sel plasera ala signoria vostra, Et aço che quelo luogo ve sia benedeto, e che vuy non de abie rio voler, Nuy e li vostri faremo Case et poses sion al 80 plaser. Da vuy nu volemo, se li vostri mercadanti vendera le soe mercadantie, che elli debia pagar de tamaga [13] IIJ per cento e non pluy, e se elli non vendera, non paga. Li vostri che se spaça per Venetiani taverneri de Isacho ni de Ay locho, niente debia pagar. Ancora se algun Venetian, dvera a far cum algun de queli del roman, el signor de Sorgati, el consolo debia far defenir quela raxon, E se li vostri, domandasse ad algun de queli, de lo imperio, over del roman, el signor debia far defenir quela raxon, E vuy per nostro amor pregare li vostri mercadanti, che venda, le cosse sue, qua, lo plu cheli pora, Aço che la mercadantia se faça plu qua che altro, Aço chel nostro voler sia meior cum vuy ala vostra signoria, si dixemo, che del (sic) toman de Sorgati Ydomelich Animandin, Sabadin, Achnoe, Todoros, Joanes, Stephanos, Ydudiment, Chalos, le nome de questi coca in uno navilio de Nicoloso Scoto zenvese fo presi ala bocha de Constantinopoli da galie XVJ de miser Nicolo Pisani, e foli tolto IIIJM somi e fo morto do de questi mercadanti Idumelic e Animadin tene in presoni in Candia api IJ -, de quey coça e vegaudi a ouy. E altre fiade ve avemo scrito de ço. Respoosion non de avemo abudo per zo lo haver de do vostri mercati tulsi, & quelu o meso in salvo, e ogna fiada che vuy fare restituir, lo haver de questi nostri, e quy simelmente, renderemo quelo che puy avemo tolto, ali diti vostri mercadanti. La nostra signoria conplira questo servisio per che io o fato sagramento de non  render ali vostri mercadanti, so vuy non fe render el so a questi. Ancora recordo ala vostra signoria, che se alguoi mercadante inrolase la tamoga, chel perda quela mercadantia, o perço Avemo fato, gratia de IIJ per centener, aço cbeli non frolda la tamoga. 

Questa letera se fata, in lo mese de rabimuol, in lo comen zamento de la luna in VIIO LVIJ. 

Amen. 

288.
1358, Settembre 26.
Privilegio di Cuteltimur successore di Ramadan, ai Veneziani. 

Exemplum unus precepti Cotelletemur de Sorgati acquisiti per ultrascriptom ambasatorem. 

La parola de Cotelletemur signor de Sorgati ali Ambaratori de li Venitiani, miser Zan Qrin et miser Francescho Bon Cavi [14] Ambasadori. Ali Venetiani Li suo navilij, si vegnira al Provato, & Calitra, o in Soldadi intra questi IIJ Luogi et porti in quel porto vora arivar, Le spese de lo Carezo [15] segondo come vuy pagavi in Aramadan cossi dare a nui se li mercadanti sui mercadantia pa gera IIJ per cento. E se li non vendera niente pagera, chel no se tol plu niente Algon a torto non li debia far torto de violenza. E se algun li vora far muy Don laseremo. Ali forestieri uny li dovemo vardar et salvar che li debia star repossatamente et che li debia far le suo mercadantie, E per zo a colay chel tien lavomo dado. Data in lordo [16] in lo mese di simal di XV. 

[Commem. VI. C. 80]. 

289.
1358, Settembre 26.
Ordine di Berdibec Chan a Cuteltimur per li credili dei suoi sudditi. 

La parola di Berdibech a Cotelletemur Condomelich, Jovannes et Stephanos et Aymedim Ysof. Questi homeni son vegaudi a puy. E lor sian sporta la so peticion in lo servisio de mercandatori, andando mercadanti in Constantinopoli le Galie de Venecianj schontrando IJIIIJC XXX somi [17] in argento et altra mer candaria fossemo derobadi et homeni IJ fo morti, li altri si mantegaudi in preson anni IJ. et stagando appi IJ. nuy sch& passemo et vegnando alo sancto Imperator avemo inchinado fata la gratia che Ramadan dovesse zerchar dali venetiani franchi se debia tuor et pagar questo aver in quella fiada li franchi, disse de pagare questo aver, et Ramadau perzd manda un so messo et andando la non fo pagudo et fo cazado via. 

Ancor un homo che nome Bassuvar porse la soa peticion che vegnando de Zepro le Galie de Veneciani schontrandosi de an robadi in mercadaria doneri a valor de somi VC mo cum questo Comandamento a questi homeni scriti. Vuy Cotelletemur de Sor gati in la Tana, Vuy et Sechebey stagando aimsembre debie clamar el Consolo di veneciani e debieli favelar de questi bomeni, iu lo tempo de Ramadan fo parlado et provado questo aver su le ve nociani Lalmentre in Complimento debia esser pagadi e vuy non debie restar de farli tosto pagar. Avemoli dado Comandamento cum bolla doro in Lano de VIIC LVIIIJ in mense VIIJ de lako adi X de la luna. Li baroni Molgabogabey, Cotelletemur, Timuros, Coragam Choza Zuchi questi Chavi sporse la so peticion. Sabadin scrivan scrisse. 

[Commemor. VI, C. 80-1]. 

290. 
1358.
La regina Taydeli (moglie di Bordi Chan) solde i dobili dei De neziani. 

Solucio facta pro predicto precepto per dominam Imperatri cem Thaydelu catoo. 

Imprimis soluit dicta domina imperatrix Molga Bogabeo et familiaribus suis . . . besantios 1156

It. Cotulugabeo et sociis .  1105

It. Fimoros filio Mogabogabey et familiaribus suis  500

It. Chessim Abometh .  521

It. Sadradino et Sirine . .  500

It. Zomucho nostro deraga ..  840

It. Arminis . . . 5000

It. filiis Cotelletemur . . .  200

It. Cholaobo socio Chotelletemur . 500

It. Cammerario domine Imperatrice  155

It. Bazumano ? . . . . . .  640

It. pro Alaffa [18] dictorum Arminium , . , 20 

It. pro duabus litteris missis una domino duoi alia domino Consuli . . . . . .  68

It. pro tella scharlati una et carta et aliis, , 103 

Summa bess. 10998  

291.
1358.
Lettera dell'Imperatrica Taydoli Chatun al Doge, sopra in onda detta soluzione fatta in grazia degli Armeni. 

Exemplum cujusdam litteræ Imperatricis Taydelu catom misse  domino duoi pro besantios 10998 quos solvit pro precepto Arminium. 

Ex voluntata Berdibech Ohaydella verba nostra duci Vene ciarum. Homines Imperij super chocham Nicolay Schoti ascen dentis Constantinopolim pro mercimoniis ibant Vestre novem Galee obviantes cum cocha predicta pugnentes cæperunt eos. Preterea homines Imperij qui veniebant de Cipro, vestra Galea depredata est oos omnes, isti predicti venientes Coram Imperatorem et com testibus probantes inclinaverunt duomilia VIIJCXXX sommos, Im perator Gratiam faciens Littera cum. bulla aurea dans et execu tores quod Consul et mercatores in Tana debeant solvere dictam peouniam. Nos autem cogitantes quod istis esset gravamen fieri non permisimus set de nostra propria Cassena Summos VCL Iusi mus dare invitis vestris Ambaxatoribus et non consentientibus QUDO visis presentibus. VOL summos pon negligentes cicius mit tantis. Sic dicendo litteram cum bulla missimus in anno porci mense IJ luna V nova in Gurllistano Sara scripta. (ibid. ) 

292.
1369, Maggio.
Scieich Docit Chan de' Tartari garantisco ai mercanti Veneti di Trebisonda la sicurezza della via. 

