Իսկ
ոմանք
յաւելոյն
եւս
յամբարշտութիւն,
իբր
փաղչելով
ի
ձախոյն,
խոտոր(ին)
ի
յաջ
կողմ.
ասելով
թէ
պատճառ
ամենայն
բարեաց
եւ
չարեաց
մերոց
ո՛չ
մեք,
այլ
է՛
առաջին
պատճառ
աստուած.
եւ
զայս
ասեն
նոր
հեթանոսք,
որք
են
Տաճիկք.
փաղչելով
յառաջասացեալ
բախտէ
եւ
ճակատագրէ,
եւ
փոխանակ
նոցա
յառաջին
պատճառ
վերագրեն
զհարկն,
զի
մի՛
լիցի(ն)
երկու
աստուածք,
չար
եւ
բարի,
ըստ
Մանիքոսի,
այլ
մի
եւ
նոյն
է
պատճառ
երկոցունց,
ասեն։
Այլ
մեք՝
դասք
ճշմարտասիրութեան,
հետեւող
ուղղութեան,
ընդդիմանամք
այսմ,
ասելով
թէ
Աստուած
ո՛չ
է
պատճառ
չարեաց,
այլ
միայն
բարեաց։
Նախ.
զի
բարին
էութիւն
է.
ուստի
յայտ
է
զի
հակադարձին
առ
միմեանս.
զի
ամենայն
որ
բարի
է,
է.
եւ
ամենայն
որ
է
է
բարի
է.
իսկ
չարն
ոչ
էութիւն
է։
Արդ՝
Աստուած
պատճառ
էութեան
է,
եւ
ոչ
է
ոչ
էութեան.
այլ՝
չարն
ոչ
է
յԱստուծոյ։
Նախ.
ասեմք
առ
այս.
եթէ
չարն
յԱստուծոյ
է,
սիրէ
զչարն,
սիրէ
եւ
զչարագործն,
որ
է
պատճառ
չարեաց.
այսինքն՝
զսատանայ.
զի
սատանայ
տանջելոց
է,
որ
պատճառ
չարեաց։
Ապա
ուրեմն՝
ո՛չ
է
չարն
յԱստուծոյ։
Երկրորդ.
եթէ
զչարն
յԱստուծոյ
է,
կարութեա՞մբ
առնէ.
թէ
անկարութեամբ,
ահա
բռնադատեալ
է.
եւ
եթէ
կարողութեամբ
առնէ
զչարն,
անկա՛ր
է
առնել
զբարին։
Երրորդ.
թէ
չարն
յԱստուծոյ
է,
ինքն
բարի՛
է
(եւ
)
առնէ
զչարն,
թէ
չար
է
որ
առնէ
զչարն,
ահա
հակառակ
գործէ
ինքեան.
իսկ
թէ
չար,
եւ
առնէ
զչարն,
ո՛չ
ոք
է
յէակքս
բարի։
Չորրորդ.
թէ
չարն
յԱստուծոյ
է,
սկիզբն
ամենայն
Աստուած
է
բարեաց
եւ
չարեաց.
ապա
ո՛չ
է
սկզբնաչարն՝
առաջին
գտակն
չարեաց,
սատանայ,
որպէս
նոքա
բարբանջեն։
Սակայն
բե՛ր
զառարկութիւնն
նոցա
տեսցուք,
զեղծումն
նոցա
յարմարեսցուք։
Որ
եւ
առարկեն.
նախ.
ստ.
(աստուած)
եթէ
պատճառն
է
հարկաւոր
եւ
նորին.
այլ
արդ՝
Աստուած
է
պատճառ
ամենեցուն
եւ
հարկաւոր.
ապա
ուրեմն
եւ
ներգործութիւն
նորին
է
հարկաւոր։
Ասեմք
առ
այս.
եթէ
կրկին
է
պատճառն,
մեցձ
եւ
հեռի։
Այլ
արդ՝
մերձ
պատճառն
է
հարկաւոր
եւ
ներգործութիւնն
իւր.
իսկ
հեռին
ո՛չ
է
հարկաւոր։
Այլ
Աստուած,
պատճառ
ամենեցուն,
ո՛չ
մերձաւոր,
այլ
հեռաւոր.
վասն
որոյ
ոչ
է
պատճառ
ներգործութիւն
նորին
չարեաց։
Երկրորդ.
