Պատմութիւն

Յաւուրս ժամանակացս այսոցիկ էին փառաւոր իշխանքն Զաքարէ եւ Իւանէ որդիք Սարգսի, որդւոյ Վարհամայ, որդւոյ Զաքարի յորդւոյ Սարգսի, ՚ի Քուրդ ազգէ, հատուած եղեալ առ թագաւորսն Ձորոգետոյ, որ ՚ի Բագրատունեաց ազգէ, հաւատացին ՚ի Քրիստոս, եւ պատուեցան. եւ տուաւ նոցա տուն բնակութեան Խոշորնի. եւ զի արիագոյնք էին, յառաջեցին օր ըստ օրէ ՚ի բարձ եւ ՚ի պատիւ. Եւ յաւուրս Թամարին առաւել փառաւորեցան, եւ ետ նոցա զԼօռէ. եւ ինքեանք քաջութեամբ իւրեանց թափեցին ՚ի Թուրքաց յոլով բերդս եւ գաւառս ՚ի սուղ ժամանակի. քանզի ՚ի վեցհարիւր քառասուն թուին առին զերկիրն Շիրակայ. եւ վեցհարիւր քառասուն եւ հինգ, առին զԱնբերդ. եւ ÿի վեցհարիւր քառասուն եւ ութ թուին առին զԱնի. եւ ՚ի վեցհարիւր յիսուն թուին առին զԲջնի. եւ ՚ի վեցհարիւր յիսուն եւ երկու թւին առին զԴուին. եւ ՚ի վեցհարիւր յիսուն եւ հինգ թուին առին զԿարս՝ թագաւորին. եւ ապա զԳետաբակս եւ զՉարեքն. եւ ել անուն նոցա ընդ ամենայն երկիր։ Բայց Իւանէ խաբեալ ÿի թագուհւոյն Թամարայ՝ տկարացաւ ՚ի հաւատոյն, եւ անյաջողեալ նմա ըմբռնեցաւ գերի ՚ի Խլաթ. եւ եղբօրն արիական անուամբ՝ ազատեցաւ դարձեալ, զդուստր իւր տալով ՚ի կնութիւն Մէլիք Աշրաֆին տեառն Խլաթայ։ Իսկ Զաքարէ եղբայրն Իւանէի մնաց ՚ի սեփհական հաւատն. սկայն կամեցաւ զտօն Տիրամօրն եւ զխաչին ՚ի պատկեր աւուրն տօնել, եւ զճրագալոյցսն չլուծանել, եւ կրօնաւորաց միս չուտել, եւ կենդանոյն պատարագ մատուցանել. եւ վրանով պատարագել ՚ի բացեայ՝ դպրօք եւ սարկաւագօք. վասն որոյ առաքեաց առ Լեւոն որ այն ինչ օծեալ էր թագաւոր ՚ի Ֆռանգաց եւ Յունաց, առաքելով նմա թագս ՚ի վեցհարիւր քառասուն եւ վեց թուին. եւ էր ճոխ եւ յաղթազգեաց եւ հարկադիր եւ լծատանջ ամենայն շրջակայ ազգացն։ Իսկ նոքա յամեցուցին զպատասխանին, վասն զի յետ տեառն Գրիգորի առ Տէր փոխելոյն՝ էառ զաթոռն Գրիգորիս, Տղայն կոչեցեալ. զոր կալեալ Լեւոնի եդ ՚ի բանտի զկնի ամի միոյ, որ եւ կամեցաւ ելանել ՚ի բանդէն բերդին, պարանաւ իջմամբ, եւ մեռաւ, կտրելով պարանին։ Եւ զաթոռն էառ Ապիրատն, ամս, հինգ։ Եւ ապա տէր Յովհաննէս, որ կայր ապստամբ ՚ի Լեւոնէ, յորմէ վշտացեալ թագաւորին Լեւոնի՝ դնէ կաթուղիկոս զտէր Դաւիթ յԱրքակաղնին։ Եւ յերկպառակութենէն անտի հազիւ եկեալ ՚ի մի կամս՝ ամենեքեան հաւանութեամբ արարին պատասխանի, առնել Զաքարի՝ զոր խնդրէ. զի չէ, ասեն, արտաքոյ գրոց, եւ մեր է սահմանդ հայրենի, եւ յաւերմանէ եկեղեցւոյ է խանգարեալ։ Բայց ՚ի յարեւելս միանգամ եւ երկիցս արար ժողով՝ կատարեալ արանց՝ ՚ի Լօռէ եւ յԱնի, եւ ոչ եղեւ ընկալեալ. գուցէ, ասեն, եւ ամենայն իրօք հարկեալ լինիմք գնալ զկնի աղանդոյն Յունաց եւ Վրաց։

Իսկ ՚ի յաւուրս ժամանակաց Թամարայ թագաւորին Վրաց, զօրացան քրիստոնեայք. թէպէտ ընկէց զայրն Ռուս, եւ էառ զՕսն Սօսլան, որ ելից զՎիրս գերութեամբ եւ աւարաւ ՚ի Թուրքաց. յորմէ ծնաւ միամօր որդի, եւ կոչեաց զնա Լաշա, եւ ինքն կալեալ զթագն ամս քսան եւ երեք՝ վճարի։ Եւ նստի յաթոռն Լաշայն, որ ՚ի զօրացն կոչեցաւ Գէորգի, ՚ի թուին վեցհարիւր յիսուն եւ եօթն։