Ուր
կայր
ի
պատերազմ
արքայորդին`
Պայազիտն
այլ,
Որ
Եըլտըրըմըն
կոչեցաւ,
զոր
ի
գահի
հօր
նըստուցեալ:
Որ
մըռմըռայր
խըստասըրտիւ`
զհօրըն
վրիժուց
ըզհոգ
տարեալ,
Ի
սահմանսն
միշտ
զզօրըս
ցըրուէ,
բազում
անգամ
յիրարս
բախեալ:
Մինչ
զի
ըզԼազ
օղլին
կալեալ,
առաջի
իւր
բերեալ
սպանեալ,
Ի
Գօս
դաշտն
շինէր
թուրպէ
եւ
զդին
հօր
իւր
Պրուսա
յըղեալ:
ԸզՏաճկաց
վիպօղս
հարցի
Պայազիտիս
սուլթան
կոչեալ.
Սա
եւ
խըրոխտ
եւ
աներկիւղ
եւ
միշտ
ի
մարտ
էր
խաղացեալ:
Սա
ըզդաշտըն
Գարաթու
եւ
ըզմատէնս
առ
ինքն
առեալ,
ԸզՎիտին
զօրագըլխօք
եւ
վիճակօքըն
սա
ապռեալ:
Զօրօքն
ի
Էտրէնէ
դառնայ
ի
Մալղարա
՚ւ
ի
կողմնակալ,
ԶՊօլօնիա,
զոմն
եւ
հիսար
ապռելոյ
զայն
յոյժ
մախացեալ:
Առաքէ
եւ
զօրս
բազումս
յերկիր
Ուլահ
ախըն
երթեալ,
Արշաւեն
յաշխարհ
Պօսնա
եւ
զամենայն
զերկիրն
առեալ:
Զորս
ի
կըրօնըս
Մահմէտի
զհամայն
բնակիչսըն
դարձուցեալ,
Ուր
յոլով
ազգք
եւ
լեզուք
զԹուրքաց
սովորըն
սովորեալ:
Ի
Պըրուսա
քաղաք
երթայ,
ամրոցըս
ինչ
անդըր
շինեալ,
Դառնայ
եւ
յԷտրէնէ
քաղաք,
զճամի
եւ
զշէնս
անդ
հաստատեալ:
Դառնայ
ի
Պրուսա
գահումն,
ի
Ղարաման
երկիր
ելեալ,
Որում
բնակիչք
ընդդէմ
դառնան,
զորս
անխընայ
անդ
կոտորեալ:
ԶԱլա
շէհիրն
իսկոյն
առնէ,
յԱյտին
Էլին
բերդս
ինչ
մնացեալ,
Ինքեանք
տան
հնազանդօրէն,
զԱյապուլուխն
ընդ
այնց
առեալ:
Սա
կամի
գնալ
ի
Բիւզանդ,
զօրաժողով
առնել
դարձեալ,
Գայ
եւ
գըռալն
Ունկըրացւոց,
զորս
եւ
Մաճար
են
անուանեալ:
Երբ
ի
Նիկուպօլիս
եհաս,
զհիսարըն
գաւառօքն
առեալ,
Լուր
եղեւ
Պայազիտին`
մինչ
ի
Թունա
էր
վաղվաղեալ:
Լընու
զնոցունց
զյոլովս
ի
գետ,
շատքն
եւ
փախչին
ահաբեկեալ,
ԶՅոյնս
եւ
զՊուլղարս
ի
սուր
մաշէ,
իբր
ըզկայծակն
վերասլացեալ:
Սակս
այն
զանունն
Կայծակ
կոչեն,
որ
Եըլտըրըմն
է
թարգմանեալ,
ԶՆիկուպօլի
եւ
զՍիլիստրէ
թեմօք
նոցին
ձերբակալեալ:
Եւ
առ
զեզերբ
Տօնաւիսօք
ազգս
անծանօթ
ընդ
այնց
խառնեալ,
Ի
Մօռա
յաշխարհ
յըղէ
զզօրս,
որ
ախին
գնացին
