Պատմութիւն համառօտ ԴՃ տարւոյ Օսմանցոց թագաւորացն

Տրամադրեմ ըստ յեղանակաց ընդ գաւազանս նոր զայս ցուցեալ,
Ի Պարսից հրապաշտութեանց եւ յԱրապկացն կըռամոլեալ:

Ի Մարաց ՚ւ ի Թորգոմեանց ՚ւ ի Թաթարաց ազգ մի նոր լեալ,
Որք, Տաջիկք համբաւելով, զկնի Մահմէտի ժողովուրդ լեալ:

Զայս անուն, զոր եւ ստացան, իբր յՕզպէկեանց եղեւ մնացեալ,
Զի եւ Թուրք ինքեան ասեն` ՚ստ խոշոր բարուցն եւ լեզուին այլ:

ԻշխանութիւնՊարսից բըռնիւր եւ Պաղտատայն ինչ բըռնակալ,
Դամասկոսին ՚նդ հարկաւ լինի, Եգիպտոսինն յառաջանալ:

ՅԻկոնիոն գաւազան եւս` մասն ինչ Անատօլու, ճեմեալ,
Երբ Թաթարք զաշխարհ կալնուն, եւ Ղօնեայուն եւ ստորանկեալ:

Զի ի յԻկոնիոն քաղաք Ալայէլտինն սուլթան նստեալ.
Օսման անուն ոմն զօրավար ի յաչս նորուն էր սիրեացեալ:

Եւ այնքան մըտերմանայ, մինչ սանճաղ պէկ զնա արարեալ,
Սա ի գիւղէ Օսմանճուկոյ, յորոյ անուն գիւղն եւ կոչեալ:

Ի Թուրքմանաց յառաջանայ, որք Աղճա Ղօյունլի յորջեալ,
Քանզի է ազգ Թորգոմեան ՚ւ յԱբեթական տոհմէ սերեալ:

Որք, յազգաբանսն շարագրելով, մինչեւ ցնախնիս ի վեր ելեալ,
Այր բարեբախտ եւ յաջողակ, հիմն եւ արմատ Օսմանցոց լեալ:

Իշխանութիւնս, որ մարմնական, ՚ստ արքունական կարգաւորեալ,
Օր ըստ օրէ միշտ զօրացեալք` հանուրց ազգաց ճոխազարդեալ:

Իշխեն ծովու եւ ցամաքի, զոր հետագայքդ են ուսուցեալ,
Զի մասըն այս նոր գաւազան, որք Ալօսման եղեն կոչեալ:

Պաղտատցիք, Դամասկացիք ՚ւ Եգիպտացիք զՀայ ազգ ջընջեալ,
Այս Օսման, սա` տան Յունաց եւ զյոլով ազգս տիրապետեալ:

Նոր նախապետ, նոր ցեղագլուխ եւ նոր արմատ Տաճկաց բուսեալ,
Նոր հաւ եւ նոր հիմն ազգի գոլ, նոր թագաւոր, նոր իշխեցեալ:

Նոր տիրապետ Արեւմըտեան, որ զՅոյնս եղեն իսպառ ջընջեալ,
Հակիրճ ճառիւք, զորս ի Տաճկաց ՚ստ կարի իմում եմ թարգմանեալ:

Զայս ճանապարհ, որ նա եբաց, յերկար եւ զայն ընդարձակեալ,
Մինչեւ ցայսօր ի նոյն ճեմեն` սիգալով եւ խաղաղ գնացեալ:

Սա նոր օճաղ ազգի շինի եւ նոր աշրէթ յերկրի ցուցեալ,
Եւ նահապետ ազգի ասի, թագւորաց նախնի է գըտեալ:

Սա պապթոռանց արժանացաւ, մեծ արքայից հայր ամբարձեալ,
՚Ստ ապագային ծանուցանի, թէ` զօրութեան քաջազգեցեալ:

Սա արմատ ծառոյն տընկի` սաղարթալից բարգաւաճեալ,
Ոստովք յաւէտ առատանայ` բազմաբեղուն պըտղաւորեալ:

Գովութեան իմ ոչ կարօտին, ծառն ի պըտղոցն ահա ծանեալ.
Որոյ թոռունքն զաշխարհ տիրեն` մին քան զմիւսքն առաւելեալ:

Ո՞ւր Պարսից տուն, Վիրք ու՞ր մնացին, Պաղտատ, Մըսրայն սընօռ եղեալ,
Ի Մաճար զթեւս արձակեն` մինչ ի Հապէշ զձեռս տարածեալ:

Եւ մէզհէպ առ այս Տաճկի, զյայտնիս նոցուն չորս ասացեալ,
Շաֆի, Մալէքի, Համպէլի եւ Հանիֆին Օսման կալեալ:

Ալայիտինն զօրըս բաշխէ, տայ Օսմանին եւ գլուխ կարգեալ,
ԸզՏօմալիճ եւ զԱրմէնիլ` եայլագ սուլագ նորա տուեալ:

Զերկիրըն իւր ընդ Ղարաման, հուպ Եէնի շէհրիւ եւ զՍօկիւտն այլ,
Օսման Պէկ եւ սկիզբն առնու եւ զքաջութան նոքօք առեալ:

Յերկիր Յունաց արշաւելով` զբերդս եւ զաւանս յափըշտակեալ,
Մինչ հասանի յԱնկուրիա եւ գաւառաւն հետազօտեալ:

Եւ էառ ըզՊիլէճիկ, զՔեօփրի հիսար, զԵարէ հիսար.
Զէյնէկեօլ եւ զՂարա հիսար, զեկեղեցիսն մէսճիտ առեալ:

Թուական նոցա` սէնէ Պարսից, թարիխ Արապաց թարգմանեալ,
Վեցհարիւր ութսուն եւ եօթն զքաղաքացն առք, զոր վեր յիշեալ:

Յաւուր ուրբաթի ժողովոյն զնամազ պայրամին վըճարեալ,
Եւ ըզխութպէն Օսման Ղազւոյ անունն անդէն նոր ընթերցեալ:

Ընդ աւուրս Օսման Պէկին որդին Օրհան, ՚նդ հօրըն զինեալ,
Ուրոյն առնէ եւ զօրս բազումս եւ այլ առաջ իւր խաղացեալ:

ԸզՆիկիայն ընչաւէտեալ, զոր վիպասանքն գովաբանեալ,
Զորըս ասեն, թէ` ըզթեմօքն Նիկոմիդեաւ զմիջոց տեսեալ:

Միջոցօքս մինչ յԻստամպօլ ծառ մի չըկայր, այլ շէնս եղեալ,
Զոր ի ծովու ՚ւ ի ցամաքի զայն տեսօղացըն զարմացեալ:

Եւ խաղան փութանակի` ըզՊրուսայոյ սանճաղ ապռեալ,
Մինչ ի դուռըն քաղաքին ըզզօրս Յունաց են հալածեալ:

Ուր եւ ղարար զվայրս հաճեցան` եւ թուրքլէնմիշ իբրեւ եղեալ,
Ում եւ Եէնի շէհիր ասին, եւ շինուք ինչ ամրացուցեալ:

ԶՔեօփրի հիսարն աւար առնէ եւ զՆիկիոյ գաւառն նեղեալ,
Ժամ չէ' ասել զՅունաց վըշտաց` ի Պրուսայու վերադարձեալ:

Լեռնակողման հավալէ մի ի պալպանճըգ, զորս անդ շինեալ,
Ի հիսարէն ոք չելանէր, որք յափշութիւն եղեն մեղկեալ:

ԶՔեօսէ Միխալն եւ զԹուրտէլփին բազում զօրօք հարկաւորեալ,
Զմարտըս բազումս յարուցանեն, զհիսար Պրուսայու պաշարեալ:

Արքայն Յունաց եւ զօրս նաւու ի Եալօվոյ իբրու յըղեալ,
Թուրքն ի պատրաստ դարան գործէ եւ ի վերայ Յունաց թափեալ:

Անդ կոտորեն ՚ւ ի ծով թափեն, ՚ւ որք ի նաւի` զփախուստ առեալ.
Եւ դառնան յԻզնիկ քաղաք, զորոյ բնակիչս ի նեղ արկեալ:

Որոց եւ զօրք անճար մնացեալ, ոմանք փախչին ըզկլայն առեալ.
՚Ւ ի Պըրուսա երթան դարձեալ, մինչ ի հիսար զՅոյնս կոտորեալ:

Եղբօրորդին Օսման Ղազւոյ, որ Այտօղտի էր հըռչակեալ,
Ի բախմանն այն սըրով անկաւ, ՚ւ այլք ի Թուրքացըն կոտորեալ:

Ի կողմանց Ջերմիկ ջըրոցն հողս կուտելով` զհիսարն տեսեալ,
Շատ անգամ զօրք Հոռոմոց ի կողմանց ինչ, թէ զջանս եդեալ:

Ո'չ օգտեալք, այլ պարտեցան, զօրքն Օսմանայ յաղթօղ գըտեալ.
Դարձեալ Օրհան գոլ զօրագլուխ եւ ի Պրուսա եղեւ յըղեալ:

Որ անճար ՚ւ ի նեղ անկաւ տէրն Պրուսայոյ` տալ յօժարեալ,
Զպատգամ հաշտի Տաճկաց յըղէ` զբերդըն կամաւ նոցա թողեալ:

Զկին եւ զորդիս եւ զկարասիս ի Կոստանդնուպօլիս տարեալ
. . . . . . թուական նոցուն զՊրուսա առեալ:

Ուր զքրիստոնեայս կոտորեցին եւ զարհօնդայսըն նուաճեալ,
Ուր զկողմնակալսն այն եւ սպանին` զբերդս եւ զաւանս յափըշտակեալ:

Օսման Պէկն եւ ծերանայր` ութսուն եւ հինգ տարւոյ ապրեալ,
Քսան եւ եօթն ամ պէկլիկ արար, խաղաղական եւ մահն հասեալ: