Պատմութիւն

Առ սա գնայ տէր Պետրոս եւ դառնայ ՛ի Սեւաստ, եւ որդիքն Սենեքերիմայ տան նմա զվանքն, զոր յանուն Վարագայ սուրբ նշանին շինեալ էին, ընդ ինքեանս ունելով զխաչն, թէպէտ զկնի անդրէն դարձուցին։ Եւ երեք պռաստինս Մոնամախն ետ պատրիարգին, որ եւ կեցեալ ՛ի տեղւոջն ամ մի, կատարի։ Եւ առնու զքողն Խաչիկ քորորդին իւր, զոր ձեռնադրեալ էր ՛ի կեանս իւր ՛ի յԱնի, եւ կեցեալ ամս երկու վճարի, եւ մնաց աթոռն թափուր զամս հինգ։

Քանզի ՛ի չորեքհարիւր իննսունեւերեք թուին մեռան Յովաննէս եւ Աշոտ, եւ ետուն զթագն ՛ի Գագիկ որդին Աշոտոյ. եւ յիշեցին Յոյնք զկտակն կորստեան վասն Անւոյ. զի անդարձ է ասեն, եւ հաստատուն է զկնի մահու կտակ։ Եւ կոչեցին երդմամբ զԳագիկ ՛ի Կոստանդնուպօլիս, որպէս թէ անդրէն դարձուցանեն պարգեւօք. եւ կատապան եդին ինքեանք քաղաքին. եւ վերացուցին ՛ի նմանէ զերկոսեան պսակս, զգահ հայրապետութեան եւ զթագաւորութեան, յակամայս ածեալ զերկոսեան առ իւրեանս, եւ անդրէն ոչ դարձուցեալ։ Վասն որոյ անյոյս եղեալ Գագկայ՝ առնու փոխան զԿալօնպաղատն եւ զՊիզու, եւ կայր պանդխտութեամբ ÿի մէջ ատեցողացն ազգիս։

Զայսու ժամանակաւ Գրիգոր որդի քաջին Վասակայ տայ զԲջնի ÿի Մոնոմախն, եւ զԿայեան եւ զԿայծոն, զոր ընդ ձեռամբ իւր ունէր, եւ առնու զդքսութիւնն Միջագետաց. որ եւ առնու ընդ իւր զԱպիրատն զիշխանն Վրաց, եւ այլ եւս երկու Մաժիստրոսս, եւ երթայ ընդդէմ Բրեհիմայ զօրագլխի ՏուղրիլեւԲէգ սուլտանին. ուր ըմբռնեցաւ Լիպարիտն եւ ածաւ առ սուլտանն. եւ առաքեաց առ նա դաւանել զհաւատ նորա։ Եւ պատասխանեալ եթէ իբրեւ տեսից զերեսս քո՝ առնեմ զոր հրամայես։ Եւ իբրեւ ետես ասէ. Յորժամ եղէ արժանի տեսանել զքեզ՝ ոչ արարից զկամս քո եւ ոչ երկեայց ՛ի մահուանէ. եւ ասէ սուլտանն. Զի՞նչ կամիս. եւ նա ասէ. Եթէ վաճառական ես, ծախեա՛ զիս, եթէ դահիճ՝ սպա՛ն զիս. իսկ եթէ թագաւոր ես, պարգեւօք ազատեա՛ զիս։ Եւ ասէ սուլտանն. Ոչ գնոյ քո վաճառական, եւ ոչ արեան քո դահիճ կամիմ լինել, այլ թագաւոր եմ, ե՛րթ ուր եւ կամիս. եւ արձակեաց զնա պարգեւօք։ Եւ զի կայսրն խնդրէր զնա, չոգաւ առ նա. եւ առեալ ՛ի նմանէ զօրս, եկն ՛ի Վիրս եւ կալեալ զթագաւորն Բագրատ՝ յղեաց զնա առ կայսր, եւ ինքն կալաւ զերկիրն ամենայն։