գերեալ:
Ի
գահումըն
Պրուսա
դառնայ,
յԱնատօլի
զակն
արձակեալ,
ԸզԼատիկ
եւ
ըզՂօնեա
բերդովք
եւ
զսահմանօքն
առեալ:
Գարաման
օղլին
նեղի,
զելից
իրացն
ի
խոր
տըխրեալ,
Թէ
հնազանդի,
երբեմն
նենգէ,
զչարիս
նիւթէ`
զմարտս
յարուցեալ:
Սակս
նոր
իշխանութեան
սոցուն
վարանէին
եւ
խանդացեալ,
Այլեւ
զիւրեանցն
կասկածէին,
զի
մի
գուցէ
լիցին
խըլեալ:
Գաստամօնին
Իսֆանտիար
օղլուն
գոլով
սեպհականեալ,
Վասն
յաղթութեան
Պայազիտին
փախեալ
իսկ
՚ւ
ի
Սընապ
մըտեալ:
Իսկ
որ
աշխարհ
Անատօլոյ
Մարք
եւ
Էլիմք,
Թուրքմանք
կալեալ,
Զի
արքայք
մեծք
՚ւ
աշխարհակալք
ընդ
ժամանակս
ոչ
անուանեալ:
Տըրփագոյնք
պետք
Թուրքմանացն
Արապըստան
եղեն
փախեալ,
Ոմանք
յիշխանս
Մըսրայ
երթան`
ի
կողմանս
ինչ
՚նդ
ակամբն
յորջեալ,
Քանզի
յայսըմ
վայրի
գըրի`
«Ել
Թամուր
Լանկըն
կատաղեալ,
Որ
իշխէր
ինքնակալաց,
ինքնագըլխոց
բազմաց
տիրեալե:
Եւ
մընացեալքն
կասկածէին`
զհնարս
որոնեալ
՚ւ
ի
հոգ
մըտեալ,
Զի
Կէրմիան
օղլին
ցաւի,
Այտին
օղլին
յոգի
խոցեալ:
Մէնթէշէ
օղլին
սարսի,
եւ
Սարուխան
օղլին
հաշեալ,
Զայլ
պարոնաց
զորդիս
կոչեն,
ըզԹահըրթէպէկն
հետ
առեալ
Իսֆանտիար
օղլուն
երթան,
ասեն.
«Խըղճայ
մեզ
եւ
քեզ
այլ,
Թամուր
գազանն
է
կատաղէր
վախեմք,
թէ
մեզ
գայցէ
դիպեալ:
Տո'ւր
խորհուրդ
եւ
դու
ընդ
մեզ,
Եըլտըրըմին
զայս
ծանուցեալե:
Որք
եւ
ի
մի
խորհուրդ
հաճեալք`
գրով
եւ
բանիւ
նորա
ազդեալ:
Վերոյ
գրելոցըդ
պարոնաց
առ
Եըլտըրըմն
դեսպանք
գնացեալ,
Անկան
առ
ոտս
նորա
լալով`
«Մեզ
տիրութիւն
լիցիս
հնարեալ.
Թամուրն
էառ
զհայրենիքս
մեր
եւ
զզօրըս
մեր
միշտ
կոտորեալ,
Եթէ
ի
ձեռն
էաք
անկեալ,
ո'չ
գըթայր
մեզ
եւեթ
սպանեալե:
Եըլտըրըմն
ի
սոցունց
դըրդի,
Լանկ
Թամուրին
զդեսպանս
յըղեալ,
Խըրոխտանօք
բանս
արձակէ
պրախտ
խօսօք
զնա
ի
խեռ
արկեալ:
Լանկ
Թամուրըն
զպատշաճաւոր
զպատասխանիս
նորա
գըրեալ.
«Այ
որդի
Եըլտըրըմ
խան,
ի
տեղդ
կացցես
եւ
հանդարտեալե:
Եըլտըրըմըն
դարձեալ
խրոխտայ,
մէջ
նամէին
եւ
զայս
գըրեալ.
