Ընդ եղեւնեաւ

Զ.

Ողջո՜յն տամ եւ ես՝ քեզ, սուրբ Խաչ, ՚ի մենաւորս վայրի եւ ՚ի լռութեան երեկոյիս. զոր՝ փոխանակ արեգականս հրաժարելոյ՝ լուսաւորես լուսով իմանալեաւ։ Ընդ համօրէն հաւատացելոց՝ երկրպագեմ՝ կրելումդ առ ՚ի քէն՝ Աստուածն Բանի. որ էառ զքեզ ՚ի զէն եւ ՚ի գաւազան, ՚ի կառս եւ ՚ի հանգիստ, եւ գործի փրկութեան եւ ՚ի լուծ վարչութեան աշխարհիս այսորիկ. եւ եթող եկեղեցւոյ իւրում նշանակ յուսոյ, եւ լապտեր լուսոյ` ՚ի խաւարի կենցաղումս։ Զքեզ՝ քաջալեր նահատակաց, սփոփանս վշտացելոց, մխիթարութին ծանրացելոց կենօք, խոկումն ճշմարմարտասիրաց, խաղալիկ ուխտադիր համբակաց, քայռամանեակ կուսանաց, ցուպ ծերունեաց, զօրաւիգն ամենայն չափու հասակի։ Դու բաղիստր տապալիչ պարսպաց մոլորութեան, որ հարեր զտաճարս Արամազդայ եւ ցրուեցեր զձօնարանս Աստղկան. որ կործանեցեր զգահոյս ամբարտաւանից, եւ բարձրացուցեր զխոնարհսն եւ զանկածս երկրի։ Դու միայն շիջուցեր զքէն կը զոխ, եւ զպէսպէս ջոլիրս ախտից ՚ի հնոցս սրտի, եւ բուսուցեր անդուստ որպէս ՚ի փշոյ եւ ՚ի կորդւյ՝ զհեզութիւն եւ զողջախոհութիւն. եւ զհամբոյր ընկերահաշտ: Քեւ լծեցան ՚ի մի ամոլս առիւծն ամեհի ընդ եզին հեզոյ, ինձ ընդ ուլու, եւ գայլք եւ գառինք յարօտ ՚ի նոյն. մակաղեցան անկասկածք։ Քեւ կատարին խորհուրդք անճառելիք` դու սրբես զախտի, ծնունդս եւ հրեշտակաց դասակարգես. կնքես ՚ի դէմս ընտրելոց , պահպանես  յամենայն ընթացս կենցաղականս , զկեանս կառավարես, զվտանգ ցածուցանես, զմահ ամօքախառն  յարդարէս, եւ զյաւիտենից անդունդս հերձեալ՝ զքո նահատակսն նշանակիրս եւ պսակահամբարս  յերանական հասուցանես կայանս։ … Անդր եւ իմ փափագէ հոգիս ժամանել վաղ վաղ, յուսագնեալ յերաշխէպս ցաւոց եւ ՚ի կայլակս արեան պատարագելոյն ՚ի վերայ քս՝ Տեառն իմոյ Յիսուսի.  որում աստստին գոչեմ՝ բուռն ՚ի յոգի հարեալ: Յիշեա եւ զիս, Տէր, յելս կենաց իմոց՝ որպէս եւ ՚ի մուտսն. Յիշեա եւ զիս, Տէր, ՚ի փառսն քում, որպէս եւ ՚ի ցաւս քո. Յիշեա եւ զիս, Տէր, ընդ ամենայն հաւատացելոց քոց՝ յարքայութեան քում՝ անդ, որպէս եւ յաթոռ չարչարանաց քոց աստէն։ …

Այլ միթէ վասն այնոցի՞կ միայն եկիր երեւեցար, ո՜վ Քրիստոս, որք ծնան ՚ի լոյս աւետարանիդ. միթէ չգուցէ՞ մասն յուսոյ եւ բարւոյ եւ այնոցիկ՝ յորս տակաւին ոչ ժամանեաց ձայն քաղցրալուր բարբառոյ քո. եւ այնքան խուռն խուժան ազանց յառաջ քան զերեւումն քո յաշխարհ եկելոց. բազմագոյնք քան զօրս յետ գալստեանդ, ծնունդք եւ սերունդք յիսնից դարուց, եւ որք յայժմուս, միթէ կորեա՞ն եւ կորիցե՞ն անփրկանակ այսքան անհամար հոգիք։ — Քաւ գթութեան քում, Տէր, զի եթէ, ըստ քո իսկ բանից, մեք մարդիկ որ չարքս եմք` եւ գիտեմք պարգեւս բարիս հայթհայթել մանկանց մերոց. քանիօ՜ն առաւել որ ամենեgուն հայրդ ես եւ հաստիչ, ոչ արասցես անտես զվարեալսն արդարակ սկզբնական լուսով՝ զոր վառեցեր ՚ի միտս մարդկան։ Ի Ժամանակի երեւեցար փրկիչ, այլ անժամանակ ես փրկութիւն. զթանձրացեալ խաւար մեզաց եւ մոլորութեան հերձեալ՝ ծագեցար լոյս աշխարհի, որ էիրդ յառաջ քան զարեւ եւ զլոյս։ Միակ ցուցար պատարագ եւ պատարագիչ, եւ զոհ ես համաշխարհական, քահանայ յաւիտենական։ Դու ստեղծեր զմարդ ՚ի պատկեր քո բանական, եւ գզստեղծուածոյն քո զգեցար ինքնին զպատկեր նիւթական. որպէս զի զպատրեալն ՚ի բանսարկուէն եւ զընդ մահու դատապարտեալ՝ քոյին մարդկօրէն կրիւք եւ մահու եւ աստուածախառն անօրէնութեամբ՝ թափեսցես ՚ի մշտնջենաւոր կորըստենէ. եւ զայսր յուսոյ առհաւատչեայ՝ պէսպէս ցուցակութեամբք եւ գուշակութեամբք ծանուցեալ առ նահապետսն եւ առ արդարս, եկիր եւ կատարեցեր ՚ի ժամեդրեալ քում պահու: Նովին յուսով ննջեցին եւ հանգեան եւ սպասեալ մնային հոգիք երկիւղածաց որք ՚ի սկզբանէն, ոչ միայն յաբրահամեան սերընդոց, այլ եւ ամենայն ազգաց հեթանոսաց՝ որք անխոտորն գնացին զհետ նշուլից բնատուր օրինաց տպաւորելոց յոգւոջ. որովք եւ յայժմուս հնարի հուն փրկութեան զըրկելոցն եւ հեռաւորաց ՚ի լրոյ աւետարանիդ։ Դու ես յոյս ամենայն հոգւոյ. եւ քեւ փրկելոց է ամենայն որ զարարիչ իւր խնդրէ։ Դու միայն ես միջնորդ համաշխարհական՝ ընդ կեանս եւ ընդ մահ, ընդ կենցաղս եւ ընդ հանդերձեալսն, ընդ մարդ եւ ընդ Աստուած, ինքդ իսկ մարդ եւ Աստուած, «Յիսուս Քրիստոս, երեկ եւ այսօր, նոյն, եւ յաւիտեանս»։

Ո՜վ երեկ, հեռացեալ եւ հուպ. ո՜վ վաղիւ աներեկ՝ որ գալոցդ ես. ո՜վ սերկեան օր համառօտ՝ ընդ մէջ երկուց յաւիտենից։ Ո՜վ Յիսուս Քրիստոս, որ լցեր զամենայն անցեալսն, եւ լնուս զներկայս, եւ լցցես զապադայսն եւ զհանդերձեալս, որոյ չիք երեկ եւ վաղիւ, անցեալ եւ գալոց. այլ միայն եւ միշտ ներկայ՝ անսկիզբն եւ անվախճան։ Ո՜վ անդունդք յաւիտենականք, որոց շիթ մի միայն մեծ է քան զամենայն ընդարձակութիւնս ծովուց  եւ զշարս դարուց. ով անժամանակք, որոց չիք եզր եւ հուն, յատակ եւ ձեղուն, ոչ կէտ եւ ոչ կենդրոն։ Երե՜կ եւ վաղիւ մշտնջենաւորք, պակուցանէք զոգիս իմ. տագնապին խորհուրդք իմ, եւ խուսափեն ՚ի ներկայս. այլ դուք՝ երե՜կ եւ վաղիւ յիսուսեան, որպէս բարաւորք վիթխարիք հարստայեղցք ստուարասիւնք՝ աստի եւ անտի կառուցեալ կայք երկնաչափ բարձրութեամբ՝ դրան միոյ մեծի, ընդ որ հոսեն ժամանակք յաւիտենիս ՚ի բուն յաւիտեանս, որպէս ծով. ք յովկիան մեծ. եւ ես ՚ի միջի սեմոցն անձկութեան տատանում առ վայրկեան մի, որպէս որք յառաջ քան զիս եւ որք առ ինեւս որք զհետ իմ, ՚ի գալն եւ յանցանել ՚ի յաւիտեանսն անանցականս։ Չիք ինչ կայուն եւ հաստատուն յանցարանիս յայսմիկ՝ յընդմիջնաշաւիղ երկուցն կենաց, բայց միայն վէմ՝ մի անյողդողդ՝ վերաբուսեալ յանդնդոց. ամենայն ալիք ժամանակաց յորձանս առեալ՝ բաղխին զնովաւ, եւ նահանջաբեկ մանրին. «Եւ վէմն էր ինքն Քրիստոս», ՚ի գահոյս եկեղեցւոյ իւրում, զոր հաստատեաց ՚ի վերայ երկրի. որպէս տաղաւար մի ձկնորսաց ՚ի դուզնաքեայ կղզեկի ՚ի ծիրս շրջասփիւռ ջուրց ալեաց, մինչեւ ամփոփեալ զփեղկս խորանին՝ յերեկոյանալ դարուց` փոխադրեսցէ զապաւինեալսն ՚ի նմա յօթեւվանս իւր վերին։

Արդ կայ Յիսուս Քրիստոս՝ ճշմարտութիւնն յաւիտենական, եւ ամենայն դարք եւ մարդիկ անցանեն զառաջեաւ. հայի նա ՚ի վերայ ազգաց որ եկին եւ որ գալոցն են, եւ կնքէ նշանաւ իւրով ՚ի վերայ ամենեցուն. եւ որպէս որսորդ յաւազակուռ կղզեկին՝ մանրահիւսակ ուռկանաւն ցանցէ հանապազ զորդիս մարդկան, ՚ի ժխորեալ ալեաց կենցաղոյս, ուր տակաւին դարանեալ դեգերի վիշապն մարդադաւ, թէպէտ եւ վիրաւոր եւ օրհասական, դատապարտեալ եւ ՚ի բաց ընկեցեալ յիշխանութենէ աշխարհիս, յորոյ վերայ բռնացեալն էր. եւ յորմէ հերքեալ խաչին զինու՝ ոչ անգիտանայ զի Յիսուս միայն է փրկիչ եւ Տէր աշխարհի։