1 Ընդ այսոսիկ հանդերձ աստուածով եւ առաջիկայ պրակք

ՊՐԱԿՔ Ը

2 Երրորդ սահման է ի հուպ կատարմանէ, որ ասէ՝ իմաստասիրութիւն է խոկումն մահու, քանզի այսպէս սահմանէ զնա Պղատոն ի «Փեդոնի» տրամաբանութեանն, յորոյ ձեռն ասէ, թէ արդարեւ տագնապին այնոքիկ, որք միանգամ հանդիպին ուղղորդաբար մերձեցեալք յիմաստասիրութիւն, մոռանալով զնոսին իսկ զինքեանս եւ զայլսն ոչ այլ ինչ խոկալով, քան եթէ զմեռանելն եւ զէմեռանելն։ 3 Եւ բարիոք առկայանան երկոքին մեռանելն եւ էմեռանելն. քանզի ի ձեռն մեռանելոյն զգործական իմաստասիրութիւնն մեկնեաց։ 4 Քանզի իմաստասէրն ի մեռանելն իւրում ունի զգործականն. քանզի յայնժամ մեռելութիւն բացագործէ ախտից։

5 Իսկ ասելովն էմեռանել՝ զտեսականն յայտնեաց. քանզի էմեռանելն զանցեալ ժամանակն նշանակեաց, եւ իմաստասիրի յետ մեռանելոյն է տեսականն։ 6 Քանզի յետ մեռուցանելոյ զախտս եւ մաքրելոյ եւ սրբելոյ զհոգին վերաձգտի առ տեսութիւն եւ սկիզբն առնէ աստուածաբանելոյ։ 7 Քանզի եթէ ոչ մեռելութիւն բացագործէ ախտից եւ սրբիցէ զհոգին, ոչ կարէ աստուածաբանել, վասն զի ըստ Պղատոնի անսուրբն ի սուրբ հպիլ ոչ բարւոք եւ իրաւ։ 8 Եւ այսոքիկ այսպէս։

9 Բայց տարակուսեն ոմանք ասելով, թէ զիա՞րդ Պղատոն զիմաստասիրութիւն խոկումն մահու ասէ գոլ, ասելով, թէ «Ո՜վ Պղատոն, զիարդ իմաստասէրն հմտասէր զինքն արտահանէ, այսինքն ի բաց բառնայ, եւ հարստահարութիւն խոկայ ընդդէմ արարչին, կամելով զկապն լուծանել, զոր նա կապեաց, այսինքն զմիաւորութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ»։ 10 Եւ որպէս զի ոչ է պարտ ումեք զինքն արտահանել, այսինքն ի բաց բառնալ, ցուցանի ի բազում ձեռնարկութենէ. նախ ի նմին իսկ ի Պղատոնէ. քանզի եւ ասէր իսկ Պղատոն ի նոյնում տրամաբանութեանն, թէ՝ որպէս ահա յումեմն պահարանում եմք, եւ ոչ է պարտ յայսմանէ զինքն արտահանել եւ տարափախչիլ։ 11 Իսկ յերկրորդ ձեռնարկութենէ ցուցանի, թէ արդարեւ իմաստասէրն նման է աստուծոյ, որպէս յառաջագոյն ցուցաք. ցուցեալք զնա այնոքիւք կերպարանեալ, որովք եւ զաստուածայինն։ 12 Իսկ նմանն աստուծոյ ոչ արտահանէ զինքն՝ այսինքն ի բաց բառնայ. յայտ է, թէ ոչ իմաստասէր է, որ զինքն ի բաց բառնայ, թէպէտ եւ խոկայ զմահ։ 13 Եւ զի նմանն աստուծոյ ոչ ի բաց բառնայ զինքն, եւ յայտ է, թէ ամենայն, որ ի բաց բառնայ զինքն, ոչ միայն ոչ նմանի աստուծոյ, այլ եւ հակառակ նմին է, կամելով ի բաց բառնալ զինքն եւ լուծանել զկապն, զոր նայն կապեաց, եւ անջատէ զհոգին ի մարմնոյն։ 14 Իսկ յերրորդ ձեռնարկութենէ յայսմանէ, թէ աստուածային բնութիւնն ոչ երբէք որոշէ զինքն յերկրորդէն, այսինքն ի մարդոյ, բայց եթէ յանպատկանաւորութենէ մարդոյն. քանզի յայնժամ թուի որոշել զինքն ի նմանէ։

15 Եւ արդ որպիսի ինչ է, զոր ասեմքս. որպէս արեգակնային լոյս առ հասարակ զամենեսեան լուսաւորէ. բայց թէ յանպատկանաւորութենէ տեսարանացն թուի զոմանս առաւել լուսաւորել եւ զոմանս նուազ։ 16 Քանզի են ոմանք, որ առողջ ունին զտեսարանն, եւ են որ տկար, եւ յայսմանէ թուի զոմանս առաւել լուսաւորել եւ զոմանս նուազ։ 17   Նոյնպէս եւ աստուածայինն ոչ երբեք որոշէ զինքն ի մարդոյ, այլ ամենեցուն հաւասարապէս խնամէ. այլ վասն տկարութեան ընդունողին եւ վասն ոչ սուրբն գոլոյ յախտից, թուի զինքն որոշել ի նմանէ։ 18 Արդ այսպէս եւ իմաստասէրս ոչ այնպէս խոկայ զմահ, որպէս թէ անջատել զհոգին յերկրորդէն, այսինքն ի մարմնոյն. քանզի մարմին որպէս ապականելի՝ երկրորդ կոչի հոգւոյն։

19 Իսկ ի չորրորդ ձեռնարկութենէ յայսմանէ, թէ արդարեւ առաքինութիւն բարերջանկութիւն է, եւ մայր իմաստասիրութեան առաքինութիւն է. վասն զի ի ձեռն առաքինութեան ստանամք զիմաստասիրութիւն։ 20 Իսկ բարերջանիկն է այն, որ ըստ առաքինութեան կեայ, ոչ տրտմի, ոչ ի վերայ մարմնականաց փորձութեանց եւ ոչ ի վերայ արտաքնոցն, այսինքն ընչից. իսկ որ ոչն տրտմի ի վերայ մարմնականացն փորձութեանց եւ ոչ ի վերայ արտաքնոցն, այնպիսին եւ ոչ արտահանէ զինքն։ 21 Նոյնպէս եւ իմաստասէրն ըստ առաքինութեան կենցաղավարելով՝ ոչ տրտմի, ոչ վասն մարմնականաց փորձութեանց եւ ոչ վասն արտաքնոցն։ 22 Իսկ որ տրտմին եւ տխրին ի վերայ մարմնականացն փորձութեանց եւ ի վերայ արտաքնոցն, լսեն զասացեալսն առ ի Հիպոկրատայ, վասն աւտար փորձութեանց իւրական ստանան զտրտմութիւնն։

23 Զայսոսիկ յայտ առնէ եւ Պղոտին [1], թէ՝ որ ըստ առաքինութեան կենցաղավարի՝ ոչ տրտմի, ոչ վասն մարմնականաց փորձութեանց եւ ոչ վասն արտաքնոցն։ 24 Քանզի եւ նա հարցեալ յումեմնէ, եթէ՝ աղէ ասա ինձ, ով Պղոտին, թէ այնպիսին որ յիւրում կենդանութեան ի պոիմիականսն անկաւ փորձութիւնս եւ զԵլիոն ետես չարեաւք ըմբռնեալ, եւ յետ վախճանելոյ գտաւ անթաղ ընկեցեալ, բարերջանիկ գո՞յ թէ ոչ։ 25 Պատասխանեաց ասելով՝ ի բաց տար ի քումմէ կարճամտութենէդ, քանզի ոչ ինչ եղծանէ զհոգեկան առաքինութիւնս։

26 Արդ այսոցիկ այսպէս գոլով, զինչ ունիմք ասել վասն Պղատոնի, որ երբեմն ասէր՝ պարտ է խոկալ զմահ, եւ երբեմն՝ թէ ոչ է պարտ զինքն արտահանել. ընդդիմանա՞յր արդեաւք ինքեան թէ ոչ։ 27 Եւ ասեմք, թէ ոչ։ 28 Այլ զի զայս ցուցցուք, եթէ ոչ ընդդիմանայր ինքեան, ասասցուք դուզնաքեայ ինչ։

29 Պարտ է գիտել, եթէ կենդանութիւն է ունակութիւն եւ պատճառք գոլոյ, իսկ մահ՝ պակասութիւն եւ պատճառք ոչ գոլոյ. եւ իւրաքանչիւր ոք ի սոցանէ երկակի ասի գոլ. քանզի եւ է իսկ երկակի կենդանութիւն. է՝ որ բնական, եւ է՝ որ յաւժարական։ 30 Արդ, բնական ասի շարամերձութիւն հոգւոյ եւ մարմնոյ, ըստ որում զգայութիւն ասի տալ հոգի մարմնոյ եւ շարժումն. ըստ որում ամենեքեան ասիմք կեալ, ըստ որում մարմինն կապիլ եւ կրիլ ասի զհոգին. ուստի եւ կապարան զմարմինն բացակոչէ Հոմերոս, վասն որոյ մարմին կոչի, այսինքն ընդարմ. վասն զի ընդարմացուցանէ զհոգին եւ ընդարմանայ ի գերեզմանի։ 31 Իսկ յաւժարական կենդանութիւն է, յորժամ յոռեգոյնն յաղթէ լաւագունին, այսինքն յորժամ հոգին յաղթի ի մարմնականաց հեշտախտութեանց, ընդ որս եւ անառակ կեանք կոչեցան, այսինքն ոչ ողջախոհ։ 32 Իսկ բնական մահ է անջատումն հոգւոյ ի մարմնոյ, ըստ որում ամենեքեան վախճանիմք։ 33 Իսկ յաւժարական մահ է ըստ առաքինութեան կենցաղավարութիւն, այսինքն ապրիլ կենդանւոյն, յորժամ խոկումն լինի մահու վասն մեռելութիւն գործելոյ ախտից։

34 Արդ, այսոցիկ այսպէս գոլով, չորքս այսոքիկ յայսցանէ՝ գոլն, ոչ գոլն, բարի գոլն, չարն գոլ։ 35 Արդ, գոլն է բնաւորական կենդանութիւն. իսկ ոչ գոլն՝ բնաւորական մահ, եւ բարի գոլն՝ յաւժարական մահ. իսկ չար գոլն՝ ախորժական կենցաղավարութիւն։ 36 Արդ, յորժամ ասէ Պղատոն, թէ պարտ է խոկալ զմահ, զախորժական մահուանէն ասէ, այսինքն թէ պարտ է ըստ առաքինութեան կեալ եւ մեռելութիւն գործել ախտիցն։ 37 Իսկ յորժամ ասէ, թէ ոչ է պարտ արտահանել զինքն, զբնաւորական մահն նշանակէ, ըստ որում ամենեքեան մեռանիմք։ 38 Եւ այսոքիկ այսպէս։

39 Եւ պարտ է գիտել, թէ ոմն Կլէոմբռոտոս Ամբռակիացի կարծելով, թէ Պղատոն զբնաւորական մահուանէն հրամայէ խոկալ իմաստասիրին, ընկեցեալ զինքն ի պարսպէն վախճանեցաւ. վասն որոյ ասէ Կալիմաքոս՝ «Ուրախացիր, ով արեգակն, Կլէոմբռոտոս Ամբռակիացի վազեալ ի բարձրաբերձ պարսպաց ի դժոխս, արժանի ինչ ոչ ուսեալ մահու, այլ չար զՊղատոնի զյաղագս հոգւոյ գիրն ընթերցեալ»։ 40 Առ այսոսիկ ասաց Ոլոմպիադորոս փիլիսոփոս, թէ ոչ պղատոնական գիրն զիմս նահանջէր զյարձակումն, այն ինչ ահա տաժանաբար լուծանէի զյոգնաթախանձ կապ կենցաղոյս։ 41 Արդ, զի մի եղիցին բազում Կլէոմբռոտոսք՝ առադրեսցուք ի սահմանն, զնոյնն նշանակութիւն պահելով, ասասցուք այսպէս։ 42 Իմաստասիրութիւն է խոկումն մահու յապրիլ կենդանոյն, որով հնարիցի զխոկումն մահու։ 43 Բայց մահ պարտ է աստանաւր իմանալ ոչ զբնաւորական մահն, այլ զախորժականն, որով մեռելութիւն գործէ ախտից։