Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

Թագ եդեալ առաջին թագաւորական պատուեալ ասի Պարոյր, քառասներորդն ի Յաբեթայ, ի զարմէ Հայկայ: Սա աջակցեալ Վարբակայ Մարաց թագաւորի, պսակի ի նմանէ վասն բառնալոյ զթագաւորութիւնն [ի] Սարդանապալլայ, որպէս եւ ասէ քաջն /240բ/ պատմող Մովսէս եւ ասէ այսպէս. Զմերս ասեմ Պարոյր առ Սարդանապալլաւ: Սա ոչ փոքր ինչ աւգնականութիւն տուեալ գտանի Վարբակայ Մարի, բառնալով զթագաւորութիւնն ի Սարդանապալլայ: Եւ արդ՝ ահա զուարճացայց, ոչ փոքր ինչ կրելով խնդութիւն, հասանելով ի տեղիս, յորում մերոյ իսկ բնիկ նախնոյն սերունդք ի թագաւորութեան հասանեն յաշտիճան: Քանզի Վարբակիս Մեծաւ հաստատութեամբ յինքն եւ զքաջն մեր յանկուցանէ զՊարոյր, թագաւորութեան ձեւ նմա խոստանալով: Եւ բազում ամբոխ արի արանց, որք ի տէգ, նիզակի եւ յաղեղն եւ ի սուսեր աջաձեռնագոյնք՝ գումարէ: Եւ այսպէս զթագաւորութիւնն ի Սարդանապալլայ յինքն առեալ՝ տիրէ Ասորեստանի եւ Նինուէի: Իսկ մեր առաջին՝ ի Վարբակայ պսակեալ Պարոյր, եւ նորին որդի Հրաչեայ: Եւ Հրաչեայ կոչի վասն առաւել պայծառերես եւ բոցակնագոյն լինելոյ: Առ սովաւ, ասեն, կացեալ զՆաբուգոդոնոսոր Բաբելացւոց արքայ: Եւ սորա, ասեն, զմի ի գերելոց գլխաւորաց Եբրայեցւոց խնդրեալ ի Նաբուգոդոնոսորայ՝ զՇամբատ, յազգէ Դաւթի մարգարէի: Եւ ածեալ զնա բնակեցոյց յերկրիս Հայոց մեծաւ պատուով, յորմէ սերեալ ազգն անուանեցան Բագրատունիք, ի Բագրատայ առեալ սկիզբն անուանիլ Բագրատունիք: Վասն զի զկնի ժամանակաց յոլովից, ի զարմէ սորին Սմբատայ, զԲագարատ թոռն սորին թագադիր եւ ասպետ անուանեաց առաջինն ի Պարթեւաց՝ Վաղարշակ: Եւ յայնմ աւրէ հետէ անուանեցան յանուն Բագարատայն՝ Բագրատունիք: Բայց ծանի՛ր, զի Սմբատդ անուն, զոր յաճախ Բագրատունիք ի վերայ պատանեաց կոչեն, ճշմարտութեամբ է Շամբատն, որ խնդրեցաւ ի Նաբուգոդոնոսորայ, որպէս եւ գրեցաք վերագոյն: