Պատմութիւն

Ի հինգհարիւր քառասուն եւ երեք թուին առաքեաց Փատլուն ամիրայն Գանձակայ զՎասակ Պահլաւ՝ որդի Գրիգորոյ Մագիստրոսի, ամենայն զօրօքն Առանայ, յանառիկ յամուրսն Բաղաց եւ կապանին, որ եւ խաբէութեամբ հնարեալ մտին անդր. եւ սպանեալ զՍենեքերիմ արքայն Հայկազնի, զի թագաւորքն որ անդ՝ հայկականք էին. եւ ոչ բարձաւ մինչեւ ՚ի յետին աւուրս եղելոյ երկուց եղբարց անզաւակաց, Սմբատայ եւ Գրիգորոյ, որ առեալ զմանուկն Սենեքերիմ հայազարմ՝ եդին թագաւոր ժառանգորդ իւրեանց. զոր եւ սպանեալ հրամանաւ Փատլնոյ՝ շիջաւ ճրագն որ անդ, եւ տիրեցին Պարսք։

Այս Փատլուն առնու զԱնի յԱլփասլանայ, տալով նմա ոսկիակուռ նկարս ծաղկոցի. եւ առաքէ տէր աւեր քաղաքին զՄանուչէ թոռն իւր յոյժ տղայ, որ իբրեւ զարգացաւ՝ յաւելոյր ՚ի պարիսպն Անւոյ եւ յամրութիւնս նորա. եւ ած ՚ի քաղաքն զամենայն մնացեալ իշխանսն. որպէս եւ մեծաւ հանդիսիւ ընդ առաջ ելեալ մուծանէր ՚ի ներքս զԳրիգոր զորդին Վասակայ, զթոռն Ապիրատին. զոր ասեն ունել ՚ի գլուխ ազատաց կանանցն հինգհարիւր թագս երեւելիս. զի տէր էր մեծ զօրաց, եւ բազում ազատաց։ Եւ էր եղբայր տէր Բարսղի, որ զկնի Գէորգեայ ձեռնադրեցաւ ՚ի Հաղբատ կաթողիկոս հրամանաւ եւ կամօք Մանուչէի եւ ամենայն Հայոց։ Եւ շինեցաւ քաղաքն Անի ոչ ինչ պակաս քան զառաջինն։

Իսկ Ալփասլանն գնացեալ ՚ի յԱլամուդն պաշարեաց զբերդ մի ամուր. եւ տէր բերդին արար մեծ խնդութիւն ՚ի տան իւրում եւ զկնի սուգ մեծ. եւ ապա իջեալ առ սուլտանն որպէս թէ ՚ի հնազանդութիւն, եւ ՚ի համբուրելն զոտս նորա՝ փողոտեաց զգազանն արբեալ արեամբ անմեղաց, եւ բարձաւ չարն ՚ի միջոյ։ Եւ առ զպատիւ նորա ՄէլիքեւՇահն որդի նորա, այր ողորմած եւ բարեմիտ, առաւել ազգիս մեր. մինչ զի զպատրիարգն Բարսեղ վերացեալ խաչիւ առաջի իւր մուծանէր, եւ պատուէր պարգեւօք, եւ տուղրայիւ գրոյ. որով համարձակեալ առնու զգաւազանն եւ զանունն ՚ի Հոնեցոյն, որ անձամբ առեալ էր արտաքոյ կարգաց զկաթուղիկոսութիւնն։