Պատմութիւն

Եօթն ամօք նախ քան զայս Շահի Արմէնն տիրեաց երկրին Խլաթայ եւ այլ բազում քաղաքաց, որ էր թոռն Սուքմանայ. եւ սպան զհանիկն իւր, որոյ սպանեալ էր զորդիսն եւ կալաւ զիշխանութիւնն։ Եւ իբրեւ զարգացաւ սա, կամեցան եւ զսա հեղձուցանել, որ զերծեալ Աստուծոյ յաջողելովն եւ տիրեալ երկոտասան քաղաքաց, կոչեցաւ թագաւոր Հայոց. որ է Շահի Արմէն՝ ըստ իւրեանց լեզուին։ Որ եւ փեսայացոյց ինքեան զՍալդուխն եւ խորհեցաւ նովաւ բարի առնել աշխարհի։ Յորում ժամանակի էր եւ Ելտկուզ Աթաբակն նովին բարի կամօք, յԱստուծոյ եղեալ երեքեան սոքա քրիստոնէասէր եւ աշխարհաշէն։ Այս Շահի Արմէն գնացեալ ÿի Սասունս յօրանայր ÿի գեօղի միում. եւ լուեալ Վիգենայ տեառն երկրին՝ երթեալ ÿի գիշերի միում պատէր զտունն յորում կայր, եւ յասելն ումեմն ÿի կատակս. Ա¯յ Վիգէն, ո՞ւր ես. ետ պատասխանի ընդ երդն եւ ասէ. Կամ աւասիկ շնորհօքն Աստուծոյ։ Եւ կալեալ տանի զնա յամուրս իւր. եւ զկնի աւուրց արձակէ ուխտիւ եւ երդմամբ սիրոյ։

Յորում աւուրս ել ÿի վերայ նորա զօրավարն Պարսից Ելտկուզն, եւ հարեալ գնաց ամօթով։ Սա էառ զԱմուկ ÿի Խետենկայ, եւ զՍասունք ÿի Վիգենայ ամենայն վանորէիւքն. եւ պահէր ÿի խոր խաղաղութեան, զամս վաթսուն։

Յաւուրս սորա եղեւ սով սաստիկ ÿի Միջագետս, եւ քահանայ մի Աւետ անուն հայ ազգաւ՝ բարձեալ ցորեան իշոց՝ տանէր աղալ ÿի ջրաղացն, եւ ÿի տեսլենէ տառապելոցն աղէխարշեալ բաշխէր զամենայն աղքատաց. եւ զէշսն վաճառեալ նոյնպէս արար, եւ այլ ոչ դարձաւ ÿի տուն իւր, այլ զգեցեալ այծեայս շրջէր քարոզութեամբ ընդ քաղաքս եւ ընդ գեօղս քրիստոսաբար. զի ունէր բանս հանճարեղս, եւ ետ նմա Տէր շնորհս նշանաց. եւ զղջացեալ ÿի բանս նորա՝ դառնային բազումք ÿի չարեաց. եւ խնամ ածէր որբոց եւ այրեաց, լնլով զկարիս նոցա իւրով միջնորդութեամբ ÿի կարողացն։ Եւ ել համբաւ զնմանէ. եւ գային յարենային ÿի նա յոլովութիւնք ժողովոց, եւ եկն մինչեւ ÿի Մանծկերտ, եւ ել ընդ առաջ նորա Շահի Արմէնն մեծաւ հանդիսիւ եւ խնդրեաց ÿի նմանէ աղօթս եւ եմոյծ պատուով ÿի քաղաքն։ Եւ զի յանդիմանէր զպոռնիկ քահանայսն՝ քսեցին զնա առ շահն, թէ լրտես է Հոռոմ թագաւորին, եւ ետուն զնա քարկոծել. յորոյ վերայ տեսին լոյս երկնային զերիս տիւս եւ զերիս գիշերս։ Զոր տեսեալ շահն՝ աւաղեաց զմահ սրբոյն, եւ ետ հրաման պատուել զոսկերս նորա։