Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց

Խնդամտաբար եւ խնկեալ յաւժարութեամբ պարտ եւ վայելուչ է առնել զհիմն բանիս ի նախաստեղծէն մերմէ Ադամայ, համառաւտիւ հասուցանել մինչեւ ուր խնդիրն է մեզ, լայն եւ ընդարձակ գրել: Արդ՝ որ հիմն եւ սկիզբն է բնութեան ազգի մարդկութեանս՝ Ադամ, առաջին մարդն, զնա դիցուք առաջին վէմ ի հիմունս աստ: Եւ ի նմանէ, ըստ կարգի, զմերոյս ազգաց եւ թագաւորաց ածեալ՝ հասուսցուք մինչեւ առ մեզ, աստուծով:

• ա. Աղաւրոս, շարս Ժ
  Ադամ, յետ ելանելոյն ի դրախտէն, լեալ ամաց <ՄԼ> ծնանի զՍէթ յԵւայէ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս Չ, մինչ ի ՃԼԵ ամն Մաղաղիէլի: Ծնանի այլ եւս ուստերս եւ դստերս, մեռանի ՋԼ ամաց:
• բ. Աղապարոս, <շարս> Գ
  Սէթ լեալ ամաց ՄԵ ծնանի զԵնովս յԱզովրայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՉԷ, մինչեւ ի Ի ամն Ենովքայ: Ծնանի ուստերս եւ դստերս եւ մեռանի ՋԺԲ ամաց:
• գ. Աղմեղոն, շարս ԺԳ
  Ենովս լեալ ամաց ՃՂ ծնանի զԿայինան ի Նոյենայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՉԺԵ, մինչեւ ցԾԳ ամն Մաթուսաղայի: Ծնանի ուստերս եւ դստերս եւ մեռանի ՋԵ ամաց:
• դ. Ամմէնոն, շարս ԺԲ
  Կայինան լեալ ամաց ՃՀ ծնանի զՄաղաղիէլ ի Մաղաղեդայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՉԽ, մինչեւ ի ՁԱ ամն Ղամեքայ: Ծնաւ ուստերս եւ դստերս, մեռաւ ՋԺ ամաց:
• ե. Ամեգաղարոս, շարս ԺԸ
  Մաղաղիէլ լեալ ամաց ՃԿԵ ծնանի զՅարեդ ի /235ա/ Դինայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՉԼ, մինչեւ ի ԽԸ ամն Նոյի: Ծնաւ ուստերս եւ դստերս, մեռաւ ՊՂԵ ամաց:
• զ. Դաւոնոս, շարս ԺՅարեդ լեալ ամաց ՃԿԲ ծնանի զԵնովք ի Բառաքայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս Պ, մինչեւ ՄՁ ամն Նոյի: Ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռանի ՋԿԲ ամաց:
• է. Եւեդովրանքոս, շարս ԺԸ
  Ենովք լեալ ամաց ՃԿԵ ծնանի զՄաթուսաղայ ի Յադներայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս Մ, հաճոյ եղեալ աստուծոյ: Փոխեցաւ յամի ԼԳ Ղամեքայ: Ծնանի ուստերս եւ դստերս, փոխեցաւ ՅԿԵ ամաց: Ժողովին յԱդամայ մինչեւ ի փոխելն Ենովքայ ազգ Է, ամք ՌՆՁԷ:
• ը. Ամեմփսինոս, շարս Ժ
  Մաթուսաղայ լեալ ամաց ՃԿԷ ծնանի զՂամեք ի Յեդնայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՊԲ: Զսովաւ անցանել ջրհեղեղին՝ ամաւք <ԻԲ>, որ զկենաց նորա թիւ յայտ առնէ: Իսկ թէ որպէս յայլ օրինակս <կայ՝> եկաց, ասէ, այլ եւս ամս ՉՁԲ, ծնաւ ուստերս եւ դստերս, մեռաւ ՋԿԹ ամաց:
• թ. Ոտիարտէս, շարս Ը
  Ղամեք լեալ ամաց ՃՁԸ ծնանի զՆոյ ի Բեդնայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս ՇԼԵ, յառաջագոյն քան զհայր իւր Մաթուսաղայ վախճանէր Ղամեք: Եւ եկաց այլ եւս ամս, ցամս Նոյի ՇԼԵ, ծնանի ուստերս եւ դստերս, մեռաւ ՉԻԳ ամաց:
• ժ. Քսիսութֆոս, շարս ԺԸ
  Նոյ լեալ ամաց Շ ծնանի զՍեմ, զՔամ, զՅաբեթ ի Նոյեմզարայ կնոջէ իւրմէ եւ եկաց այլ եւս ամս Ճ, մինչեւ ցջրհեղեղն եւ յետ ջրհեղեղին ամս ՅԾ, մեռաւ ՋԾ ամաց:

