Հնախօսութիւն աշխարհագրական Հայաստանեայց աշխարհի, Գ

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
Ի ՍԿԶԲԱՆԷ անտի լուսաւորութեան ազգիս յիշատակի ՚ի գիրս Քորեպիսկոպոս յաշխարհի մերում. զոր եւ Ղեւոնդիոս հայրապետ Կեսարու պատուիրեալ էր ՚ի պատասխանին առաջին թղթոյն սրբոյն Գրիգորի. որ խօսելով զԻննակնեան տեղեաց եւ զմատրանէ, ասէ ըստ գրելոյ Զենոբայ. «Կացուսցես ՚ի նմա քահանայս եւ քորեպիսկոպոսս»։ Եւ ըստ պատուիրելոյ նորա կացոյց զԴանիէլ զորմէ գրէ Բուզանդ գ. 14. «Եւ էր սորա ընկալեալ զքորեպիսկոպոս ութեան ձեռնադրութիւն աստիճանին ՚ի ձեռաց մեծին Գրիգորի, յաւուրս յորում կործանեաց զբագինս մեհենիցն Հերակլեայ՝ այսինքն Վահագնի, որում տեղւոյ Աշտիշատն կարդացեալ . որ նախ եդ զհիմունս եկեղեցւոյ սրբոյ »։ Ուրանօր յիշելով նաեւ զպաշտօն քորեպիսկոպոս ութեան նորա ոչ միայն ՚ի Տարօն, այլ եւ էր, ասէ, «Վերակացու եւ հրամանատար տեսուչ եւ հոգաբարձու ամենայն եկեղեցեացն Հայոց մեծաց ընդ ամենայն տեղիս »։ Ըզնոյն վկայէ եւ Կիրակոս. «Իսկ Տիրան կոչէ զմեծ քորեպիսկոպոսն Դանիէլ ազգաւ ասորի, զոր կացուցեալ էր սրբոյն Գրիգորի տեսուչս գաւառաց »։ Բազմ ութիւն քորեպիսկոպոսաց յիշատակի եւ ՚ի ժամանակս Վարդանանց ըստ յիշելոյ Եղիշէի 47. «Այս ամենայն եպիսկոպոսք եւ բազում քորեպիսկոպոսք միահամուռ ժողովեալք ՚ի թագաւորանիստ քաղաքն յԱրտաշատ »։ Եւ յորժամ եհաս, ասէ ՚ի թուղթ 97. գուժկան ՚ի բանակէն՝ թէ նախարարք ընկալան զդեն պարսկական, «Յայնմ ժամանակի սփռեցան եպիսկոպոսքն յիւրաքանչիւր իշխանութիւնս. եւ առաքեցին զքորեպիսկոպոսս ՚ի գեօղս եւ յագարակս, եւ ՚ի բազում ամուրս լեռնյին գաւառացն»։
       Յիշատակին եւ քորեպիսկոպոսք յանուն գաւառաց, որպէս ՚ի վեցերորդ դարուն յիշատակի Այրարատայն, Մովսէս կաթողիկոս, ասէ Վարդան, «կացոյց զնա (զԿիւրիոն ) վանաց երէց սրբոյ կաթուղիկէին, եւ յետոյ քորեպիսկոպոս Այրարատեան գաւառի ամս եօթն »։ Յեօթներորդ դարուն յիշատակի առ Ասողկայ բ. 2. Արշարունեացն. «Ի սորա աւուրսն պայծառանայր Գրիգորիս Արշարունեաց քորեպիսկոպոս »։ Իսկ առ Ստեփաննոսի լթ. յարձանագրութեանն զոր բերէ՝ յիշատակի «Աւագերէց Մանկիկ ցղկաց քորեպիսկոպոս ». որ է գաւառ Սիւնեաց։ Որպէս եւ առ Մատթէոսի ճա. առանց գաւառի յիշատակի Դաւթուկ քորեպիսկոպոս։ Նաեւ յերեքտասաներորդ դարուն յիշատակեալ գտանեմք ՚ի ժողովն Կոստանդին կաթողիկոսի, որոց՝ միանգամայն եւ եպիսկոպոսաց պատուէրք կան եդեալք ՚ի կանոնն ժե։
       Զեկեղեցական իշխանութիւն քորեպիսկոպոսին եւ զզգեստս նորա տես ՚ի վերոյ ՚ի բանս Մխիթարայ յեօթներորդ դասին, յերես 240։