A nome di Dieo lo grande quello che a fato creare tuto el mondo. Mi imperadore Sichuaiscam (Scieich Uvais Cham) valente signor dello Imperio de Persia cum grande honore a miser lo Belo (bailo) e tuti merchadanti veneciani de Trapesonda e li altri mercadanti cum honor e salvamento, salude a se. Sapie la nostra volenta, el nostro cor sta molto volentiera cum voy. Mandassemo Ambassador avanti questo buy mandemo conforto ali signori mer chadanti che vaga e viegna in lo mieo Impierio. Danchuoy avanti non era bem segura la via. Com lo alturio de Dieo, e o fato la via segura, tuti li baroni che xe ip li Castelli e in le Citade, mag dado li, o, scrita de segurtade danchuoy avanti che li merchadanti  sia seguri cum salvamento de zorno in zorno seguri, e, zonza a salvamento, questo sie el mio comandamento che o scrito mi Imperador. Como el comandamento sera zonto a vuy de conforto ali merchadanti che vegna in ver Toris, segondo el tempo che iera de Bonsaich [19] Imperador dandar e vegner. El so comerclo che li pagava a quel tempo sera men quando elli vegnora elli vedera la verita a questo tempo. Mi e li mie compagnoni a manda questo ambaxador Trassaga asaul, E lo mando la, ello, e, mieo perchurador, zoche lu fara sera fato in questo servicio non sie lenti. Quando li merchadanti zonti sera in Turis, e li vedera como elli sera rezevudi da mi. E questo comandamento fo scritto in Turis del mese de Mazo. 

(Commemor. VII, NO 495, c. 120]. 

293. 
1369 ?, Agosto 22.
Lettera del Doge al sopranominato Imperatore, per i mercanti Veneziani trattenuti a Trebisondaa 

A vostro Imperio recepimus literas per Ambaxiatorem vestrum in capite nostro, in quibus scribebatis quomodo Caminj erant securi et quod mitteremus mercatores nostros Taurixio, quod essent honorati et avantazati fortissime de Comerclo. Respondimus quod iam sunt duo anni quod plures nostri mercatores cum ma gua Caravana venerunt et sunt Trapesunde, et omni die aplicant semper expectando quod Taurizio veniat Caravana, sicut videantur Caminj securj et possint venire cum salute. Ideo bumiliter ro gamus Imperium vestrum quatenus faciat quod grossa Caravaus desendat, ut de nostris valeant ibi venire quomodo desiderant, ac etiam nunc expectamus galeas sex ponderatas mercimoniis. Date die XXIJ mensis Augusti. 

[Ibidem]. 

294.
1373.
Risposta di Udein Chan al bailo veneto di Trebisonda, per la sie curezza della via fra quella città e Tebris.
Exemplum litterarum domini Imperatoris Turisij missarum Baiulo Venetorum Trapesunde deinde ducali dominio. 

In lo nome de Dio grande.

Digo mi Vays Cham Imperador de Turis, al grando et ho norando e chavo de li cristiani miser lo baylo cavo de li Veniciani io Trapesunda. Saludo e sanitade asay: La gratia de Dio e a se; lo voio che questo camin sia averto, come fo imprima. E li vostri mercadanti vada e vegna si como li era imprima da mo in avanti. E questi e chativi e rie homeni, che se in questo camin che tolse e roba li vestri Veneciani mercadanti molto ma in turbado el cuor; per la qual cosa venne da mi Chazipaychi e por tame vostre letere per le ditta robaria, che fo robada da li ditti robadori li qual robadori babita in un lugo che nome afoich [20]. To mande un homo Abaram Coza e presi li ditti robadori afin de far zustitia de i dicti per exemplo de li altri, che negun non olsa più far male in sto camin; fo pressi li diti roberadori e fo ben punidi e da fo rechatado tuto laver de li vostri Franchi e folli dado in drudo. Spiero iu Dio che se pizola cosa mancha, anche quello li sera rendudo e niente non perdera li vostri Fran chi. E non sia tardi li vostri Franchi a venir de qua. In per quello de terra in terra e da luogo in luogo, lo fato e dado tal ordene che li pora andar e vegoir seguri. E se li perdi 1 aspro Io voio pagar del mio, E vegno chelli sera seguri como da prima. Tute le sovrascrite parole sie dite per mi Imperador de Turis et con la mia propria lingua, e scrissi de mia man le letere d'oro de sotto. 

Questa sie la letera che manda l' imperador de Turis a miser lo baylo de Veneciani.

[Commem. VII. N. O 719. c. 179]