Պատմութիւն

Իսկ Մաւի իշխանն Իսմայելի խորհեցաւ բառնալ զթագաւորութիւնն Յունաց, որպէս եւ զՊարսիցն, եւ կազմեաց երեք հարիւր նաւ մեծ, եւ յամէն նաւ հազար այր. եւ հազար նաւ փոքր, եւ յամէն նաւ հարիւր այր. եւ արձակեաց զնոսա ընդ ծովն. եւ ինքն ընդ ցամաքն հասանէ ՚ի Քազկեդոն. եւ կորեան ամենայն նաւքն, եւ ինքն փախեաւ ՚ի գիշերի եւ զերծաւ, եւ մեռաւ յԱսորիս։ Եւ ա՛ռ զիշխանութիւնն Մրուան որդի իւր, եւ առաքեաց ոստիկան ՚ի Հայս զՄահմէտ ոմն, որ աւերեաց զՍեւան կղզի, եւ գերեաց զորս ՚ի նմա. եւ խաբէութեամբ կողոպտեաց զսուրբ Գրիգոր, ծառայ մի սպանեալ եւ ընկեցեալ ՚ի խորափիտ մի. եւ ապա խնդրեալ եւ գտեալ՝ վրէժխնդիրք լինէին, ծայրակոտոր արարեալ զկրօնաւորսն, եւ քառասուն այր զփայտէ կախեալ։ Եւ գնացեալ Մահմետի, այլ ոստիկան առաքէ ՚ի Հայս՝ Աբդլա անուն, որ կամեցաւ բառնալ զազատագունդն Հայոց, եւ զՍահակ կաթուղիկոս կապեալ առաքէ ՚ի Դամասկոս, եւ զիշխանն Հայոց զՍմբատ. եւ զսուրբն Դաւիթ խաչէ ՚ի փայտի. եւ մնացեալ իշխանքն Հայոց, Սմբատ եւ Աշոտ եւ Վարդ, կամեցան փախչել ՚ի Յոյնս. որոց հետամուտ եղեալ Իսմայելացիք հինգ հազար, հասին ՚ի Վարդանակերտ եւ կռուեցան եւ սրախողխող եղեն առ հասարակ յիշխանացն մերոց, օգնութեամբն Աստուծոյ, զորոց զունչսն հատեալ առաքէ առ կայսր, եւ առնու զկիւրապաղատութիւնն զկնի Աշոտոյ, որ շինեաց զԴարօնից եկեղեցին յանուն փրկչական պատկերին, զոր եբեր որդի նորա յարեւմտից, մասամբ. եւ ՚ի նաւակատիսն երգեաց Զորս ըստ պատկերին։ Եւ զնա փոխէ Սմբատ Բագրատունի, եւ գնացեալ ՚ի Տայս ամրանայ ÿի Թուխարս։ Եւ լուեալ զայս Աբդլմէլիք, հրամայէ Մահմետի ելանել ՚ի Հայս, որ էր զօրավար նորա. զոր լուեալ Սահակայ ՚ի կապանսն՝ գրէ աղաչանս, զի հրամայեսցէ նմա Մահմէտ առ ինքն գնալ. որ եւ հասեալ ՚ի Խառան եւ հիւանդացեալ, գրէ առ նա աղաչանօք թողուլ զոր արարին ընդ նոսա Հայք. զոր ընթերցեալ Մահմէտ զգիրն Սահակայ, շիջոյց զբարկութիւնն իւր, եւ ոչ եկն չարութեամբ յաշխարհս։ Զկնի քսան եւ եօթն ամի պատրիարգութեան նորա յաջորդէ Եղիա զաթոռն։ Մեռաւ Աբդըլմէլիք, եւ առ զտեղին Վլիթ որդի նորա, որ հրամայէ Մահմետի բառնալ զազատսն Հայոց, ՚ի Կասմայ ումեմնէ, որ էր հրամատար Նախճաւանի, որ խաբէութեամբ հաւաքեալ զնոսա, զոմանս յեկեղեցին Խրամայ, եւ զկէսսն յեկեղեցին Նախճաւանի, այրէ զնոսա ՚ի ՃԾԳ թուականին. եւ զգլխաւոր նախարարսն զփայտէ կախեալ չարչարէին. եւ զկանայս եւ զորդիս նոցա՝ ՚ի գերութիւն վարեցին, ընդ որս եւ զՎահան՝ որդի Գողթան տեառն, որ եւ մարտիրոսացաւ։

ԶՎլիթ փոխէ Սլիման եղբայր նորա, եւ զնա Ումար՝ որ զսուրբն Վահան նահատակեաց։ Իսկ զկնի այսորիկ Սմբատ կիւրապաղատն եւ ընդ նմա նախարարքն գնացեալ յԵգեր, առին ՚ի կայսերէն զքաղաքն Փոյթ եւ բնակեցան անդ. եւ զկնի յաւարի առեալ զնա, եւ զսպաս եկեղեցեացն, եւ եկին ՚ի Հայս. եւ բարկացեալ Յունաց նզովս կարգեցին նոցա գրով, եւ ՚ի զատկի տօնին կարդան։