ՎԱՅՐԿԵԱՆՆԵՐ
1.
Ինչպէս
եղնիկը
թրվռուն,
ահա
մենք
ալ
կը
սլանանք
սարն
ի
վեր։
Ու
ինչպէս
եղնիկը
թրվռուն,
մենք
ալ
ալեծուփ
հեշտանքն
ունինք
մեր
վերելքին,
ունինք
ոստումներ,
որ
անսովոր
են
եւ
սարսուռներ,
որ
համր
երաժշտութենէ
մը
կը
ծորին։
Լեռն
ի
վեր…
Արդէն
շնչակտուր
բայց
երբեք
նկուն,
քրտնաթաթաւ
այլ
միշտ
աշխոյժ
դուն
կը
բարձրանաս
աւելի
արագ
քան
այծեամը,
ու
դէպի
կատարը
հասնելու
ճգնաժամիդ
մէջ,
աւելի
մոլեգին
ես
քան
որսորդը,
որ
երէ
մը
կը
հալածէր։
Սրունքներդ
ընդարմացեր
են
արդէն.
ահա
ստամոքսի
կծկումներ
ալ
կը
մոլորեցնեն
քեզ.
ու
կը
զգաս
թէ
ուժերէդ
վեր
է
փորձը,
թերեւս
աննպատակ
ու
վտանգաւոր
ալ։
Բայց
հօ՜յ,
պիտի
բարձրանաս
անխափան,
պիտի
նուաճես
կատարը,
բուռն
հեւք
մը
կուրծքիդ
տակ,
թէեւ
քրտնաթաթախ
ու
դեդեւուն,
թերեւս
խանձուած
կիզանուտէ
մը
Յուլիսի
արեւն
է։
Տո՛ւր
ինծի,
եղբա՛յր,
այդ
վայրկեանը
հերոսական,
այդ
սլացքը
սարալանջն
ի
վեր,
դէպի
բարձունքը,
դէպի
անծանօթը…
Խենթ
ձգտումներ
ու
հպարտութիւն
մը
առնացի
ու
արբեցութիւն
մը
բարբարոս
դուն
ունիս
այս
բոլորը
տագնապի
այդ
րոպէներուն
մէջ։
Հիմա
աւելի
բարձր
ես
քան
միւս
բոլոր
մարդիկը,
հիմա
աւելի
հզօր
ես
քան
բովանդակ
աշխարհը։
Հիմա
գտնուեր
են
զգացումներդ
ու
եթէ
այլեւս
արհամարհանք
միայն
կը
զգաս
միւսներուն
համար,
կամ
եթէ
կ’արգահատիս
բոլոր
անոնց
վրայ,
որ
քեզի
հետ
չեն,
որ
իրենց
տեղերը
կը
մնան,
որ
վարն
են,
բայց
աւելի
բարութեամբ
կը
դատես
ու
աւելի
ճիշտ
կը
դատես։
Գերմարդ
մըն
է,
որ
կը
խլրտի
էութեանդ
խորը,
եւ
վսեմ
ամբարտաւանութեամբ
մը,
ահա
դուն
կը
նայիս
ու
կը
զննես
յստակօրէն,
կրնաս
ըսել
թէ
ի՛նչն
է
բարձր
ու
ի՛նչը
նուաստ.
դուն
կը
զանազանես
մարդն
ու
ամբոխը,
օ՜
մանաւանդ
ամբոխը.
որքան
աւելի
անջատ
ու
մեկուսի,
դուն
քեզ
այնքան
մօտ
կը
զգաս
ճշմարտութեան,
այնքան
ազատ
ու
հզօր…
Լե՜ռն
ի
վեր,
սարալանջի
կողին,
այդ
ան
պահն
է
ուր
պիտի
երգէիր
երիտասարդ
թոքերուդ
բոլոր
ուժովը.
Դու
անցորդի
պէս
քե՛զ
միայն
ըզգա,
Եւ
որպէս
ճամբորդ
այս
երկրի
վըրայ,
Ազատ
հայեացքով
նայիր
ամէնքին,
Եւ
անվերջ
քայլիր
քո
անյայտ
ուղին…
Որովհետեւ
այդ
այն
պահն
է,
ուր
դուն
մանուկ
ես,
դուն
քեզ
ես,
եւ
հզօր
ես։
2.
Ահա
դաշտը,
եւ
ահա
ձիւնը։
Ու
չգիտեմ
ինչո՛ւ,
անդիմադրելի
փորձութիւն
մըն
է
ինծի
համար՝
անխնայ
փեռեկտել
այդ
սպիտակափառ
անսահման
հարթութիւնները,
մխրճուիլ
տեսակ
մը
հեշտութեամբ
մինչեւ
գետինը,
մինչեւ
խորը։
Եւ
շարունակել
այդպէս,
աննահանջ,
գերագոյն
կամեցողութեամբ
մը,
այնպէս
ինչպէս
կանխորոշ
նպատակի
մը
պիտի
դիմէիր։
Մեր
ճանապարհը
չէ
այդ
ու
ձիւնափառ
անսահման
տարածութիւնը,
կուսագեղ
ու
կախարդական,
զոր
կ’ուզես
ընդգրկել
մէկ
հայեացքով
եւ
որ
սակայն
խոյս
կուտայ
քու
հասողութենէն։
Դուն
կը
կոխոտես
զայն
ու
թերեւս
վտակ
մըն
է,
որ
կը
հոսի
ոտքերուդ
տակ
եւ
սակայն
կ’անցնիս
ամբարիշտ
ոգեւորութեամբ
մը,
ուղղաձիգ
ու
անվեհեր։
Կը
յառաջանաս
սրբապղծելով
այդ
միապաղաղ
սպիտակութիւնը։
Եւ
իւրաքանչիւր
քայլափոխի
հետ,
միայն
ոտքին
տեղը
չէ
որ
կը
քայքայուի
կամ
կ’այլափոխուի։
Հարուածը,
երբ
մանաւանդ
ուժգին
է,
կը
ճեղքէ
նաեւ
յարակից
մասերը,
որ
կը
փլին
ինչպէս
նախապաշարումնե՜րը,
երբ
կ’ընդոտես
զանոնք
առանց
խղճահարութեան։
Ձիւն
սաւանն
է,
որ
կը
հովանաւորէ
կեանքն
ալ։
Եւ
մարդիկ
բազմութիւննե՜րը
կը
վարանին
դպչելու,
կ’ակնածին
անոր
ալեւոր
ծփծփումէն,
եւ
փոխանակ
իրենց
ազատ
կամքին
թելադրութեան
համաձայն
հարթելու
ճանապարհը,
փոխանակ
իրենք
ստեղծելու
իրենց
ճանապարհը,
ահա
կը
ծռին,
ու
կը
ճկին,
ու
մասնաւոր
զգուշութեամբ
կը
հետեւին
այն
արահետին,
որ
բաց
է,
զոր
կոխոտեր
եւ
անցեր
են
ուրիշներ…
Անոնք
ուխտաւորներ
են
միօրինակ
հարթութիւններու։
Անոնք
կը
վախնա՜ն
անծանօթէն
ու
կանխակալ
միտքերու
անուրջն
ունին
իրենց
ուսերուն
վրայ։
«Երկունք»,
1913
Յունուար
