1
Ընդ
այսոսիկ
հանդերձ
Աստուծով
առաջիկայ
տեսութիւն
ԵՐՐՈՐԴ
2
Զվարդապետութիւն
տարբերութեան
ընկալաւ
տեսակ,
ընդ
որում
եւ
վասն
նախադասութեան
հակառակի,
արդ
յարադրէ
Պորփիւրիոս
զսեռի
եւ
զտեսակի
հասարակութիւն,
երիս
հասարակութիւնս
եւ
չորս
զանազանութիւնս։
3
Եւ
վասն
զի
պէտս
ունի
առտարորոշութեան
մի
մի
ի
զանազանութեանցն,
բե՛ր
նախ
քան
[զհասարակութեանց
եւ]
[1]
զզանազանութեանցն
վարդապետութիւն
սակաւ
ինչ
վասն
նորա
հանգանակեսցուք։
4
Արդ,
ասէ,
եթէ
զանազանի
սեռ
ի
տեսակէ.
վասն
զի
բնութեամբ
նախագոյն
է
սեռ
քան
զտեսակ։
5
Արդ,
այսոցիկ
այսպէս
ունելով,
եթէ
է
ինչ
սեռ
եւ
տեսակ,
մի
առցես
զսեռ
եւ
զտեսակ
ըստ
միում
եւ
ըստ
նոյնում.
որգոն՝
զկենդանին
մի
առցես
սեռ
եւ
տեսակ.
ապա
թէ
ոչ՝
ինքն
ինքեան
եղիցի
բնութեամբ
առաջին.
այլ
զներշնչականն
առցես
սեռ,
եւ
զկենդանին
տեսակ,
եւ
այնպէս
գտանի
բանդ
ճշմարիտ։
6
Երկրորդ
առտարորոշութիւն.
մի՛
առցես
զսեռ
ըստ
այլում
իրի
տեսակ,
եւ
զտեսակ՝
սեռ,
այլ
նոյնպէս.
ապա
եթէ
առնուցուս
զներշնչականն
որպէս
տեսակ,
եւ
զկենդանին
որպէս
սեռ,
գտանի
տեսակն
բնութեամբ
առաջին
քան
զսեռ։
7
Վասն
այսորիկ
ասացաք՝
մնասցէ
սեռն
որպէս
սեռ,
եւ
տեսակն
որպէս
տեսակ։
8
Երրորդ
առտարորոշութիւն,
թէ
յառաջագոյն
է
սեռ
քան
զտեսակ՝
ոչ
ըստ
սեռականի
եւ
տեսականի
զանազանութեանց։
9
Եւ
զայս
ասեմ,
ոչ
թէ
սեռ
որպէս
սեռ
յառաջագոյն
է
քան
զտեսակ,
քանզի
առինչունակ
է,
իսկ
առինչունակացն
համանգամայն
պարտ
է
գոլ
եւ
լինել,
այլ
որպէս
իր.
քանզի
որպէս
հայր
ոչ
յառաջագոյն
է
քան
զորդի
որպէս
հայր,
քանզի
համանգամայն
են
հայր
եւ
որդի
ըստ
աւրինակի
առինչունակին.
այլ
որպէս
մարդ
յառաջագոյն
է
Սոփրոնիսկոս
Սոկրատայ։
10
Նոյնպէս
եւ
սեռ
յառաջագոյն
է
քան
զտեսակ
ոչ
որպէս
սեռ,
այլ
որպէս
իր.
որգոն՝
գոյացութիւն
ներշնչական
զգայական
արդ
որպէս
իր
յառաջ
է
մարդոյ,
քանզի
յառաջ
է
քան
զմարդ։
11
Ասացեալք
զառտարորոշութիւնս
այսպիսի
զանազանութեանց,
բե՛ր
զհասարակութիւնս
նոցա
ասասցուք,
եւ
ապա
յետ
այսորիկ
զզանազանութիւնս։
12
Արդ,
հասարակ
են
սեռ
եւ
տեսակ,
ըստ
որում
յոլովիցն
ստորոգին.
եւ
եւս
հասարակութիւն
ունին,
վասն
զի
երկոքեան
յառաջագոյն
են
քան
զանհատն.
եւ
եւս
հասարակութիւն
ունին,
զի
որպէս
բոլոր
ինչ
են։
13
Եւ
վասն
է՞ր
ասացաք՝
որպէս
բոլոր
ինչ
եւ
ոչ
բոլոր.
վասն
զի
բոլորն՝
որպէս
բոլոր
համայն
յիւր
մասունսն
ոչ
կարէ
տեսանիլ.
ապա
եթէ
ոչ,
եղիցի
իւրաքանչիւր
ոք
ի
մասանցն
բոլորն։
14
Իսկ
տեսակն
եւ
սեռն
բոլորն
որպէս
բոլոր
յանհատումն
տեսանի։
15
Իսկ
զանազանին՝
վասն
զի
սեռն
յառաջագոյն
է
բնութեամբ
քան
զտեսակ.
եւ
եթէ
զիա՞րդ
եւ
որո՞վ
յեղանակաւ
է՝
ասացաք։
16
Եւ
եւս
զանազանին,
զի
սեռ
նիւթում
քատակեցաւ,
իսկ
տեսակ
կերպարանում.
եւ
եթէ
զիա՞րդ
նմանեցաւ
սեռ
նիւթում
եւ
տեսակ
կերպարանում.
որպէս
զի
իմասցիս
ինձ
զայրաձեւն
պղընձի.
քանզի
ի
նիւթոյ
ի
պղնձոյ
եւ
ի
կերպարանէ
մարդոյ
բացատրեալ
է։
17
Է
եւ
այլ
եւս
երկուս
զանազանութիւնս
սեռի
եւ
տեսակի։
18
Զմին
յանընդդիմահաւասարութենէ
ստորասութեան,
եւ
զմին
յանընդդիմահաւասարութենէ
բացասութեան։
19
Արդ,
յանընդդիմահաւասարութենէ
ստորասութեան
զանազանի
սեռ
ի
տեսակէ,
վասն
զի
սեռ
յոլովագոյնս
ունի
զաւրութեամբ
զբաժանականսն
տարբերութիւնս,
[բանականն
եւ
անբանն]
[2],
իսկ
տեսակ
ոչ
եւս
զբաժանականսն,
բայց
յոլովագոյնս
ունի
զնոսա
ներգործութեամբ,
որպէս
բաղկացականս։
20
Բայց
զստորասականն
ասացաք։
21
Եւ
բացասական՝
վասն
զի
ասելն
սեռականագոյն
ոչ
ունի
բաղկացականս
տարբերութիւնս,
եւ
տեսակագոյնն
ոչ
ունի
բաժանականս.
իսկ
ստորասական
եւ
բացասական
է,
յորժամ
ասեմք՝
սեռն
ոչ
ունի
բաղկացականս,
եւ
տեսակն
ոչ
ունի
բաժանականս։
