Ուղեգրութիւն

[ԺԹ]  ՇԻՆԱՐԱՐՈՒԹԻՒՆՔ ՊԱՐՈՆՏԷՐԻ

Նախ եւ առաջ զի նորոգեաց բազում եկեղեցիս ի վիճակն Հայոց, քաղաքն եւ ի դուրս՝ թուով ԺԲ. եւ ի սուրբ Յակոբ, Հրեշտակապետն եւ սուրբ Փրկիչ շինեաց օթեւանս հիւրոց եւ հիւանդաց, եւ խուցս վիմաշէնս միաբանից, դարպասս գեղեցիկս [1] եւ սեղանատեղս վայելուչս, պարտէզս, այգիս եւ բուրաստանս. եւ այլ բազում շինութիւնս եւ բարեկարգութիւնս. եւ զսուրբ Յակոբայ միջի ՅԿԵ խուցն, եւ զեկեղեցիս նոր նորոգեաց։ Ի սորա ժամանակն բարգաւաճեալ պերճացաւ եւ վայելչացաւ վիճակն Հայոց։

Ապա զարդարեաց զեկեղեցիս եւ զվանորայս քահանայիւք, վարդապետիւք, վարպետիւք, կղերիկոսօք եւ ամենայն ուխտի մանկամբք. նաե՛ շուրջառօք, զգեստիւք, կանթեղօք, ջահիւք եւ լապտերօք. եւ այլ անօթիւք ոսկեղէն եւ արծաթեղէն. այլ եւ մեծամեծ մարդապօյ կանթեղօք, մարդապօյ խաչիւք, ազնիւ գրանօք, մեծ բուռվառօք, ոսկիապատ աւետարանօք, խնկատփօք եւ այլովք։ Այլ եւ տեսի անգին շուրջառնի [2], բազմածախ անօթք, որ եւ ի Լէհ ոչ գտանիւր։ Սա ետ գրել գիրս նոր, եւ զամենայն հինս կազմեաց եւ նորոգեաց։ Սա սահմանեաց զկարգ եւ զկրօնս վանօրէից, զոր յառաջագոյն խանգարեալ եւ աւիրեալ էր։ Սա հաստատեաց ամենայն  եկեղեցիս լուսրար, ժամրար, զի ի տվէ եւ ի գիշերի անխափան կատարեսցեն աղօթք եւ վառման լիցին կանթեղք եւ ջահք։ Սա կանոնեաց յերեկօրէ գիշերապաշտօն առնել եւ հսկումն ոտնակացութեամբ եւ զութ կանոն սաղմոս ամենայն աւուր երգել։

Սա շինեաց գմպէթայարկ վանորայս եւ անառիկ ամրոցիւք [3] պարսպեաց բազմածախ շքեղաշուք աշտարակօք, որ են այսք. Սուրբն Փրկիչ, սուրբ Հրեշտակապետ, սուրբ Թորոս, սուրբ Առաքեալ, սուրբ Սարգիս եւ այլն։ Սա ուղղեաց բազում կարգ եւ զսահման քահանայից, վանօրէից, միակեցաց եւ աշխարհականաց. զի բոլոր տարին միաճաշակ լիցին. եւ զայն պահօք, բայց ի Շաբաթ եւ ի Կիրակէն եւ հինգ Նաւակատիսն միայն լուծանել ի ձուկ, ի ձէթ, ի կաթ եւ այլն։ Սա վասն շինութեան սուրբ եկեղեցեաց, վանօրէից բազում զզվանս եւ ազգի ազգի դժւարանս եւ նեղութիւն կրեաց ի շէխէրուն, պարոնէն եւ այլոցն. բազում անգամ բանտ մտանելով, յոլով [4] [5] անգամ ի շղթայս եւ յերկաթս պրկելով [6], ի կապանս կալով, նախատինս, ահ եւ երկիւղ կրելով. եւ վճիռ մահու ի վերայ նորա հատանելով։ Իսկ նա զյոյսն առ Աստուած եդեալ եւ զնա միայն յօգնութիւն կոչեալ՝ ի չարչարանաց ոչ երկնչէր, եւ ի տանջանաց զերեսս ոչ դարձուցանէր, այլ եւ ի մահուանէ ոչ զանգիտէր, ըստ Պաւղոսի, թէ Ով կարէ մեկնել զմեզ ի սիրոյն Քրիստոսի, թէ սուր, թէ չարչարանք թէ մահ եւ թէ այլ ինչ. եւ դարձեալ թէ Չարչարանք որ վասն Քրիստոսի՝ կեանք են. եւ դարձեալ՝ Եթէ տակաւին մարդկան հաճոյ լինէի, ապա Քրիստոսի ծառայ ոչ էի. եւ դարձեալ թէ Անձկացեալ եմ ի գանս, ի բանտս, ի տանջանս եւ այլն։ Այսպէս յոլով չարիս կրելով բազում բարեաց պատճառ լինէր. եւ յառաջ տանէր զիւր բարի խորհուրդն եւ ի կատարումն ածէր. եւ Աստուած օգնական էր նմա. ճակատէր, դիմամարտէր ընդ մեծամեծս եւ ընդ զազիր զրպարտող Արաբացիս [7]. եւ ամենայնի յաղթող գտանէր զօրութեամբն Աստուծոյ, ըստ այնմ. Եթէ Աստուած ի մեր  կողմ իցէ, ո՞վ իցէ մեզ հակառակ։