ասեն
թէ
Աստուած
նախ
քան
զստեղծանելն
մեր,
ի
նախատեսութիւնն
իւր
եթէ
ոչ
(պետք
է
ըլլայ՝
ետես)
զամենայն
նոյնպէս
լինել,
զչարն
չար
եւ
զբարին
բարի։
Այլ
արդ՝
հարկ
է
ամենեցուն
գոլ
այնպէս
որպէս
Աստուած
ետես
եւ
գիտաց։
Ասեմք
առ
այս,
թէ
զոր
աւրինակ
արուեստաւոր
ոք
գործէ
սայլ
եւ
հեռուստ
տեսանէ
ոք
զնայ
զոր
գործէ.
այլ
ոչ
թէ
տեսութիւնն
հարկեաց
զսայլն
լինել
նոյնպէս,
այլ
կամք
արհեստաւորին։
Նոյնպէս
եւ
տեսութիւնն
Աստուծոյ,
որ
(պետ
է
ըլլայ՝
ո՛չ)
հարկէ
ի
վերայ
մեր
գործել
զբարի
կամ
զչար,
այլ
կամք
մեր։
Երրորդ.
ասեն
եթէ
կամքն
Աստուծոյ
ոչ
է
ընդունայն,
եւ
ոչ
ոք
կարէ
կալ
ընդդէմ
կամացն
Աստուծոյ.
վասն
որոյ
զոր
ինչ
կամի՝
առնէ,
զոմն
բարի
եւ
զոմն
չար։
Ասեմք
առ
այս,
եթէ
կամացն
Աստուծոյ
ոչ
ոք
կա՛
ընդդէմ,
որպէս
եւ
կամի,
եւ
նոյնպէս
առնէ.
այլ
չար
ո՛չ
կամի
եւ
ո՛չ
առնէ։
Չորրորդ.
ասեն՝
գործօնեայք
չարին
է
յաստուծոյ,
որպէս
կամքն,
ապա
եւ
չարն
է
յԱստուծոյ.
զի
նա
ստեղծ
զկամքն։
Առ
այս
ասեմք՝
եթէ
Աստուած
ստեղծ
զկամքն
բարի
եւ
զբարին
եդ
առաջի
կամել
եւ
առնել.
իսկ
նաձնիշխան
կամաւք
հեռացեալ
ի
բարոյն,
գտակ
(եղ)
եւ
չարին.
զի
չարն
ոչ
այլ
ինչ
է
բայց
հեռացումն
ի
բարոյն։
Դարձեալ
ասեմք.
եթէ
Աստուած
ստեղծ
զկամքն,
նաեւ
զհեշտակս
եւ
զմարդիկ
ի
բարին.
եւ
կամի
զբարին,
եւ
բռնադատէ
գործել
զբարին։
Ուստի
յա՛յտ
է
զի
սերմանեաց
ի
բնութիւնսզբարին,
եւ
աւրէնս
եդ
բարոյ.
այլ
եւ
խրատ
եւ
յորդորումն
պարգեւք
բարեաց.
իսկ
զչարն
ոչ
կամի,
եւ
ոչ
բռնադատէ
սիրել,
այլ
տանջանք
եւ
պատիժ
եդ
գործողացն
զչարն։
Հինգերորդ.
ասեն՝
չարն
յԱստուծոյ
չէ,
վասն
է՞ր
ներէ
չարեաց,
եւ
սատանայի
եւ
չար
մարդկան։
Ասեմք
առ
այս.
եթէ
չարն
ո՛չ
է
յաստուծոյ,
որպէս
բարին.
զի
բարին
ըստ
կամաց
է.
իսկ
չարն՝
թոյլ
տալով.
եւ
ա՛յլ
է
ըստ
կամացն,
որ
յաւժարութեամբ
է,
եւ
ա՛յլ
է
թոյլ
տալովն,
որ
իբր
ոչ
է
ի
կամաց։
Դարձեալ.
թոյլ
տալ
եւ
ներգործել
(պետք
է
ըլլայ՝
ներել)
չարաց՝
վասն
բարոյ
է.
զի
նախախնամութեամբ
բազում
բարիս
յառաջ
ածէ
ի
չարէ.
որպէս՝
սատանայի
թոյլ
տայ
զի
փորձեսցեն
զբարիքն,
եւ
աւելցին
ի
պսակն։
Նայ
եւ
մարդկան
չարաց
թոյլ
տայ
կամ
զի
ընտրեսցեն
զբարիս
կամ
յետոյ
զղջասցին,
եւ
պէսպէս
նախախնամութեամբ,
որպէս
ինքն
գիտէ
Աստուած
ներէ
չարեացն։
Վեցերորդ.
ասեն՝
ապա
ընդէ՞ր
ասէ
ինքն
Աստուած
թէ
ե՛ս
եմ
որ
առնեմ
զխաղաղութիւն
եւ
հաստատեմ
զչարս։
Ե՛ս
սպանանեմ
եւ
ե՛ս
կեցուցանեմ.
եւ
եթէ
ե՛ս
խստացուցի
զսիրտս
Փարաւոնի։
Ասեմք
առ
այս,
եթէ
կրկին
է
չար.
է՛
չրգրծաց
(պետք
է
ըլլայ՝
չար
գործոց),
է՛
չար
պատժոց։
Այլ
արդ՝
չրգրծաց
(չար
գործոցն)
ո՛չ
է
յԱստուծոյ.
եւ
չար
պատժոցն
է
յարդարութեանն
Աստուծոյ,
որ
հատուցանէ
արդարապէս։
Եւթներորդ.
ասեն՝
ի
գիրս
քո
ամենեքեան
գրեցան։
Եւ
Աւետարանն.
Որդի
մարդոյ
երթա,
որպէս
եւ
գրեալ
է
վասն
նորա։
Ապա
ուրեմն
ամենայն
ոք
ի
հարկէ
գրոյն
այնորիկ
լինին
եթէ
չար
եւ
եթէ
բարի։
.
բայց
նախասահմանութիւնն
Աստուծոյ
ճանաչէ
զփրկեալսն,
եւ
տա՛
զկերպ
փրկելոցն,
որով
փրկին
ընտրեալքն.
իսկ
մարդիկք
անձնիշխան
կամաւք
եւ
գործօք
հաստատեն
(պետք
է
ըլլայ՝
հասանեն)
յայնմ
փրկութիւն
շնորհաց
եւ
փառաց։
Այս
է
գիր
ընտրելոցն.
եւ
այնպէս
է
երթալն
որպէս
եւ
գրեալ
է
վասն
նոցա.
եւ
այսպէս
է
ընտրեալն
(պետք
է
ըլլայ՝
ընտրելն)եւ
կոչելն
եւ
արդարացուցանելն,
որպէս
եւ
գրէ
Առաքեալն։
Նոյնպէս
եւ
նախագիտութեան
ճանաչումն
,
որք
անձնիշխան
կամաւք
եւ
չար
գործովք
խոտեսցին
չարքն.
ապա
յիմա՛ր
են
այնոքիկ
որք
ասեն
թէ
կամիմ
առնել
զհաճոյսն
իմ,
զի
թէ
ընտրելոցն
եմ
փրկեցայց
եւ
ոչ
դատապարտեցայց.
որպէս
յիմար
հիւանդն
ասիցէ՝
կամիմ
ուտել
եւ
ըմպել
զհաճոյսն
իմ,
եթէ
առողջանալոց
եմ
առողջացայց,
եւ
եթէ
մեռանելոց
եմ
մեռայց։
Եւ
ի
բացայայտութիւն
այսմ
բանի,
ծանի՛ր
ըստ
օրինակի.
որպէս
արեգակն
յամենայն
լուսաւորէ,
այլ
պարզ
նիւթն
լուսաւորի
եւ
թանձրն՝
ո՛չ։
Նոյնպէս
եւ
Աստուած
զամենայն
մարդոյ
փրկութիւն
կամի,
որք
անձնիշխան
կամաւք
համակամ
լինի(ն,
կամ՝
լինիցին)
Աստուծոյ՝
կրկին
(պետք
է
ըլլայ՝
փրկին)
եւ
որք
հակառակին
ո՛չ
փրկին։
Այլ
՝
արեգակն
բանապ
(պետք
է
ըլլայ՝
անբանապէս)
տա՛
զլոյսն,
իսկ
Աստուած՝
բանիւ,
իմացմամբն
տր
(պետք
է
ըլլայ՝
ընտրէ)
զարժանիս,
եւ
փրկէ,
որպէս
մարդիկ
զընտրելիս
ընտրեն
եւ
ո՛չ
զխոտելիս։
Մ.
էջ
33բ-36։