<Ժողովին> ի փոխմանէն Ենովքայ մինչեւ ի ջրհեղեղ ազգ՝ Գ, ամք՝ ՉԾԵ, իսկ յԱդամայ՝ ազգ Ժ, ամք՝ [Բ] ՌՄԽԲ: Միանգամայն Ժ նահապետացս, ասեն, շարս ՃԻ, /235բ/ որք առնեն ՍԽԳ բիւր ամաց: Քաղդէական է այս վէպ բանից եւ աւտար ի ճշմարտութենէ, որք մեկնեն զմին շարն ՎՈ ամ:

Արդ՝ պարտ է մեզ յերից որդւոցն Նոյի զՅաբեթայն ազգ ի կարգ արկանել մինչեւ ցսպառուած Հայկազանցն, զոր եբարձ Աղեքսանդր Մակեդոնացի: Եւ զկնի այնորիկ զԱրշակունեացն կարգ, թագաւորելոցն ի վերայ մեր, մինչեւ ի նոցին սպառուածն կարգաւ հասուցից:

Դասակարգութիւն Յաբեթի՝ նախնոյն եւ արմատոյն Հայոց

• ա. Յաբեթ,
• բ. Գամեր,
• գ. Թիրաս,
• դ. Թորգոմ, Ասքանազ եղբայր,
• ե. Հայկն. վասն սորա անուանեցաք Հայք,
• զ. Արամանեակ,
• է. Արմայիս,
• ը. Ամասիայ,
• թ. Գեղամ,
• ժ. Հարմայ,
• ժա. Արամ: Ի սորա անուն կոչեն զմեզ ամենայն ազգք՝ Արմանիք: Սա ետ շինել գործավարի իւրոյ Մշակայ զԿեսարիա քաղաք, որ եւ անուամբ նորա կոչեցաւ Մաժակ, զոր անուանեն Յոյնք Պռոտոն Արմանիան, այս ինքն՝ Առաջին Հայք:
• ժբ. Արայն Գեղեցիկ,
• ժգ. Կարդոս՝ որդի նորին, որ անուանեցաւ ի Շամիրամայ՝ Արայեանն Արայ:

Յաբեթայ մինչեւ յԱրայ՝ ըստ կարգի, եւ աստի յառաջ՝ ըստ յառաջադիմութեան:

• ժդ. Պարէտ,
• ժե. Արբոկ,
• ժզ. Զաւան,
• ժէ. Սուր,
• ժը. Հաւանակ,
• ժթ. Վաշտակ,
• ի. Հայկակ,
• իա. Անպակ,
• իբ. Առնակ,
• իգ. Շաւարշ,
• իդ. Նորայր,
• իե. վստամ,
• իզ. Կար,
• իէ. Գռակ,
• իը. Հրանդ,
• իթ. Ընծակ,
• լ. Գղակ,
• լա. Հօրայ,
• լբ. Զարմայր,
• լգ. Պերճ: Սա՝ յաւուրս Դաւթի մարգարէին:
• լդ. Արբուն,
• լե. Բազուկ,
• լզ. Հոյ,
• լէ. Յուսակ,
• լը. Կայպակ,
• լթ. Սկաորդի,
• խ. Պարոյր: Սա առաջին պսակեցաւ թագաւոր ի Վարբակէ՝ Մարաց թագաւորէ:
• խա. Հրաչէ: Սա՝ յաւուրս Նաբուգոդոնոսորայ, խնդրեալ ի նմանէ զմի ի գերելոցն յԵրուսաղէմէ զՇամբատ՝ զնախնին Բագրատունեացն: /236ա/
• խբ. Փառնաւազ,
• խգ. Պաճոյճ,
• խդ. Կռոնակ,
• խե. Փաւոս,
• խզ. Հայկակ,
• խէ. Երուանդ,
• խը. Տիգրան: Առ սովաւ եկին որդիքն Սենեքարեմայ ի Հայս՝ Սանասար եւ Ադրամէլեք:
• խթ. Բաբ, Տիրան, Վահագն,
• ծ. Առաւան,
• ծա. Ներսէհ,
• ծբ. Զարէհ,
• ծգ. Արմոգ,
• ծդ. Բագամ,
• ծե. Վան,
• ծզ. Վահէ: Այս վերջին թագաւոր Հայկազնեաց. զսա սպանեալ Աղեքսանդր Մակեդոնացի:

• Սէլեւկիոս զկնի Աղեքսանդրի՝ ԼԱ ամ:
• Անտիոքոս, որդի նորին՝ ԺԹ ամ:
• Անտիոքոս Թէոս՝ ԺԵ ամ: Ի սորա ԺԱ ամին ապստամբեցին Պարթեւք ի Մակեդոնացւոցն եւ թագաւորեաց նախ
• Արշակ Քաջ Պարթեւաց՝ ԼԱ ամ:
• Սա ինքն Արշակն՝ ԼԱ ամ:
• Արտաշէս՝ ԽԶ ամ:
• Արշակ Մեծ՝ ԾԳ ամ: Սա զեղբայր իւր զՎաղարշակ առաքէ ի Հայս, առաջին թագաւոր Պարթեւ զկնի սպառելոյ Հայկազանցն ի ՃԿԷ ողոմպիադին:
• Վաղարշակ Հայոց առաջին. թագաւորէ ամս ԻԲ եւ մեռանի ի Մծբին քաղաքի:
• Արշակ, որդի նորին՝ ամս ԺԳ:
• Արտաշէս, որդի նորին՝ ամս ԻԵ: Սա վեհ գտաւ քան զԱղեքսանդր Մակեդոնացի, զի նա երրորդ մասին միայն տիրեաց աշխարհիս, իսկ սա զԴ մասն աշխարհիս միապետեաց:
• Տիգրան, որդի սորա՝ ԼԳ ամ:
• Արտաւազդ, որդի նորին՝ Բ ամ:
• Արջամ, եղբայր Տիգրանայ, հայր Աբգարու՝ Ի ամ:
• Աբգար՝ ամս ԼԸ:
• Սանատրուկ՝ ամս Լ:
• Երուանդ՝ ամս Ի:
• Արտաշէս՝ ամս ԽԱ:
• Արտաւազ՝ ամս Բ:
• Տիրան՝ ամս ԻԱ:
• Տիգրան՝ ամս ԽԳ:
• Վաղարշ՝ ամս ԻԱ:
• Խոսրով՝ ամս ԽԸ:
• Անիշխան՝ ԻԵ ամք:
• Տրդատ՝ ամս ԾԶ: /236բ/
• Խոսրով՝ ամս Թ:
• Տիրան՝ ամս ԺԱ:
• Արշակ՝ Լ:
• Պապ՝ Է:
• Վարազդատ՝ Դ:
• Արշակ եւ Վաղարշակ՝ Ե:
• Խոսրով՝ Է:
• Վռամշապուհ՝ ԻԱ:
• Խոսրով դարձեալ՝ Ա:
• Շապուհ՝ Դ:
• Անիշխան՝ ամս ԺԱ:
• Արտաշէս՝ Զ:
• Անիշխան՝ ամս ԺԳ: Սա վերջին թագաւոր Արշակունեաց:

• Առաջին Մեծն Վարդան մարզպան՝ ԺԹ:
• Անիշխան՝ ամս ԺԱ:
• Մանգնոս՝ ամս Ի:
• Վահան՝ ամս Լ:
• Վարդ՝ ամս Դ:
• Պարսիկք՝ ամս ԺԹ:
• Մեժէժ Գնունի՝ ամս Լ:
• Պարսիկք՝ ամս ԼԶ:
• Դաւիթ Սահառունի՝ ամս Լ:
• Թէոդորոս Ռշտունի՝ ամս ԻԵ: Ի սորա Ժ ամին եւ ի ՂԵ թուին երեւեցաւ Մահմետ սուտ մարգարէն:
• Համազասպ [ամս] Է:
• Գրիգոր՝ Ժ: Սա շինէ զկաթուղիկէն յԱրուճ:
• Ներսէհ՝ ամս Գ:
• Աշոտ՝ Գ:
• Ներսէհ Կամսարական՝ Գ:
• Սմբատ Բագրատունի՝ Ի:
• Աստ այրեցին զիշխանսն Հայոց ի Նախջաւանի, եւ բազումք ամք յանիշխանութեան էր:
• Աշոտ Բագրատունի՝ [ամս] Ի:
• Սմբատ՝ ԻԲ:
• Աշոտ Մսակերն՝ Ի:
• Սմբատ Աբլաբասն՝ ԼԲ:
• Աշոտ՝ ԼԶ: Սա ԼԱ ամի իշխանութեան իւրոյ թագաւորեաց Հայոց ի Բագրատունեաց: Եւ բովանդակին <ի> բառնալոյ Արշակունեացն մինչ ի թագաւորել
• Բագրատունեաց ամք ՆԼԴ:
• Սմբատ որդի Աշոտի՝ [ամս] ԻԴ: Սա ի Դվին նահատակի ի Յուսփայ:
• Անիշխան՝ ամս Է:
• Աշոտ, որդի Սմբատայ՝ Ը, որ եւ Երկաթ կոչեցաւ:
• Աբաս, որդի Սմբատայ եւ եղբայր սորա՝ ԻԴ: Սա շինէ զկաթուղիկեն Կարուց:
• Աշոտ Ողորմածն, որդի Աբասայ, թագաւորէ յԱնի՝ ամս ԻԵ եւ շինէ զՓոքր քաղաքն: Եւ Խոսրովանոյշ թագուհին շինեաց զՀաղբատ [ի] ՆԺԷ թուին:
• /237ա/ Սմբատ, որդի Աշոտոյ՝ [ամս] ԺԳ: Սա պարսպէ զքաղաքն Անի եւ հիմն էարկ կաթուղիկէին:
• Գագիկ, եղբայր Սմբատայ՝ [ամս] ԻԹ:
• Յովաննէս, որդի Գագկայ՝ ԺԹ: Սա վերջին թագաւոր ի Բագրատունեաց:

Կարգ կաթողիկոսաց.