«Բոզի
այր
ես,
որ
թէ
ոչ
գաս,
ընդ
քեզ
լիցուք
մին
ճակատեալ:
Եւ
կինն
իմ
ի
պօշ
մնասցէ,
թէ
ոչ
ելից
վերայ
քո
գալ,
Եկ
ընդ
առաջ,
տէվլէթ,
թէ
ում
նա
յաղթեսցէ`
զանուն
առեալե:
Թէպէտ
խօսք
շատ
անկաւ
ի
մէջ,
հաշտութեան
չէր,
այլ
եւ
շփոթեալ,
Զի
Եըլտըրըմն
չհաշուէր
յաչս
իւր
զբանս
Թամուրին`
միշտ
անարգեալ:
Թամուրին
զօրքըն
յարձակին,
մինչ
ի
Սեւաստ
եղեն
կոխեալ.
Բերդացիք
զօրըս
փոքր
տեսին,
՚նդ
առաջ
նոցա
են
խաղացեալ:
Ոչ
յաղթեն,
այլ
հածին,
մըտին
ի
բերդըն`
խուսափեալ.
Լուր
եղեւ
այս
Թամուրին,
յոյժ
բարկութեամբ
վերայ
հասեալ:
Ուր
գիշերն
լաղմ
փորեցին,
բոլորապար
հիսարն
փըլեալ,
Բնակիչք
ահիւ
յոյժ
սարսեցան,
զորս
եւ
գունդ
գունդ
Թամուրն
կալեալ:
Ետ
փորել
զվիհս
եւ
զխանտակս,
զմարդիկ
լըցեալ,
հողով
ծածկեալ
ԸզՄալգօչ
պէկ`
տէր
քաղաքին,
առաջի
իւր
կանգնեցուցեալ:
Ասէ.
«Արդ,
ե'րթ
Եըլտըրըմիդ,
զյաջ
եւ
զյահեակ
մեր
լե'ր
պատմեալե:
Երբ
Եըլտըրըմն
զՄալգօչ
ետես,
իբրու
յանգէտս
հարցափորձեալ:
Ասէ
ցՄալգօչ.
«Զզօրս
Թաթարին,
քան
զմերս,
միթէ
շա՞տ
ես
տեսեալե:
Մալգօչն
ասէ.
«Իմա,
Սուլթան,
տիրութիւն,
որ
քան
զքոյդ
անցեալ:
Զօրք
նորա
ընդ
զօրաց
քոց
միթէ
իցէ՞
հաւասարեալե:
Պատասխանէ
եւ
Եըլտըրըմն
Մալգօչ
պէկին
եւ
նըշկահեալ:
«Ինձ
մալում
եղեւ,
ասէ,
որ
զքեզ
Թաթարն
երկեցուցեալ,
Ասէ,
վառիմք
երթալ
ընդդէմե:
պէկլէրպէկիքն
այսմ
ո'չ
հակեալ,
Այլ
ասեն.
«Փոքր
մի
երթալ,
զյետոյս
նոցա
ուշիկ
առեալե:
Բայց
Թամուրն
ի
Շամ
երթայր,
սուլթան
Մըսրայ
ընդդէմ
ելեալ:
Զորոց
ըզշատս
նուաճելով
ի
Ռում
դառնայր`
յոյժ
մըռմըռեալ.
ԶԱնկուրիա
եաղմա
առնէ
եւ
ըզբնակիչսըն
կոտորեալ:
Զոր
լուեալ
Եըլտըրըմին,
զամենայն
զօրս
իւր
գումարեալ
ՅԱնատօլւոյ
՚ւ
յՈւռումէլւոյ,
զցայգ
եւ
զցերեկ
յայն
զայրացեալ:
Մարդ
՚ւ
անասուն
զըզուեալ
լինին
Եըլտըրըմէն,
զորս
յոյժ
վառեալ,
Ընդ
նախարարս
խորհուրդ
չառնէր,
խրատի
եւս
ունկն
ոչ
էր
եդեալ:
Որդովք,
կանամք
շարժի
գահէն
եւ
զմեծ
բանակ
էր
պատրաստեալ,
Թամուրին
վերայ
եհաս,
որ
յԱնկուրեա
էր
նա
նըստեալ:
Բայց
զօրք
նորա
ցըրուեալ
էին
եւ
զանասունս
են
արածեալ.
Եըլտըրըմին
պարոնքն
ասեն.
«Մինչ
յանկարծ
է,
կոխել
հարկեալե:
Ճէվապ
տայ,
թէ`
«Ատէթ
ուզրէ,
զալայըն
մեր
Թաթարք
տեսեալե:
Թամուր
խանին
զօրք
ժողովին
Եըլտըրըմին
վերայ
եկեալ:
Եւ
ըզխանտէկս
խոր
փորեցին,
՚նդ
միջօք
նորա
են
տարածեալ,
՚Ի
երկուց
կողմանց
ալայ
կանգնի,
եւ
մարտն
սաստիկ
էր
խըստացեալ:
Համայն
կողմանց
զօրք
կարգեցան
եւ
առ
պարոնս
իւրեանց
յեցեալ,
Սանճաղնին
արձակեցան,
եւ
ալայներն
դասակարգեալ:
Իսկ
քեօսերք
եւ
դապուլներք
՚ստ
յեղանակաց
փողերս
հընչեալ,
Կացին
եւ
կանգնեցան`
դաս
դաս
գընդիւք
սպառազինեալ:
Յերկուց
կողմանց
հանդէպ
միմեանց
ճակատ
առ
ճակատ
են
կանգնեալ,
Դոփիւնք
ոտից
երիվարաց
եւ
սուր
ածմանըն
զձայն
ածեալ.
Դըղըրդմունք
անդ
եւ
ճայթճայթմունք`
երկաթ
զինուցըն
բեկբեկեալ,
Ուր
անխընայ
զարիւն
հեղին,
Եըլտըրըմին
զօրքըն
նենգեալ:
Ձանձրացեալք
զի
յետըս
չոգան`
բանակ
բանակ
ի
տար
ցրուեալ,
Էֆլագ
օղլին
դեռ
մարտընչէր,
վերջն
ի
փախուստ
զօրօք
դիմեալ:
Շահզատէ,
որ
Մուստաֆա,
անդ
ի
մօրէն
տար
կորուսեալ,
Եւ
վէզիրքն
ըզՍուլէյման
առնուն
յինքեանս
եւ
յետս
փախեալ:
Եւ
Մէհէմէտըն
չէլէպի
յԱմասիա
զօրօք
թաքեալ,
Եւ
Եըլտըրըմն
դրան
արամբք
իւր
հոգօք
ի
վայր
ինչ
էր
մնացեալ:
Զօրաց
իւրոց
եւ
զնենգութեան
յորժամ
զխապէրն
եղեւ
առեալ,
Սըրտմըտեալ,
զձեռն
ի
սուր
ած,
եէնիչէրւոց
ըզկնի
անկեալ:
Կամի
հարուլ
՚ւ
ի
յետս
բերել`
անդր
ի
բանակն
զայնս
փախուցեալ.
Գոչեն
իւրք,
թէ`
«Կա'ց
դու,
արքայ,
ի
բանակէդ
արտաքս
մի'
գալե:
Յանկարծ
տեսին
զզօրս
Թամուրին,
սպասեալքն
հասին
եւ
զնա
կալեալ,
Թէ
չէր
նորա
արտաքս
վազել,
մարթէր
ի
կողմ
ինչ
փախուցեալ:
Երբ
կալան
անդ
ըզԵըլտըրըմն,
մերձ
առ
Թամուրն
զնա
վաղվաղեալ,
Թամուրն
խընդմով
ել
ընդ
առաջ
եւ
ի
բանակն
իւրում
տարեալ:
Ի
ձիոյն
վայր
իջուցին`
յիրում
վրանում
ըզնա
ստիպեալ,
Եւ
առ
միոջ
խալիչէիւ
հաւասար
էր
զնա
նըստուցեալ:
Եւ
խօսին
զանցեալ
իրօքն
նախ`
Թամուրին
զայս
առարկեալ.
_
Շուքր
Աստուծոյ,
որ
ինձ`
կաղիս,
քեզ`
քեօթրումիդ
զայս
բարիքս
տուեալ:
Ի
կուպարէն
Հընդուստանայ
մինչ
ի
Սեւաստ
զիր
տէր
կարգեալ,
Ի
Սեւաստու
մինչ
եւ
յՈւնկրուս
զքեզ
թագաւոր
է
արարեալ:
Ապա
ուրեմն
մեզ
պարտ
էր
միշտ,
որ
զԱստուծոյ
մեր
գոհանալ.
Իմանի,
թէ
դու
չէիր
գոհ,
որ
ա'յդ
վընասդ
քեզ
հանդիպեալ:
Բայց
մի'
առնոյր
հոգ,
ի'մ
եղբայր,
ողջըն
դարձեալ
զտեղին
գըտեալ:
Ետ
բերել
սեղան
ճաշուք,
նաեւ
բանիւք
զնա
իբր
ըսփոփեալ:
Յաւուր
միում
սեղան
կազմիւր
եւ
զԵըլտըրըմն
անդ
նըստուցեալ,
Հրամայէ
Թամուրն
ստիպմամբ,
զի
զկին
նորա
յանդըր
բերեալ:
Զգինին
կընոջըն
մատըռուակել`
առ
թագաւորս
՚ւ
որք
անդ
կանգնեալ.
Եըլտըրմըն,
զկինն
որ
ետես,
ի
բազմականն
յոյժ
էր
խռովեալ:
Բարկացեալ
սըրտմըտութեամբ,
Թամուր
խանին
զվատ
խօսեցեալ.
Լանկ
Թամուրն
եպերելով
Եըլտըրըմին
ճէվապ
զայս
տուեալ.
_
Պրէ
հէյ
ճուլլահ
սագալլու,
քիւֆթէխօր
սէն,
ինձ
ուկըն
կալ.
Ես`
յԱրեւելս,
դու`
յԱրեւմուտս,
մի՞թէ
պարտ
էր
զկարծր
խօսեցեալ:
Եւ
յասելդ,
թէ`
«Բոզի
այր
ես,
թէ
ոչ
շարժիս
իմ
վերայ
գալե,
Եւ
ես,
թէ
առ
քեզ
ոչ
գամ,
«ավրէտըմ
պօշ
օլսունե
ես
գրեալ:
Որ
դու
զիս
յայս
վայր
բերեալ
ես,
դեռ
մըռմըռասդ
անգիտացեալ:
Յաւուր
միում
դարձեալ
խօսին
ընդ
Եըլտրըմն,
Թամուրն
ասացեալ.
_
Զիս
թէ
զօրօքս
յափդ
ձըգէիր,
զի՞նչ
կամէիր
մեզ
հատուցեալ:
Եըլտըրըմն
այնմիկ
ճէվապ
տայ.
_
Դու
որ
յիմ
ձեռքս
էիր
անկեալ,
Երկաթ
ղաֆէս
մի
շինէի
եւ
զքեզ
ի
մէջ
նորա
ածեալ,
Համայն
զերկրաւ
շըրջեցնէի
եւ
զզօրսըն
քո
իսպառ
ջընջեալ:
Թամուրն
զերկաթ
ղաֆէս
շինէր
եւ
զԵըլտըրըմն
ի
մէջ
եդեալ,
Ուր
եւ
երթայր,
զհետ
շըրջեցոյց,
մինչեւ
յաշխարհ
իւր
զնա
տարեալ:
Զթէմս
Օսմանցւոց
համայն
երկրի
պարոնորդոց
ձրի
էր
բաշխեալ.
Զոր
լուաւ
զայն
Եըլտըրըմըն,
պէս
պէս
խոցովք
վիրաւորեալ:
Թամուր
խանն
՚նդ
ճանապարհայն
ողջունէր
զնա`
իբր
զխաթր
հարցեալ,
Իսկ
Եըլտըրըմն
համարձակի,
Թամուրին
զայս
հայցմամբ
ասցեալ:
_
Թագտիր
կայր
ի
Աստուածուստ,
որ
քեզ
ֆուրսէթն
եղեւ
տուեալ,
Բայց
ունիմ
ի
քէն
խընդիր,
թէ
ընդունիս,
ապա`
ասցեալ:
Թամուրն
ասէ
«Աստուած
վկայ,
եղէց
զբան
քո
արդ
ընկալեալե:
Ասէ.
