1 Ընդ այսոսիկ հանդերձ աստուծով եւ առաջիկայ պրակք

ՊՐԱԿՔ ԺԵ

2 Եւ վասն զի ի ձեռն սահմանաց որպէս մի ինչ գոյացեալ զիմաստասիրութիւն ուսաք, եկեսցուք այսուհետեւ եւ որպէս բազմամասն ինչ զնա գոլով ընդ բաժանմամբ ստորարկեսցուք։ 3 Վասն զի ի ձեռն բաժանման ստուգաբար զմասունս նորա իմանամք, իսկ ի ձեռն մասանցն ստուգաբար զբոլորն գիտեմք։ 4 Եւ դարձեալ, գիտելով ստուգաբար զմասունս նորա, կարող լինիմք ստուգաբար գիտել, թէ որպիսի՞ շարադրութիւնք իմաստասիրութեան յորպիսի՞ մասունս վերաբերին, զի մի որք ի տեսականն վերաբերին առ տգիտութեան կարծեսցուք ի գործականն վերաբերիլ, եւ որք ի գործականն՝ ի տեսականն։

5 Եւ արդ, վասն զի բաժանման յիշատակ արարաք, նախ թէ զի՞նչ է բաժանումն եւ մակաբաժանումն եւ ստորաբաժանումն՝ ուսցուք։ 6   Եւ պարտ է գիտել, թէ բաժանումն է առաջին հատումն ենթակայ իրողութեան, որգոն, յորժամ ասեմք, եթէ ի կենդանեացն ոմանք բանականք են եւ ոմանք անբանք։

7 Իսկ մակաբաժանումն է երկրորդ հատումն նորին ենթակայ իրողութեան ըստ այլ յեղանակի եղեալ, որպէս յորժամ՝ զկենդանին վերստին բաժանելով ասեմք՝ եթէ ի կենդանեացն ոմանք մահկանացուք են եւ ոմանք անմահք։

8 Իսկ ստորաբաժանումն է բաժանեցելոյ մասինն հատումն, որպէս յորժամ բաժանեցելոյ զկենդանին ի բանականն եւ յանբանն, դարձեալ զբանականն ստորաբաժանեմք ի մահկանացու եւ յանմահ. եւ դարձեալ զմահկանացուն բաժանեմք ի մարդ եւ ի ձի եւ յայսպիսիս։ 9 Նոյնպէս եւ իմաստասիրութիւն բաժանի ի տեսականն եւ ի գործականն, զի ի ձեռն տեսականին գիտասցուք զամենայն գոյսս. իսկ ի ձեռն գործականին ուղղութիւն արասցուք բարուց մերոց։

10 Եւ արժան է խնդրել, թէ վասն է՞ր յերկուս բաժանի իմաստասիրութիւն, ի տեսականն ասեմ եւ ի գործականն, եւ ոչ ի մի կամ ի բազումս։ 11 Եւ պարտ է ասել, եթէ ի մի ոչ կարող գոյ լինել բաժանումն. վասն զի ոչ երբէք բաժանումն վասն միոյ ուրուք բնաւորեցաւ լինել, այլ եւ ոչ ի բազումս, քանզի բաժանումն լսի երկատութիւն, այսինքն յերկուս որոշել զայս ինչ յայսմանէ ընտրողաբար, եւ ոչ կոտորել ի բազումս շփոթաբար։

12 Բայց բաժանեցաւ յերկուս իմաստասիրութիւն վասն երից պատճառաց։ 13 Նախ եւ առաջին այս. եթէ վասն այնորիկ իմաստասիրութիւն ի տեսականն եւ ի գործականն բաժանեցաւ, վասն զի էակացեալ է ի մեզ տեսականն եւ գործականն։ 14 Եւ տեսականն այսպէս, որպէս յայտ առնեն մանկունք ամենեքեան, հարցասէրք գոլով ի զրոյցս, այսինքն հետաքրքիրք գոլով. քանզի իւրաքանչիւր ոք ի մէնջ ախորժէ լսել ինչ։ 15 Իսկ եւ գործականն նոյնպէս էակացեալ է ընդ մեզ, որպէս յայտ առնէ հոգի՝ ոչ երբէք դադարելով. քանզի ի ննջելն ոչ երբէք դադարէ յածելով ընդ երազս, այլ եւ յորժամ ոչ ննջեմք եւ ոչ ունիմք գործել ինչ, կամ մազ ի հերոյ ճողեմք, եւ կամ շիւղ ինչ շարժեմք։ 16 Արդ վասն զի էակացեալ է ի մեզ տեսականն եւ գործականն, վասն այսորիկ իմաստասիրութիւն յայսոսիկ բաժանի։

17 Իսկ երկրորդ պատճառ այս է յերկուս բաժանելոյ, որպէս յառաջագոյն ուսաք, իմաստասիրութիւն է նմանութիւն աստուծոյ, որ ունի երկու զաւրութիւնս՝ զտեսականն եւ զգործականն։ 18 Տեսական է՝ ըստ որում զամենայն գոյսս ճանաչէ, իսկ գործական է՝ ըստ որում արարիչ գոյ։ 19 Վասն այսորիկ եւ իմաստասիրութիւն յերկուս բաժանի՝ ի տեսականն եւ ի գործականն, զի ի ձեռն տեսականին տպաւորեսցէ յինքեան զտեսական զաւրութիւն աստուածութեանն. իսկ ի ձեռն գործականին՝ զգործական զաւրութիւնն, խնամ տանելով հոգւոց մարդկան եւ ի տգիտութենէ ի ճշմարիտ գիտութիւն ածելով։

20 Երրորդ պատճառ այս է. իմաստասիրութիւն դիտաւորութիւն ունի զհոգիս մարդկան զարդարել։ 21 Իսկ հոգիք մարդկան երկուս զաւրութիւնս բնաւորեցան ունել՝ տեսական եւ կենդանական։ 22 Եւ տեսական է այս՝ միտք, տրամախոհութիւն, կարծիք, զգայութիւն, երեւակայութիւն, վասն որոյ յառաջագոյն ասացաք։ 23 Իսկ կենդանականն ունի զայսոսիկ. կամաւորութիւն, ընտրողութիւն, յաւժարութիւն, բարկութիւն, ցանկութիւն։ 24   Վասն այսորիկ եւ իմաստասիրութիւն յերկուս բաժանեցաւ՝ ի տեսականն եւ ի գործականն, որպէս զի ի ձեռն տեսականին զգիտնական զաւրութիւնսն հոգւոյն զարդարեսցէ, իսկ ի ձեռն գործականին զկենդանականսն։ 25 Վասն զի գործականն ուսուցանէ մեզ ոչ առնել ինչ ըստ բարկութեան եւ ոչ ցանկալ ինչ անպատեհիցն։ 26 Արդ այսոքիկ, թէ վասն է՞ր իմաստասիրութիւն յերկուս բաժանեցաւ՝ ի տեսականն եւ ի գործականն։

27 Եւ պարտ է գիտել, թէ երկաքանչիւր ոք ի սոցանէ յաղթահարին ի միմեանց եւ յաղթահարեն զմիմեանս. քանզի տեսականն յաղթահարէ զգործականն ըստ ենթակային, քանզի տեսականին ամենայն գոյք ենթակային առ ի գիտել, իսկ գործականին՝ մարդկային միայն հոգիք, քանզի զմարդկային միայն զհոգիս զարդարէ, եւ ոչ զանբանիցն։ 28 Իսկ տեսականն եւ զանբանից եւ զբանաւորաց զբնութիւնս գիտէ։ 29 Իսկ գործականն յաղթահարէ զտեսականն ըստ կատարմանն, վասն զի կատարումն տեսականին ճշմարտութիւն է, իսկ կատարումն գործականին՝ բարին. զի ի ձեռն գործականին զարդարէ զբարսն, ի բաց կտրելով զախտսն, գործելով զբարին։ 30 Իսկ ի ձեռն տեսականին զճշմարտութիւն, վասն զի տեսականն է, որ ուսուցանէ մեզ զճշմարտութիւն գոյիցն։

31 Իսկ բարին պատուականագոյն է քան զճշմարիտն, որպէս ընդհանրականագոյն եւ ներպարունակական, քանզի ամենայն որ ճշմարիտ է, նա եւ բարի է, այլ ոչ ամենայն բարի ճշմարիտ է. քանզի գտանեմք երբեմն եւ զսուտն բարի, որպէս զոր ասելոցս եմք։ 32 Ետ ոմն ցոմն յաւանդ սուսեր, եւ ի ժամանակի բարկութեան չոգաւ խնդրել, որպէս զի սպանումն արասցէ, իսկ նա ուրացաւ, թէ ոչ ինչ ետուր ցիս, եւ ստեաց։ 33 Եւ ահա սուտ, որ բարի գոյ։