• ա. Սուրբն Գրիգոր Լուսաւորիչ՝ ամս Լ
• բ. Արիստակէս՝ ամս Է
• գ. Վրթանէս՝ ԺԵ
• դ. Յուսիկ՝ Զ
• ե. Փառներսէհ՝ Դ
• զ. Սուրբն Ներսէս՝ ԼԴ
• է. Շահակ՝ Դ
• ը. Զաւէն, եղբայր Շահակայ՝ Դ
• թ. Ասպուրակէս, եղբայր սորա՝ Ե
• ժ. Սուրբն Սահակ՝ ԾԱ
• ժա. Յովսէփ՝ Բ
• ժբ. Գիւտ՝ ԺԵ
• ժգ. Յոհան Մանդակունի՝ ԺԲ
• ժդ. Բաբգէն՝ Ե
• ժե. Սամուէլ՝ Ե
• ժզ. Մուշէ՝ Ը
• ժէ. Սահակ՝ Ե խ. Յովաբ՝ Ա
• ժը. Քրիստափոր՝ Ե
• ժթ. Ղեւոնդ՝ Բ
• ի. Ներսէս՝ Թ
• իա. Յոհաննէս՝ ԺԵ
• իբ. Մովսէս՝ Լ

• իգ. Աբրահամ՝ ԻԳ
• իդ. Յոհան՝ ԻԶ
• իե. Կոմիտաս՝ Ը
• իզ. Քրիստափոր՝ Բ
• իէ. Եզր՝ Ժ
• իը. Ներսէս՝ Ի
• իթ. Անաստաս՝ Զ լ. Իսրայէլ՝ Զ
• լա. Սահակ՝ ԻԳ լբ. Եղիա՝ ԺԴ
• լգ. Յոհան Ուձնեցի՝ ԺԱ
• լդ. Դաւիթ՝ ԺԳ
• լե. Տրդատ՝ ԻԳ
• լզ. Տրդատ՝ Գ
• լէ. Սիոն՝ Ը
• լը. Եսայի՝ ԺԳ
• լթ. Ստեփանոս՝ Ա
• խա. Սողովմոն՝ Ա
• խբ. Գէորգ Գ
• խգ. Յովսէփ՝ ԺԱ
• խդ. Դաւիթ՝ ԻԵ
• խե. Յոհաննէս Կոտայից՝ ԻԲ
• խզ. Զաքարիայ ի Ձագայ՝ ԻԲ
• խէ. Գէորգ ի Գառնոյ՝ ԻԲ
• խը. Մաշտոց Սեւանայ՝ Ա
• խթ. Յովաննէս Պատմագիրն՝ ԻԸ /237բ/
• ծ. Ստեփանոս՝ Ա
• ծա. Թէոդորոս՝ ԺԱ
• ծբ. Եղիսէ՝ Է
• ծգ. Անանիայ՝ ԻԲ
• ծդ. Վահան՝ Բ
• ծե. Ստեփանոս՝ Բ
• Անկաթողիկոս՝ ամ Ա
• ծզ. Խաչիկ՝ ԻԱ
• ծէ. Սարգիս՝ ԻԴ
• ծը. Պետրոս՝ ԼԹ
• ծթ. Խաչիկ՝ Բ
• կ. Գրիգորէս, որ եւ Վարհամ, որդի Գրիգորոյ Մագիստրոսի՝ ԺԷ
• կա. Բարսեղ՝ ԼԱ
• կբ. Գրիգորէս՝ ԾԳ
• կգ. Ներսէս՝ Է
• կդ. Գրիգոր՝ Ի, եղբայր որդի սոցին
• կե. Գրիգորէս Տղայն՝ Ա: Սա արգելեալ ի բերդն Կոպիտառայ, ի գիշերի կախեալ ընդ պարիսպն՝ անկաւ եւ մեռաւ:
• կզ. Գրիգորէս Ապիրատն՝ Է
• կէ. Յոհաննէս Մեծաբարոյ՝ ԺԸ
• կը. Կոստանդին՝ ԽԶ
• կթ. Յակոբ՝ ԺԹ
• հ. Միւս Կոստանդին, Գ ամ կեցեալ աքսորեցաւ:
• հա. Ստեփանոս Հռոմայեցի, Բ ամ կեցեալ գերեցաւ ի Մսր:
• հբ. Եւ այժմ է Տէր Գրիգոր՝ Անավարզայ եպիսկոպոսն: