Նամակք սիրային Եղիա Տեմիրճիպաշեանի. 1886-1889

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա

ՄԻՆԱՍ ՉԵՐԱԶԻՆ,

Պէշիկթաշ, 4 Մայիս 1878

Բարեկամդ իմ Մինաս (Չերազ),

Քեզ նման որբացայ, քեզ նման հիւանդացայ, այլ նմանութիւնս քեզ հետ` դժբախտութեան մէջ է միայն։ Ո՛չ հանճարդ ունիմ, ո՛չ կոչումդ. զուրկ եմ հաւասարապէս մտաւորական եւ բարոյական ոյժէդ։ Մինչդեռ դու, գուցէ ինէ աւելի տկարաձայն, շնչասպառ կ՚արշաւես եւրոպական աշխարհին մէջ ազգային դատին համար, ես, բազմավաստակ դեղերէն եւ բազմահոգ խնամքներէ շրջապատուած, կակուղ անկողնի մէջ ընկողմանած, կը սպասեմ… մահուան` այն «երկնային ազատարար»ին։ Կը տեսնեմ զայն ամէն օր` նորատի մանկան մը կամ ալեւոր ծերունւոյ մը, աննշան կամ ժողովրդական մարդու մը դէմքին տակ. մօտէս կ՚անցնի եւ անտես կ՚ընէ զիս, անգո՛ւթը, այնքա՛ն սիրոյ փոխարէն այնքա՛ն արհամարհ, սակայն այս է օրէնքն աշխարհիս։

Որքա՜ն աւելի շնորհապարտ եմ քեզ, որ երկարօրէն պատրաստեցիր զիս երկար բացակայութեանդ։ «Արիւն կը թքնէիր երեք օրէ ի վեր». սակայն մեկնեցար. «զի ազգիդ փրկութիւնն այդպէս կը պահանջէր»։ Այլ մեծ մեկնումիդ ես անհամբեր կը սպասեմ. ազատ Անգլիոյ ափերէն օր մը պիտի սլանա՜ս դէպի Հայաստան, ինչպէս Մեծն Պայռն կէս դար առաջ սլացաւ դէպի Յունաստան` այն երկրորդ հայրենիքն ամէն մարդու, որ կը սիրէ Գեղեցիկն ու Ճշմարիտն։ Ե՛ս ալ ունիմ, բարեկամ տենդալիր հայրենասիրութեան ժամեր։

…Դալարագեղ օրրանէս հեռացուցին զիս, եւ այժմ որմ մը կը բարձրանայ դէմս. Պէշիկթաշ եմ. բաժանմանդ երկրորդ օրը թողուցի Հասգիւղն, որ զիս պիտի չթողու յաւէտ։ Հոս որմ մը կը բարձրանայ դէմս, եւ ես որմին կը նայիմ, եւ որմն ինձ կը նայի մինչեւ իրիկուն։ Որմոց ետեւ ապրիլ գուցէ կոչումս է, այլ պատն ի վեր ապրիլ օրն ի բուն անհանդուրժելի կը թուի ինձ։

Առողջութեանս եւ մեր ազգին վրայ լուր կը խնդրես. առաջնոյն վրայ հարկ էր երկարօրէն խօսիլ. մեր ազգը կ՚արտասուէ, եւ պիտի արտասուէ, մինչեւ բուն արծիւի փոխուի վերստին, մինչեւ նա, որ վերանորոգեց հայ լեզուն, վերականգնէ Հայաստանի գահը։

Քոյդ
Ե. ՏԷՄԻՐՃԻՊԱՇԵԱՆ

(Թէոդիկ, Ամէնուն Տարեցոյցը, 1924, էջ 35 )