«Զօճաղս
մի'
շիջուսցես,
այլեւ
զԹաթարն
ընդ
քեզ
տարեալե:
Թամուրն
հարկեաց
զԹաթարս
համայն`
զետեղեսցին
՚նդ
իւր
եւ
գընալ,
ՅԱնատօլի
արար
ղըշլա,
՚ընդ
առաջ
ելեալսն
ոչ
էր
խնայեալ:
Թալան
առնէր
զհամայն
երկիր
եւ
ըզբնակիչսն
ի
սուր
մաշեալ,
՚Ստ
որում
երբեմն,
որ
խըղճային`
մերձակայքն
իբր
համարձակեալ:
Թախանձէին.
«Չար
մի'
առնել,
մուսուլմանք
են
հաւատացեալե:
Ասէր,
թէ`
«Ես
դոցա
չառնեմ,
դոքա
զդիմակն
ինձ
ջանացեալ:
Թէ
ես
զդոսա
ոչ
կոտորեմ,
դոքա
զհետս
իմ
ի
կոխ
ելեալ.
Այն,
որ
մայրն
մի
հարկի
ի
լաց,
արդ`
մարք
դոցա
ի
լաց
նըստեալե:
Թումա
րաբունն,
զորմէ
պատմէ,
զայլ
իմն
զգործիսն
ոչ
է
լուեալ,
Պարսիկ,
Տաճիկ,
Մարք
՚ւ
Արաբիկ,
իւրաքանչիւր
՚ստ
ուրոյն
այնմ
վիպեալ:
Թէ
Տէրն
կարիք
եւ
պահ
տացէ,
աղօթիւք
ձեր
վըստահանալ,
Սակս
Թամուրին
ուրոյն
գիրք
մի
զանծան
իրաց
եղէց
պատմեալ:
Յաւուր
միում
զճանապարհայն
Եըլտըրըմին
Թամուրն
ասցեալ.
_
Ահա'
ազգ
քո
ի
տեղի
քո
զնոր
թագաւոր
են
նըստուցեալ:
Ո'չ
յիշեցին
իսկ
քեզ
բնաւին,
թէ
կամեցայց
զքեզ
անդ
յըղեալ,
Ըզքեզ
մի՞թէ
ընդունիցին,
լիցիս
զերծեալ
եւ
անդ
հասեալ:
Պատասխանէր
Եըլտըրըմ
խանն,
թէ`
«Դու
զիս
անդ
լինիս
յըղեալ,
Ես
նոցա
հախէն
կուգամ,
զմեռեալս
նոցա
լինիմ
լացեալե:
Թամուրն
լուաւ,
վասն
այնմ
ասէր.
«Հէյ
եաման,
գահպէտէն
ծընեալ,
Թէ
որ
ի
մէնջ
սա
զերծանի,
ստէպ
զյետոյս
մեր
լինի
կոխեալ:
Պարտէ
տանել
զդա
յերկիր
մեր`
ի
ձեռաց
մեր
անզերծ
մընալե:
Եըլտըրըմին
դարձեալ
ասէր.
«Զքեզ
յաշխարհ
մեր
լիցուք
տարեալ,
Ապա
թողից
զքեզ
յերկիր
քո,
նաեւ
պատուով
իմ
յուղարկեալե:
՚Նդ
որ
Եըլտըրըմն
ի
հոգ
եմուտ,
թէպէտ
զղայրէթ
էր
արարեալ:
Քանզի
ըզսիրտ
մեծ
նա
ունէր
եւ
անհոգօք
էր
մեծացեալ,
Անխոնարհ
ըզմիտս
ունէր
եւ
գոռոզ
բարս
իսկ
բնաւորեալ:
Զնուաստութեամբ
տառպելութիւնն
եւ
զըմբռնումն
ո'չ
իսկ
հաշուեալ,
Միշտ
էր
խըրոխտ,
միշտ
բարձրամիտ,
զոր
ինչ
կամէր,
միշտ
լըրացեալ:
Մինչեւ
ցայսօր
եւս
առաւել
թոռունքն
յաւէտ
եւս
խըստացեալ.
Ըստ
բարուց
եւ
ըստ
բնութեանց
նաեւ
բախտուք
յաջողեցեալ:
Բայց
Եըլտըրըմ
խան
Պայազիտս
խիստ
էր,
որ
խիստըն
հանդիպեալ,
Բարքն
առիւծոյ
եւ
փարսւոյ
էր
եւ
ի
ղաֆէսն
նեղասըրտեալ:
Ըզմահադեղ
էարբ,
մեռաւ,
ի
կենցաղոյս
դառն
էր
չուեալ,
Այլ,
ասեն,
Թամուրն
արբոյց
՚ւ
ի
ղաֆէսոյն
ի
բաց
թողեալ:
Յետ
եռ
եւ
չորս
աւուրց
յետ
գալն
զճանապարհայն
անկեալ,
մեռեալ.
Այլ
եւս
ասեմ
քան
ըզղաֆէսն
մահադեղ
ծանր,
այլ
որպէս
լեալ:
Թագաւոր
աղքատացեալ,
ի
տարաշխարհ
գերի
վարեալ,
Վարիւր
ի
ձեռըս
թըշնամեաց`
ի
բանտի
՚ւ
ի
ղաֆէս
բունեալ:
Ես
զարմանամ
զտեւել
նորա
զայնքան
աւուրսն,
որ
ոչ
ճայթեալ.
Զթըռչուն
մի,
զոր
իբրեւ
կալնուն
ի
ղաֆէսումն,
փութով
մեռեալ:
Պէս
պէս
թագտիր
գոյ
թատպիրի
մարդ,
թէ
կարի
ի
ջանս
մաշեալ.
Զամս
տասն
եւ
չորս
պէկլիկ
արար
Եըլտըրըմ`
Պայազիտս
կոչեալ:
Իսկ
տիրութիւնքն
խանգարեցաւ. . . . . .
Եւ
վեց
որդի
մընաց
սորա,
որք
ընդ
միմեանս
խեռիւ
հարեալ,
Միր
Սուլէյման
զԳասըմ
եղբայրն
եւ
ըզՖաթմա
քոյր
իւր
սպանեալ,
Եւ
գընայր
նա
յԷտրէնէ`
իբր
ի
տեղիս
հօր
իւր
նըստեալ:
Մուսան
փախեաւ
ի
նըմանէ,
Իսֆանտիարի
տուն
հասեալ,
Սուլէյմանըն
վերայ
եհաս,
՚նդ
Իսֆանտիար
եղեն
հաշտեալ:
Թէպէտ
զօրեղ,
բայց
արբեցօղ,
պարոնքն
եղեն
անտի
զըզուեալ,
Որք
եւ
զՄուսա
չէլէպին
այն
ի
Սընապայ
նաւու
յըղեալ:
Էֆլագով
յՈւռումէլի
էանց
եւ
զզօրըս
գումարեալ,
ՅԷտրէնու
սահմանսն
եմուտ
իբրու
զեղբարսն
տիրապետեալ.
Լուաւ
եղբայրն
Միր
Սուլէյման,
իւրովք
եւ
նա
անդր
ժամանեալ,
Ի
բաղանիս
միում
նըստէր`
զարբեցութեան
զխընճոյս
առեալ:
Մուսա
չէլէպին
անդ
եհաս,
ուր
Սուլէյմանն
մախմուր
նիրհեալ,
Խըմբից
ձայնից
ի
վեր
վազէ`
իբր
զթեւաւոր
ի
փախ
դիմեալ:
Դէպ
յԻստամպօլ
ռահի
դիմի
եւ
ի
գիւղ
մի
զհանգիստ
առեալ,
Անդ
ի
գիւղն
էր
հարսանիս
ի
նոցունց
երբ
զճանպայ
հարցեալ:
Գիւղացիք
ծանեան,
սպանին,
որ
ամս
եօթն
պէկլիկ
առեալ,
Մուսան
լուաւ
զդիպուած
եղբօրն,
զնոյն
գիւղացիս
ի
տունս
արկեալ,
Զամենայն
հրով
այրեցին,
կողմ
յԷտրէնու
Մուսան
նըստեալ,
ՅԻսա
եղբայրն
փախչիլն
ի
բաց`
եհաս,
կալաւ
եւ
ըսպանեալ: