Յայմէ քարոզ վասն Գալստեանն Քրիստոսի. ի բան աւետարանին որ ասէ։ (Ջի որպես փայլակն որ ելանէ յարեւելից եւ երեւի մինչեւի մուտս արեւու. այնպէս եղիցի եւ գալուստ Որդւոյ մարդոյ։) Մատ. 24. 27։ (Գլուխ. ՃԿԶ)

Զփրկականն գալուստն Քրիստոսի Աստուծոյ մերոյ՝ կրկին անգամ ասէն սուրբ գիրք եւ հոգելից վարդապետք եկեղեցւոյ։ Առաջինն ծածուկ եւ ողորմութեամբ. (որպէս՝ արնձրեւ ի վերայյ գեղման։) Եւ երկրորդն՝ յայտնի է արդարութեամբ եւ հրով. ըստ այնմ, (Աստուած մեր յայտաեպէս եկեսցէ. եւ հուր առաջի նորա բորբոքեսցի։) Առաջին գալուստն շնորհաց էր եւ ողորմութեան։ Երկրորդն արդարութեան եւ տանջանաց. վասն այն ասէ յաւետարանին. (որպէս փայլակն որ ելանէ յարեւելից՝ այնպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյն մարդոյ։) Եւ վասն չորս պատճառի փայլական նմանի գալուստն Քրիստոսի։ Նախ՝ շուտով գայ ի վայր. նոյնպէս Քրիստոս ի կատարածի աւուրն շուտով ի ջանէ ի յարկնից. որպէս ասէ տեսիլն Յօհաննու. (ահաւասիկ վարձահաատոյցն գայ վաղվաղակի. եւ հատուցանէ իւրաքանչիւրոց ըստ գործոց իւրեանց։) Երկրորդ՝ որպէս փայլակն յայտնի երեւի. նոյնպէս գալուստն Քրիստոսի յայտնի լինի. որպէս ասէ սաղմոսն. (Աստուած մեր յայտնապէս եկեսցէ։) Երրորդ՝ որպէս փայլակն յանկարծակի ծագէ. նոյնպէս եւ գալն Քրիստոսի յանկարծակի լինի. որպէս ասէ Պօղոս ի թեսաղոնիկեցւոց. (յորժամ ասիցեն թէ խաղաղութիւն է եւ շինութիւն, յայնժամ հասցի անկարծակի նոցա սատակումն իբրեւ երկնյղւոյ։) Վասն այն եւ Քրիստոս ասէ թէ՝ (որպէս էր յաւուրս Նոյի՝ ուտէին ըմպէին, մինչեւ եկն ջրհեղեղն եւ կոյս զամենեսեան. այսպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյ մարդոյ։) Եւ չորրորդ՝ որպէս կայծակն որ յոյժ ահագին է, եւ ոչ կարէ կալ ընդդէմ նմա, եւ ոչ թաքչիլ ի նմանէ. այսպէս ահագին է եւ գալուստն Քրիստոսի. որպէս ասէ սաղմոսն. (դու ահաւոր ես՝ եւ ո՞վ կարէ կալ առաջի քոյ. որպէս երեւեցար յերկնից։) Եւ Եսայի ասէ. (ահաւասիկ օր Տեառն անհնարին եւ լի բարկութեամբ եւ սրտմտութեամբ, առնել զտիեզերս անապատ. եւ զմեղաւորս սատակել ի նմանէ։) Վասն այն ասէ յաւետարանին։ (Որպէս փայլակն որ ելանէ յարեւելից՝ այնպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյ մարդոյ։) *Եւ արդ՝ վասն միւսանգամ գալստեանն Քրիստոսի՝ հինգ իրս գիտելի է։ Նախ թէ՝ օրն այն անգիտելի է ի մարդկանէ։ Երկրորդ՝ վասն գալստեան նեռին։ Երրորդ՝ վասն նշանաց գալստեանն։ Չորրորդ՝ վասն ձայնին փողոյ։ Հինգերորդ՝ վասն դատաստանին Քրիստոսի։ Եւ զամենայն կարճ ի կարճոյ։*Եւ նախ զառաջին գլուխն թէ՝ գալուստն Քրիստոսի եւ կատարած աշխարհի անգիտելի է մարդկան, թէ երբ լինելոց է. որպէս ասէ աւետարանն Մատթէոս թէ՝ (վասն աւուրն այնորիկ եւ ժամուն՝ ոչ ոք գիտէ. ոչ հրեշտակք յարկինս։) Իսկ մարկոս ասէ. (եւ ոչ որդի բայց միայն հայր։) Այլ զբանս զայս թէ՝ ոչ որդի գիտէ. վարդապետք Բ ազգ մեկնեն։ Նախզի՝ որդին յայնմ կողմանէ որ Աստուած է՝ գիտէ. այլեւ մարդկութեամբն գիտէ Քրիստոս յայնմ կողմանէ՝ որ միացեալ է ընդ բանին Աստուծոյ։ Այլ ի կողմանէ մարդկութեանն ինքն ըստ ինքեան՝ ոչ գիտէ. նա ամենայն մարդ կարէր գիտել զի մարդ են։ Երկրորդ մեկնութիւն ասեն. զի Քրիստոս գիտէ զօրն զայն ինքն ըստ ինքեան. այլ ոչ գիտէ վասն մեր. զի ոչ յայտնեաց առաքելոցն. եւ ոչ այլոց։ Եւ թէ ոք հարցանէ թէ՝ վասն է՞ր ոչ յայտնեաց Քրիստոս զօրն զայն։ Վարդապէտք ասեն վասն երեք պատճառի։ Առաջին՝ զի երկիցուք եւ զգուշ կացցուք եւ հանապազ ի բարեգործութիւնս. զի վարձս բազումս առցուք. զի թէ գիտէր ոք զօրն զայն՝ բազում չարիս առնէր, թէ յորժամ մերձի օրն այն՝ ապաշխարեմ. այլ այժմ երկու իր զմեզ վախեցուցանէ։ Մին՝ որ զմեր մահու օրն ոչ գիտեմք. եւ մին՝ որ զՔրիստոսի գալստեան օրն. զերկոսեանս յայտնի գիտեմք որք լինելոց են. այլ ոչ դիտեմք թէ ե՞րբ լինիցին. զի պատրաստ լիցուք. որպէս ասէ Տէրն. (եւ դուք եղերուք պատրաստք՝ զի յորում ժամու ոչ կարծիցէք, գայ որդի մարդոյ։) Երկրորդ պատճառ՝ ոչ յայտնեաց վասն անհոգութեան մարդկան. վասն զի ժամանակ առաջին գալստեանն Քրիստոսի յայտնի էր ի գիրս սուրբս. այլ մարդիկ ծուլացան եւ ոչ կարացին գիտել. որպէս նախատեաց զնոսա Քրիստո ասելով. (կեղծաւորք՝ զերեսս երկնի եւ երկրի գիտէք փորձել. իսկ զժամանակս զայս զի ա՞րդ ոչ փորձէք։) Եւ յորժամ եկն Քրիստոս՝ ոչ ընկալան զնա. այլ նախատեցին եւ նախատանօք սպանին. վասն այն զերկրորդ գալուստն թաքոյց ի մարդկանէ՝ զի յանկարծակի հասանիցէ ի վերայ գլխոց նոցա։ Այլ ոչ կամի առնել զկրկին գալուստն ծածուկ որպէս զառաջին. այլ բազում հրեշտակօք եւ փառօք. զի ամենեքեան երկիցեն ի նմանէ։ Երրորդ պատճառ՝ զի թէպէտ Աստուած բազում ինչ բաշխեալ է ազգի մարդկան. այլ է ինչ որ ընդ իշխանութեամբն եդ. զի երեւեսցի թէ Աստուած է. այսինքն, զսկիզբն ստեղծման աշխարհիս եդ ընդ ձեռամբ իւրով. զի երեքն միայն ստեղծեաց եւ ոչ ոք օգնեաց նմա. ոչ ի հրեշտակաց. եւ ոչ ի մարդկանէ. այլեւ զկատարած աշխարհիս եդ ընդ իւրով իշխանութեամբն. զի ինքն միայն գիտէ. եւ ոչ ումեք յայտնեաց. որպէս ասէ Քրիստոս. (ոչ է ձեզ գիտել զժամս եւ զժամանակս զոր հայր եդ յիւրում իշխանութեանն։) Այս առաջին գլուխն։ *Երկրորդ ասելի է վասն գալստեան նեռինն. զի նախ քան զգալուստն Քրիստոսի՝ նեռնն գալոց է, եւ զմարդիկ խաբելոց։ Ասեն վարդապետք թէ՝ Գ կերպիւ խաբէ զմարդիկ նեռն։ Առաջին՝ զի բազում պարգեւս տայ մարդկան. վասն զի ամենայն գանձն ծածկեալ կախարդութեամբ՝ սատանայ նմա յայտնէ։ Եւ սիրեն մարդիկ զկաշառս. վասն այն բազումք զուտով խաբին ի նմանէ։ Այլեւ զաշխարհս եւ զթագաւորութիւնս բաժանէ հետեւողաց իւրոց։ Երկրորդ՝ սուտ սքանչելեօք հաւանեցուցանէ զմարդիկ. քանզի ասեն վարդապետք թէ՝ նեռն ի սերմանէ առն եւ կնոջ է եւ մարդ. բայց յորովայնէ մօրն Սադայէլ խնամէ զնա. եւ զամենայն կախարդութիւնս ուսուցանէ նմա. որպէս ասէ Պօղոս վասն նորա թէ՝ (յայտնեսցի մարդն անօրէնութեան որդին կորստեան. որոյ գալուստն ըստ ազդեցութեանն սատանայի է ամենայն զօրութեամբ եւ նշանօք եւ արուեստիւք ստօք։) Եւ Յօհաննէս ասէ ի տեսիլն. (առնէր նշանս բազումս. եւ տայր հրոյ ի յերկնից ի յերկիր իջանել առաջի մարդկան եւ մոլորեցուցանել. ) զի որպէս Քրիստոս աշակերհացն ետ զհոգին սուրբ ըստ նմանութեան հրոյ. նոյնպէս եւ Սադայէլ հնազանդեցելոց իւրոց տայ զոգին պիղծ ի կերպարանս հրոյ՝ զի կորուսցէ զմարդիկ։ Երրորդ կերպիւ՝ խաբէ սուրբ ցուցանելով զինքն եւ ողջախոհ կեղծաւորութեամբ. եւ զսուրբ գիրս մեկնէ ծուռ. ի հրէից ծնանի իցեղէն Դանայ. եւ ասէ զինքենէ թէ՝ Քրիստոս իցէ. եւ թլփատեսցի. եւ զօրէնս Մովսիսի պահեսցէ. եւ հաւատասցեն ի նա հրէայք։ Չորրորդ կերպիւ զի յորժամ սիրով եւ նեղութեամբ եւ տանջանօք հաւանեցուցանէ. այլ յետոյ ինքն կորնչի. զի կարճ լինի ժամանակ նորա. երեք տարի եւ կէս. որպէս ասէ Քրիստոս թէ՝ (վասն ընտրելոցն կարճեսցին աւուրքն այնոքիկ. ) զի Քրիստոս սատակէ զնա. եւ յայնժամ ամենայն հրէայքն հաւատան Քրիստոս։ Այս վասն նեռինն։ *Երրորդ գլուխն ասելի է՝ զի նախ քան զգալուստն Քրիստոսի՝ բազում նշանք յայտնելոց են. որպէս ասէ յաւետարանին. (եղիցին նշանք յարեգակն եւ ի լուսին եւ յաստեղս։) Եւ թէ որպէս նշան լինի ի լուսաւորս՝ Մատթէոս յայտնի ասէ թէ՝ (արեգակն խաւարեսցի. եւ լուսինն ոչ տացէ զլոյս իւր. եւ աստեղք յերկնից անկցին. եւ զօրրութիւնք յերկնից շարժեսցին։) Խաւարումն արեգական եւ լուսին՝ ոչ լինի ըստ կարգի բնութեան. զի թէ ըստ բնութեանն լինէին, կարէին աստեղաբաշխք գիտել զօրն զայն, այլ լինի սքանչելեօք որպէս յաւուրս խաչելութեանն Քրիստոսի. եւ անկումն ոչ լինի ճշմարիտ աստեղացն. այլ այնոցիկ՝ որք ի գոլորշեաց երկրի երեւին։ Այլ հոգեպէս պարտ է իմանալ զսանս. զի Գ ազգ մարդկան կան յեկեղեցի. վերինք. եւ միջինք. եւ ներքինք։ Վերինք են առաջնորդք եկեղեցւոց որպէս կաթուղիկոսք. եպիսկոպոսք. եւ վարդապետք։ Միջինք՝ քահանայաք եւ սարկաւագունք։ Եւ ներքինք՝ առ հասարակ հաւատացեալ ժողովուրդք։ Արեգակն զմեծամեղսն ցուցնէ. լուսին զմիջինսն. եւ աստեղք զփոքունսն։ Եւ ի ժամանակս նեռինն այնպէս ծանր լինի նեղութիւնն՝ զի արեգակն խաւարեսցի. զի յառաջնորդաց եկեղեցւոյ բազումք խաւարին հաւատով. եւ լուսինն ոչ տացէ զլոյս իւր. զի քահանայք ոչ առնեն քահանայութիւն. եւ սարկաւագունք ոչ քարոզեսցեն։ Եւ աստեղք յերկնից անկցին. այսինքն, զի բազում ժողովուրդք անկցին ի հաւատոց. որպէս ասէ Քրիստոս թէ՝ (յարիցեն սուտ Քրիստոսք, եւ սուտ մարգարէք. եւ տացեն նշանս մեծամեծս, մինչեւ մոլորեցուցանել. թէ հնար իցէ եւ զընտրեալսն։) Այլեւ ոմանք վարդապետք ասեն թէ՝ բազում նշանք լինի զգալապէս ի տարերս. զի այնու երկիցեն եւ զարհուրեսցին մարդիկ. այսինքն, զի ծովք խռովին եւ բարձրանան քան զլերինս. եւ դարձեալ ի տեղիս իւրեանց խորանան որք ոչ երեւին։ Եւ երկիր շարժեցի ի հիմանց. եւ ամենայն կենդանիք անկղին ի խոնարհ. եւ թռչունք եւ գազանք եւ անասունք ի մի վայր ժողովին եւ աղաղակեսցեն. եւ շինուածք քակտեսցին յահագին հողմոց. եւ գետ հրեղէն ելանէ. եւ ծառք արիւն կաթեսցեն. եւ ամենայն աստեղք սգաւորեսցին. եւ գերեզմանք բացցին. եւ մարդիկ շրջեսցին իբրեւ զխելագարս։ Վասն այսորիկ Ղուկաս յետ այորիկ որ ասէ եղիցի նշան յարեգակն եւ ի լուսին եւ յաստեղս, ասէ, (եւ յերկրի տագնապ հեթանոսաց մարդկան ի յահեղ բարբառոյ իբրեւ ծովու եւ խռովութեան ելանելոյ ոդւոց մարդկան յերկիւղէ եւ կարծեաց եկելոց ի վերայ ամենայն տիեզերաց։) Եւ ապա ամենայն մարդիկ որք կենդանիք իցեն՝ մեռանիցին, եւ յառաջագոյն մեռեալքն յառինցեն։ Եւ այս թէ վասն է՞ր լինի. կրկին պատճառ ասեն վարդապետք։ Նախզի՝ նոքօք մեղանչեցին, այսինքն տարերօք, եւ նոքօք տանջիցին մարդիկ ի կենդանութեան իւրեեանց։ Երկրորդ՝ ասէ Ոսկեբերանն թէ՝ յորժամ տանուտէրն մեռանի, ամենայն ընտանիք աղաղակեն. եւս առաւել յոր ժամ զմեռեալն ի տանէն հանեն։ Նոյնպէս մարդս որ է տանուտէր աշխարհի, զի ամենայն արարածք վասն մարդոյն ստեղծան, յորժամ տեսանեն ստեղծուածքս զմարդն որ է տանուտէր աշխարհիս ի տագնապ եւ ի ցաւ եւ ի մեռանիլ, դղրդեալ գոչեն եւ աղաղակեն։ Եւս առաւել յորժամ առ հասարակ մեռանին մարդիկք, եւ ելեալ ի տանէս իւրեանց երթան՝ եթէ ի դժոխս, եւ եթէ յարքայութիւնն։ Այս երրորդ գլուխն։ *Չորրորդ ասելի է վասն փողոյն. զի ի գալստեանն Քրիստոսի՝ ամենայն մարդիկ ի դատաստան կոչին ձայնիւ փողոյ։ Եւ զի ամենայն մարդ գալոց է ի դատաստան ի փոքուէ մինչեւ ցմեծամեծս. որպէս ասէ տեսիլն։ (Ահաւասիկ գալոց է ընդ ամպս. եւ տեսցեն զնա ամենայն աչք. եւ նոքա որք խոցեցին զնա՝ ողբասցեն զինքեանս ի վերայ նորա։) Այլ վարդապետք ասեն թէ՝ յաւուրն դատաստանի չորս ցեղ մարդիկ երեւին։ Ոմանք ոչ լինի դատեալ. այլ դատեն զայլս եւ փրկին. որք կատարեալ արդարքն են. որպէս առաքեալքն, մարգարէքն, մարտիրոսքն, եւ այլք։ Ոմանք ոչ լինին դատեալ. այլ կորնչին. որպէս անհաւատք եւ չարք. զի նոքա ի վաղուց հետէ դատապարտեալք են. որպէս ասէ Քրիստոս թէ՝ (որ ոչ հաւատայ յորդին Աստուծոյ, արդէն իսկ դատապարտեալ է։) Ոմանք դատեալ լինին եւ փրկին. այսինքն, ճշմարիտ հաւատացեալքն որք զղջացեալք են յամենայն մեղաց իւրեանց։ Ոմանք ի դատաստան մտանեն. բայց կորնչին. այսինք, հաւատացեալք որք մահու չափ մեղօք մեռանին։ Եւ զի ձայնիւ փողոյ յառնեն. ասէ Քրիստոս յաւետարանին թէ՝ (առաքեսցէ զհրեշտակս իւր փողով ծեծաւ. եւ ժողովեսցեն զընտրեալս նորա ի չորից հողմոց։) Եւ Պօղոս յառաջին թեսաղոնիկեցւոց ասէ թէ՝ (ինքնին Տէր հրամանաւ եւ ի ձայն հրեշտակապետի եւ ի փող Աստուծոյ իջանէ յերկնից. եւ ամենայն մեռեալք յառնեն։) Որպէս ասեն վարդապետք վասն փողոյն թէ՝ այնպէս սարսելի է, թէ ուտեմ, եւ թէ ըմպեմ, եւ զինչ եւ առնեմ, այնպէս երեւի ինձ թէ՝ փողն այն գոչէ յականջս եւ ասէ. արիք ամենայն մեռեալք. եւ տուք զհաշիւ ձերոց։ Որպէս այն թագաւորն որ բնաւ ոչ ուրախանայր. բայց արդար դատաստան առնէր։ Եւ հարցին ցթագաւորն թէ, ընդէ՞ր ոչ ուրախանաս. եւ նա ասէ. վաղիւն տաց պատասխանի։ Եւ ի վաղիւն հրամայեաց փողահարացն փող հարկանել. եւ երկեան յոյժ։ Եւ ետ բերել զեղբայրն իւր՝ եւ նստոյց զնա մերկ ի վերայ փտած աթոռոյ միոյ. եւ հոր ի ներքոյ աթոռոյն. եւ սուր կախեալ ի վերայ գլխոյն. եւ այլ սուր յառաջուստ եւ յետուստ. եւ յաջ եւ յահեակ կուսէն։ Եւ ետ բերել գուսան եւ ուրախութիւն առաջի նորա։ Եւ ասէ թագաւորն. եղբայր ընդէ՞ր ոչ ուրախանաս. եւ ասէ եղբայրն. ո՞րպէս ուրախանամ ի մէջ այս չափ նեղութեանս։ Եւ ասէ թագաւորն. նոյնպէս եւ ես տեսանեմ զիս ի մէջ բազում նեղութեաենց. քանզի որպէս դու վախեցար ի ձայնէ փողոյն ի մոյ որ չես ինձ վնասակար. նոյնպէս եւ ես երկնչիմ ի յետին փողոյն. զի գիթուոր եւ վնասակար եմ Աստուծոյ։ Եւ փտեալ աթոռն մարրմինս է. եւ հորն ի ներքոյ՝ գերեզմանն. եւ սուր կախեալ ի վերայ գլխոյ իմոյ՝ դատաստանն Աստուծոյ. եւ սուրն յառաջուստ կուսէ՝ է յիշատակ ամենայն մեղաց իմոց. եւ յետուստ կուսէ՝ յիշատակ մահուն. եւ ի յաջ կուսէ՝ զի երկնչիմ թէ ի մեծութենէ հրեշտակացն զրկիմ. եւ յահեկէ՝ թէ ընդ դիւացն տանջիմ. վասն այն ոչ կարեմ ուրախանալ։ Եւ այսպէս պարտ է ամենայն մարդոյ զձայն փողոյն ի յականջս պահել. եւ ոչ ուրախանալ ի վերայ աշխարհի։ Այլ թէ որպիսի իցէ փողն այն. ոմանք ասացին թէ՝ մարմնաւոր է. բայց այլք ճշմարիտ ասեն թէ հոգեւոր լինի. վասն զի ճայն հրեշտակի լինի, կամ ձայն Քրիստոսի ահագին. այլ անուն նորա փող կոչի։ Զի հարկանէին վասն երեք իրաց. մին վասն խորհուրդ առնելոյ. երկու՝ վասն պատերազմի. երեք՝ վասն տօնի։ Նոյնպէս ի յաւուրն դատաստանի՝ փող հարկանի. զի ամենեքեան ժողովին առ հասարակ ի խորհուրդ։ Այլեւ կռիւ անդ. զի ամեանայն արարածք կռուին ընդդէմ դժմոխայնոցն, որպէս ասէ Սողոմօն ի սերեցէքն։ Այլեւ լինի տօն մեծ ամենայն սրբոց։ Այս չորրորդ գլուխն։ *Հինգերորդ գիտելի է վասն դատաստանին. զի Յիսուս Քրիստոս դատաւորն հարցաքննին առնէ ընդ մարդկան եւ դատաստան առնէ. եւ դատապարտէ յայնմ տեղւոջ ուր ինքն դատապարտեցաւ ի խաչին մերձ յԵրուսաղէմ։ Վասն Յովէլ ասէ. (ժողովեցից զամենայն ազգս՝ եւ ի ջուցից զնոսա ի ձորն Յովսափաթու. եւ դատեցայց զնոսա անդ։) Իսկ ձորն Յովսափաթու է մերձ ի լեառն ձիթենեաց։ Այլ Քրիստոս ոչ իջանէ ի վերայ երկիր. այլ ի վերայ երեսաց օդոյդ նստի պայծառագոյն քան զարեգակն. զի ամենեքեան տեսցեն զնա։ Եւ դժոխայինք ծանրացեալ կուտին ի վերայ երկրի ի տեղի նեղ. այլ սուրբքն թռչին յօդս առաջի Քրիստոսի. որպէս ասէ Պօղոս յառաջին թեսաղնոիկեցւոց թէ՝ (յափշտակիցուք ամպօք ընդառաջ Տեառն յօդս։) Եւ յայնժամ կատարի բանն Աննայի թէ՝ (Տէր յերկնից որոտայ. եւ ինքն դատէ զամենայն գործս երկրի որ արդար է։) Եւ աստ գիտելի է՝ զի որպէս լինի յաւուրս անձրեւայինս։ նախ որոտայ. եւ ապա կայծ կայծէ. եւ յետոյ սաստիկ անձրեւ կամ կարկուտ գայ։ Այսպէս ի կատարածի աւուրն՝ վեց անգամ որոտայ ի վերայ մեղաւորացն ասելով։ Նախ թէ՝ (քաղցեայ եւ ոչ ետուք ինձ ուտել։) Երկրորդ՝ (ծարաւեցայ եւ ոչ արբուցիք ինձ։) Երրորդ՝ (մերկ էի եւ ոչ զգեցուցիքլ զիս։) Չորրորդ՝ (օտար էի եւ ոչ ժողովեցիք զիս։) Հինգերորդ՝ (հիւանդ էի եւ ոչ տեսիք զիս։) Վեցերորդ՝ (ի բանտի էի եւ ոչ եկիք առիս։) Եւ ապա կայծ կայծէ ի վերայ նոցա բանն այն որ ասէ. (երթաք յինէն անիծեալք ի հուրն յաւիտենից։) Եւ յատոյ գայ ի վերայ նոցա անձրեւ եւ կարկուտ սաստիկ տանջանացն. որպէս ասէ սաղմոսն (տեղասցի ի վերայ նոցա որոգայթ հուր եւ ծծումբ. այս մրրիկ բաժին բաժակի նոցա։) Եւ որպէս վեց ամգամ որորոտայ ի վերայ մեղաւորացն. նոյնպէս վեց անգամ կայծ կայծէ ի վերայ նոցա։ Վասն զի ի բանն այն որ վճիռ հատանէ ի վերայ նոցա կայ վեց խօսք ահարկու։ Առաջին որ ասէ. (երթայք յինէն։) Ոհ թէ որպէս դժուարին իցէէ խօսքս այս վասն մեղաւորացն յորժամ վարէ զնոսա յերեսաց իւրոց։ Այլ թէ արտաքսէր զնոսա յերեսաց իւրոց օրհնութեամբ՝ կայր ինչ հնար։ Այլ երկրորդ կայծակն է՝ զի անիծանէ զնոսա ասելով. (անիծեալք։) Եւ թէպէտ հանէր զնոսա յերեսաց իւրոց. բայց առաքէր զնոսա ի հանգիստ ինչ, ոչ լինէր յոյժ վտանգ։ Այլ երրորդն է որ ասէ. (ի հուրն։) Այլ թէ ունէր հուրն այն վախճան՝ կայր ինչ հնար։ Այլ չորրորդ է որ ասէ. (յաւիտենական։) Եւ թէ յայն տանջանսն լինէր ընկեր բարի, կայր ինչ մխիթարութիւն. այլ սատանայ է ընկեր։ Քանզի հինգերորդ բանն է որ ասէ. (որ պատրաստեալ է սատանայի։) Եւ թէ մին լինէր չար ընկեր, բաւական էր. այլ դեւք։ Քանզի ասէ վեցերորդն թէ՝ (եւ հրեշտակաց նորա։) Եւ յորժամ զայս ամենայն կայծէ, յայնժամ երեք ցեղ անձրեւ տեղասցէ ի վեարայ նոցա։ Առաջին՝ որոգայթ։ Երկրորդ՝ հուր։ Երրորդ՝ ծծումբ։ Եւ այս ոչ է նոյնպէս բովանդակ տանջանքն. այլ մասն ինչ. քանզի ասէ. (այս մրրիկ բաժին բաժակի նոցա։) Յորոց փրկեսցէ զմեզ եւ զամենայն հաւատացեալս անուան իւրոյ մարդասէր եւ Փրկիչն մեր Քրիստոս Աստուած ի հրոյն յաւիտենից. եւ ի տանջանացն անվախճանից. եւ նմա փառք եւ գոհութիւն յաւի։

Այլ քարոզ վասն Գալստեանն Քրիստոսի. ի նոյն բանն։ (Զի որպէս փայլակն որ ելանէ յարեւելից եւ երեւի մինչեւ ի մուտս արեւու. այնպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյ մարդոյ։) Մատ. 24. 27։ (Գլուխ. ՃԿԷ)

Վարդապետք ասեն թէ՝ գալն Քրիստոսի ի դատաստան՝ երկու ազգ է։ Առաջին է՝ յորժամ գայ ի յօր մահուն մարդկան վասն առանձին դատաստանի։ Երկրորդ՝ յորժամ գայ ի կատարծի աւուրն վասն առ հասարակ դատաստանի։ Վասն առաջին գալստեանն՝ ասէ տեսիլն. (յիշեա ուստի անկարն. եւ ապաշխարեա. եւ զառաջին գործս քո արա. ապա թէ ոչ գամ ես եւ շարժեցից զաշտարակն քո ի տեղւոջէ իւրմէ, եթէ ոչ ապաշխարսցես։) Զի հաւատացեալ մարդն յորժամ անկանի ի մեղս եւ ոչ զղջանայ, յայնժամ Քրիստոս գայ ի յօր մահուն. եւ զաշտարակն որ է ամենայն բարի գործն, բառնայ ի նմանէ. ապա թէ դարձեալ զղջանայ, ամենայն բարի գործն նորա մնայ առ նա։ Եւ վասն այս գալստեանս՝ ասէ Քրիստոս վասն ընտրելոցն. (ես երթամ եւ պատրաստեմ ձեզ տեղի։ դարձեալ գամ եւ առնում զձեզ առիս։) Այլ այս առանձին դատաստանս՝ թէ սրբոցն է եւ թէ չարացն՝ երեք կերպիւ անկատար է։ Նախ զի՝ յօր մահուն ոչ լինի տուեալ վարձ սրբոցն. եւ ոչ տանջանս չարացն. զի զայս ի յարութեանն առնուն հոգւով եւ մարմնով. որք ի միասին գործեցին զբարի կամ զչար. այլ հոգիք սրբոցն՝ ունին զփառս իւրեանց յուսով. եւ ուրախացեալք են ի բարի գործս։ Նոյնպէս եւ չարացն հոգիք՝ տանջին յերկիւղէ հրոյն. այլեւ չարչարին ի գործոց իւրեանց։ Երկրորդ՝ զի այս առանձին դատաստանս ի ծածուկ է. զի թէպէտ հոգին որ ելանէ՝ ի նմին ժամու գիտէ թէ ի կորուսելոցն է, թէ ի փրկելոցն. այլ ամենայն մարդիկ ոչ գիտեն։ Նաեւ ոչ գիտեն զայն թէ չարքն վասն որ մեղաց կորնչին. եւ սուրբքն վասն որ արդարութեան փրկին։ Երրորդ՝ զի թէպէտ ի յօր մահուն բաժանին ի միմեանց սուրբքն եւ չարքն մին մին. այլ ոչ միանգամայն ամենեքեան։ Վասն այնորիկ հասարակ դատաստանն որ լինելոց է՝ հարկ է որ զայս երեք թերութիւնս լնու։ Առաջին՝ զի սուրբքն հոգւով եւ մարմնով զփառսն ժառանգեն. եւ չարքն հոգւով եւ մարմնով զտանջանս յաւիտենից առնուն։ Երկրորդ՝ պակասութիւնն լնանի՝ որք ամենեքեան առ հասարակ գիտասցեն զփրկութիւն ընտրելոցն, եւ զկորուստ չարացն. նոյնպէս եւ զայն թէ վասն է՞ր ոմանք փրկեցան եւ այլքն կորեան։ Երրորդ՝ զի սուրբն եւ չարքն միանգամայն բաժանին ի միմեանց. սուրբքն ի յերկինս ելցեն. եւ չարքն ի դժոխոս իջցեն. վասն այն հասարակ դատաստանն յոյժ ահագին լինի։ Վասն այն Քրիստոս զգալուստն իւր՝ փայլական նմանեցուցանէ. որ յոյժ ահագին է. քանզի ասէ։ (զի որպէս փայլակն որ ելանէ յարեւելից եւ երեւի մինչեւ ի մուտս արեւու. այնպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյ մարդոյ։)

Եւ փայլակն Գ յատկութիւն ունի։ Նախզի՝ փայլուն է եւ լուսաւոր. այսպէս եւ գալուստն Քրիստոսի լուսաւոր լինի. որպէս ասէ առաքեալն Պօղոս. (մինչ եկեսցէ Տէր՝ որ լուսաւորեսցէ զգաղտնիս խաւարի։ եւ յայտնեսցէ զխորհուրդս սրտից։) Երկրորդ՝ զի փայլակն զկակուղն թողու. եւ զպինտն այրէ. որպէս ասեն՝ զթուրն այրէ. եւ զփայտն ոչ. եւ զարծաթն ի մէջ քսակին հալէ. եւ զքսակն ոչ։ Նոյնպէս գալուստն Քրիստոսի զքարասիրտն այրէ. եւ զխոնարհն ոչ. որպէս ասէ Սողոմօն. (Տէր ամբարտաւանից հակառակ կայ. տայ շնորհս խոնարհաց։) Երրորդ՝ փայլակն յորժամ հարկանէ, զամենայն ինչ յերկուս բաժանէ։ Սոյնպէս Քրիստոս զմարդիկ ի գալստեան իւրում յերկուս բաժանէ. զարդարս ի յաջմէ՝ եւ զմեղաւորս ի ձախմէ. որպէս ասէ յաւետարանին թէ՝ (յորժամ նստի որդի մարդոյ ի յաթոռ փառաց, յայնժամ մեկնէ զնոսա ի միմեանց. որպէս հովիւ մի որ մեկնեսցէ զօդիսն ի յայծեաց։ Վասն այն ասէ թէ՝ (որպէս փայլակն որ ելանէ յարեւելից. այնպէս եղիցի եւ գալուստն որդւոյն մարդոյ։) *Եւ արդ՝ վասն աւուրն դատաստանի՝ հինգ բան ասելի է։ Նախ՝ վասն մատնողացն յայնմաւուր։ Երկրորդ՝ վասն վկաեյիցն դատաստանին։ Երրորդ վասն վերջին հրոյ կատարածին։ Չորրորդ՝ վասն դատաւորին Քրիստոսի։ Հինգերորդ՝ վասն նեղութեան աւուրն դատաստանի։ *Եւ նախ առաջին վասն մատնողացն մեղաւորաց։ Զի ասեն վարդապետք թէ՝ ի վեց կողմանէ լինին մատնօղք մեղաւորաց։ Առաջին՝ մեղքն մատնէ զմեղաւորս. որպէս գող որ զգողութիւնն ի շալակն ունի՝ մատնէ զինքն գող է. նոյնպէս մեղաւորն զմեղս ի շալակն ունի. զի կարէ այժմ ի վայր ձգել զմեղս իւր ոչ եւ ոչ կամի. յայն ժամ թէ կամենայ ձգել զմեղս, ոչ կարէ. այլ երթայ զհետ նորա։ Եւ որպէս ստւերն երթայ զհետ մարդոյն եւ ցուցանէ զնա. նոյնպէս եւ մեղք իւրաքանչիւր մարդոյ՝ զինքն ցուցանէ. եւ վկայէ թէ մեղաւոր է։ Երկրորդ՝ մատնօղք են դեւքն. զի որպէս գողք զգողակիցս մատնեն. նոյնպէս սատանայք մատնեն զմեղաւորս. զի ոչ ինչ մեղք լինի յաշխարհս, որ սատանայ կցորդ չէ եղեալ։ Եւ այսպէս ասէ սատանայ առաջի Աստուծոյ թէ՝ մարդս այս յորժամ մկրտէին՝ ասաց երդմամբ թէ՝ հրադարիմ ի սատանայէ եւ ի գնացից նորա, եւ ի խաբէութեանց նորա. եւ սուտ ասաց. զի զքեզ թողեալ է եւ յիս դիմեալ. եւ յայն օրն մեծ ամօթ բերեն Քրիստոսի մեղաւորք. զի ասէ սատանայ առ Քրիստոս թէ՝ դու զմարդն ստեղծեր ի հողոյ. եւ զամենայն աշխարհս նմա ետուր ի ժառանգութիւն. եւ ի վերայ այօր՝ ի խաչելեր վասն նոցա եւ փրկեցեր։ Նոքա զայս ամենայն երախտիսս քո մոռացան՝ եւ զհետ ինձ եկին, որ չեմ ստեղծեալ զնոսա. եւ ոչ աշխարհի բարութիւն տուեալ՝ եւ ոչ եմ խաչեալ վասն նոցա։ Ասէ Ոսկէբերանն թէ՝ լաւ է որ ես ի դժոխս տանջիմ, քան այնպէս ամօթ բերեմ Քրիստոսի։ Երրորդ՝ մատնօղք են մեղաւորաց նոքա՝ որք զչար օրինակն առին ի նոցանէ եւ ասեն՝ նոքա ուսուցին մեզ. որպէս ասեն յաշակս թէ՝ մանուկ մի առնէր գողութիւն սակաւ. եւ հայրն ոչ խրատէր. այլ ի յինքն առնոյր զգողունսն. եւ նա վստահացեալ եղեւ անուանի գող. եւ յորժամ կալան եւ տարան ի չանկալ ձգել, ասէ ցհայրն՝ եկ համբուրեցից զքեզ, եւ եխած ատամամբն զքիթ հօրն եւ կտրեաց, եւ յորժամ սաստեցին նմա, ասաց թէ՝ դա ուսոյց զին գող լինիլ. զի ոչ խրատեաց զիս. եւ կալեալ զհայրն եւս կախեցին։ Այսպէս դատապարտին ամենայն մարդիկ որ այլոց չար օրինակ լինին։ Եւս առաւել առաջնոցդք՝ որք հարք են ժողովրդեանն. եւ ոչ խրատեն զմեղաւորս եւ զկաշառակերս՝ եւ զշահակերս եւ զարբեցօղս եւ զայլ մեղաւորս. այլ առնուն ի նոցանէ կաշառս. եւ թողուն ի մեղս իւրեանց. եւ նոքա եւս տանջին. որպէս ասէ հռօմայեցւոց. (ոչ միայն որք զայն առնեն, այլեւ որք կամակից լինին գործելեացն։) Չորրորդ՝ մատնիչք վատ քրիստոնէիցն՝ լինին անհաւատքն. որպէս ասէ Քրիստոս յաւետարանին թէ՝ (արք նինւէացիք յարիցեն ի դատաստանի. եւ դատապարտեսցեն զսոսա. զի զղջացան ի քարոզութեանն յովնանու։) Զի ասեն անհաւատքն. թէ ծանուցեալ էաք զՔրիստոս՝ հաւատացեալ էաք. իսկ սոքա որք ունին զՔրիստոս եւ զբազում վարդապետս՝ ոչ ապաշխարեցին։ Հինգերորդ՝ մատնիչք մեղաւորաց եւ մեղատանց՝ լինին գանձք եւ մեծութիւնք նոցա. որպէս ասէ Յակոբոս իկաթուղիկէն։ (Այսպուհետեւ մեծատունք՝ լացէք եւ ողբացէք զթշւառութիւն ձեր որ գալոց է ձեզ. մեծութիւնդ ձեր ոչ ինչ. եւ հանդերձ ձեր կերակուր ցեցոյ. արծաթ եւ ոսկի ձեր ժանկահար. եւ ժանկ նոցա լիցի ձեզ ի վկայութիւն. եւ կերիցէ զմարմինս ձեր յաւուրն յետնում։) Վասն զի զմեծատունս վերակացու եդ Աստուած իւր գանձուցն. զի խնամ տարցեեն աղքատացն. եւ զինչս իւրեանց ի հոգեւորն մսխեն։ Բայց յորժամ պահեն եւ ոչ տան աղքատաց, նոքին մատնեն թէ՝ պահեաց զմեզ ագահութեամբ, կամօք, եւ ոչ ետ աղքատաց։ Վեցերորդ՝ մատնօղք լինին երկինք եւ չորս տարերքն. որք երեք ազգ ձայնիւ խրատեն զմարդիկ ասելով։ Առ ի քեզ. եւ տուր. եւ փախիր. այսինքն, առ ի մէնջ զծառայութիւնս մեր. եւ դու ծառայեա Աստուծոյ. եւ թէ ոչ առնեն այսպէս, փախիր ի տանջանաց դժոխոցն. զի մատնելոց եմք զքեզ։ Առաջին ձայնն որ ասէ առ՝՝ է ծառայական. զի ծառայեն մարդոյ չորս տարերքս։ Երկրորդրն որ ասէ տուր՝ է խրատական։ Իսկ երրորդն որ ասէ փախիր՝ է երկիւղական։ Երկինքն ասէ՝ ես ծառայեմ քեզ լոյս տալով, զի գործ էիր. եւ գիշեր, զի հանգչէիր. եւ շրջէի զերեք եղանակս, զի մի ձանձրասցիս. եւ արեւ, եւ անձրեւ. եւ ձիւն տեղայի յերկիր։ Կրակն ասէ. եւ զքեզ ջերմացուցանէի. եւ զամենայն կերակուրս քո եփէի. եւ զայլ ամենայն սպասաւորութիւնս որ հրովն լինի։ Օդն ասէ. ես առեւտուր շնչոյ տամ քեզ. եւ թռչունք ի վարայ իմ թռչին։ Եւ ջուրն ասէ. ես սրբեմ զքեզ. եւ տանիմ զծարաւս քո. եւ այլ բազում բարութիւնս առնեմ։ Եւ հողն ասէ. ես ունիմ զքեզ ի վերայ իմ. եւ սնուցանեմ զքեզ ամենայն բուսօք եւ ամենայն պտղօք որ յիս են։ Երկրորդ ձայնն խրատական՝ խրատ տայ մարդկան եւ ասէ թէ՝ ես ծառայեմ քեզ. զի վասն քո ստեղծայ. նոյնպէս եւ դու վասն Աստուծոյ քո ստեղծայ. նոյնպէս եւ դու վասն Աստուծոյ ստեղծար. որպէս առնուս յինքէն ծառայութիւն. տուր եւ Աստուծոյ. զի մի լիցի այն որ ստեղծ զիս վասն քոյ, տանջեսցէ զքեզ ինեւ։ Երրորդ ձայնն որ ասէ փախիր՝ յոյժ ահարկու է. զի ասէ երկինքն թէ՝ ծառայութիւն ընկալար. եւ ծառայութիւն ոչ արարեր Աստուծոյ. փախիր՝ զի ես հրոյ տամ զքեզ կայծակամբ։ Հուրն ասէ. ես զքեզ այրեմ։ Օդն ասէ. ես կարկուտ եւ ցասումն դրկեմ ի վերայ քոյ։ Ջուրն թէ՝ ես խեղդեմ զքեզ։ Երկիրն թէ՝ ես կլանեմ զքեզ։ Իսկ դժոխքն ասէ. թէ ամենեքեան հալածեն զքեզ, եկ առիս. ես ընկալայց զքեզ։ Այս առաջին գլուխն է վասն մատնողաց մեղաւորաց։ *Երկրորդն ասելի է վասն վկայիցն դատաստանին։ Զի յայնմ դատաստանի՝ երեք ճշմարիտ վկայք լինին ընդդէմ մեղաւորին՝ որք ոչ երբէք ասեն սուտ։ Մին վկայն ի վերուստ Աստուած. եւ երկուսն ի ներքուստ խղճմտանքն. եւ երրորդ յարտաքուստ հրեշտակն։ Առաջին ճշմարիտ վկայէ Յիսուս Քրիստոս. որ է ճշմարիտ Աստուած եւ դատաւոր. եւ վկայէ յայնմ աւուր, յորժամ նստի յաթոռ փառաց իւրոց։ Յայնժամ երեւին ամենայն գործիք չարչարանացն Քրիստոսի. Խաչն. Բեւեռքն. Գեղարդն. Եղէգն. Փշոց պսակն. Քացախն. եւ Լեղին։ Զի խաչն փայտեղէն յոր Քրիստոս ի վերայ խաչեցաւ՝ ի լուսոյ կազմեալ երեւեսցի. եւ զամենայն բարիս որ արարեալ է մեղաւորացն՝ յիշէ եւ երախտէ նոցա. եւ զհինգ խոցւածս ձեռաց եւ ոտաից եւ կողին ցուցանէ նոցա եւ ասէ. ով մեղղաւորք անգոհք եւ երախտամոռացք. ես ստեղծի զձեզ ի պատկեր իմ. եւ վասն ձեր մեռայ. եւ գնեցի զձեզ արեամբ իմով. զի վասն ձեր խաչեցայ եւ բեւեռեցայ. եւ քացախ եւ լեղի արբի. եւ գեղարրդեաեմբ խոցեցայ. եւ զձեզ առաւել սիրեցի քան զիս՝ զի վասն ձեր մեռայ։ Ո՞ւր է ծառայութինն իմ. ո՞ւր է պտուղ չարչարացն իմոց. զիս խոտան համարեցայք քան զհող եւ զմոխիր. զի ամենայն մեծութիւն աշխարհիս հող է. եւ զիս խոտան համարեցայք քան զամենայն մեղս. զի վասն սիրոյ մեղացն մոռացայք զիս։ Յայնժամ սուգ առնուն ամենայն մեղաւորք. սուգ առցեն հրէայքն. զի տեսցեն կենդանի եւ կենդանարար զայն՝ ինքեանք սպանին. եւ տեսցեն զխոցուածն զոր ոչ կարեն ուրանալ։ Սուգ առնուն կռապաշտք. զի փոխանակ Աստուծոյ՝ կռոցն եկրպագեցին։ Սուգ առնուն հերձուածօղք՝ որք զեկեղեցիս ամբոխեցին։ Սուգ առնուն սուտ քրիտոնեայք՝ որք անւամբ միայն են եւ ոչ գործով։ Սուգ առնուն ամենայն անհաւատք՝ որք ի Քրիստոս ոչ հաւատացին. որպէս գրեալ է յաւետարանին։ (Եւ ապա երեւեսցն նշան որդւոյ մարդոյ յերկինս. այսինքն խաչն. եւ յայնժամ կոծեսցին ամենայն ազգք երկրի. եւ տեսցեն զորդի մարդոյ եկեալ ի վերայ ամպոց երկնից զօրութեամբ եւ փառօք բազմօք։) Երկրորդ՝ ճշմարիտ վկայ խղճմտանք մարդոյն. որպէս ասէ Պօղոս ի հռօմայեցւոց. (վկայութեամբ մտաց իւրեանց. եւ յանդիմանել զմիմեանս ի խորհրդոց իւրեաց. կամ թէ պատասխանի իսկ տալ յաւուրն դատաստանի, յորում դատեսցէ Աստուած զգաղտնիս մարդկան։) Եւ Դանիէլ ասէ. (գետք հրոյ յորդեալ եւլանէր առաջի նորա. յատեան նստաւ. եւ դպրութիւնք բացան. ) այսինքն, ծածկեալ խղճմտանք մարդկան բացան։ Վասն զի իւրաքանչիւր ոք զամենայն մեղս իւր ի միտ ածէ. եւ մեղք ամենայն մարդոյ՝ յայտնին առաջի ամենեցուն. եւ Յօհաննու տեսիլն ասէ թէ՝ (տեսի զմեռեալս մեծամեծս եւ փոքունս՝ որք կային զաթոռովն. եւ գիրք բանէին։ Եւ այլ գիր բացաւ որ էր գիր կենաց. եւ մեռելոցն. դատաստան եղեւ յայնցանէ՝ որ ի գիրս նոցա գրեալ էր ըստ գոծոց իւրաքանչիւրոց։) Այս գիրքս՝ երեկու ազգ յայտնի. մինն հասարակ։ Առանձին գիրքն բազում. եւ հասարակն մին։ Վարդապետք ասեն թէ՝ գիրքս այս ուր ամենայն գործք մարդկան չար եւ բարի գրեալ է՝ ոչ է մարմնաւոր. զի թէ մարմնաւոր էր՝ անչափ մեծ լինէր. եւ թէ մարմնապէս ընթեռնութիւնն զամենայն գործս մարդկան, երկար ժամանակի կարօտանայր. այլ գիրքս այս՝ հոգեւորք են. գիրք բազումք են խիղճք մտաց իւրաքանչիւր մարդոյ։ Եւ մին գիր կենաց է Յիսուս Քրիստոս ամենայն գործք մարդկան գրեալ են ի նմա. զի գիտութիւնն Քրիստոսի գիտէ զամենայն գործս մարդկան զբարիս եւ զչարս։ Վասն այն Քրիստոս ի գիրս իւր ի մին րոպէն ընթեռնու զամենայն գործս մարդկան։ Եւ ի Քրիստոսի զօրութենէն՝ ամենեքեան ընթեռնուն ի գիրս իւրեանց զգործս իւրեանց. այսինքն, շուտով իմանան զամեանայն գործս ի խիղճմտաց իւրեանց. վասն այն փութով լինի դատաստանն Աստուծոյ։ Երրորդ՝ ճշմարիտ վկայ է պահապան հրեշտակն՝ որ ընկեր է լեալ մարդոյն. եւ վկայ ամենայն գործոց նորա. որպէս ասեն վարդապետք. մի գործեր մեղս յանկիւնս, կամ ի հրապարակս. զի հրեշտակն քո մօտ է եւ տեսանէ։ Այս երկու գլուխն վասն վկայիցն դատաստանին։ *Երրորդ գիտելի է վասն վերջին հրոյն կատարածի։ Զի նախ քան զդատաստանն՝ հուր մեծ եւ սաստիկ վառի. որպէս ասէ սաղմոսն. (հուր առաջի նորա բորբոքեսցի. եւ շուրջ զնովաւ մրրիկ յոյժ։ Կոչեաց զերկինս ի վարուստ. եւ զերկիր ի դատել զժողովուրդ իւր։) Վարդապետք ասեն թէ՝ այն հուրն ընդ ամենայն երկիր սփռի եւ բարձրանայ ի վերայ բարձրագոյն լերանց հնգետասան կանգուն որպէս եւ ջրհեղեղն. եւ այրէ եւ մաքրէ զամենայն աղտեղութիւն աշխարհիս։ Նախ՝ զորս ի բնութենէ աղտեղանան. որպէս չորս տարերքս վասն ընդ միմեանս խառնման։ Երկրորդ՝ եւ զամենայն աղտեղութիւնս սրբէ որ ի մեղաց մարդկան. այլեւ հուրն զորս գտանէ կենդանի մարդ՝ առ ժամայն այրեալ ի մոխիր դարձուցանէ։ Հուրս այս որ մաքրէ զաշխարհս՝ նախ քան զդատաստանն սկսանի. որպէս ասէ սաղմոսն. (հուր առաջի նորա բորբոքեսցի. գնասցէ՝ այրեսցէ շուրջ զթշնամիս նորա։) Եւ յատ դատաստանին՝ երկու բաժին լինի։ Մին բաժին՝ այեցողութիւնն, ծանրութիւնն, եւ մթութիւնն, եւ ամենայն աղտեղութիւն զոր էառ յաշխարհէս՝ որոշի եւ փաթաթի զմեղաւորօքն, եւ ընկղմէ ի դժոխս եւ տանջէ զնոսա։ Եւ միւս բաժինն՝ լոյսն եւ թեթեւութինն՝ բարձրանայ եւ լինի ուրախութիւն եւ պսակ ընտրելոցն. որպէս ասէ սաղմոսն. (ձայն Տեառն բաժանէ զբոց ի հրոյ. ) բոց զլոյսն ասէ. եւ հուր զայրելն։ Եւ աւետարանն ասէ. (որոյ հեղանոցն ի ձեռին իւրում սրբել զկալ իւր. եւ ժողովէ զցորենն յշտեմարանս. եւ զյարդն այրէ անշէջ հրով. ) որ է հուրս այս տանջանք յաւիտենից։ *Չորրորդ գլուխն ասելի է վասն դատաւորին Քրիստոսի. զի Յիսուս Քրիստոս յորժամ երեւի ի դատել՝ յոյժ ահարկու լինի մեղաւորացն. եւ քաղցր ի վերայ սրբոցն. ոչ թէ փոխէ զկերպարանս իւր առ նոսա Քրիստոս. այլ մի եւ նոյն կեպարանօք երեւի նոցա. որպէս թագաւորն միապէս երեւի սիրելեաց իւրոց եւ մահապարտաց. բայց սիրելեացն իբրեւ զհրեշտակ. եւ մահապարտացն իբրեւ զսատանայ. նոյնպէս եւ յայնժամ լինիցի։ Եւ զի ահարկու է ի վերայ մեղաւորացն՝ ասէ տեղիլն Յոհաննու։ (Աչք նորա իբրեւ զբոց հրոյ. եւ ձայն նորա իբրեւ ջուրց բազմաց։ եւ ի բերանոյ նորա սուր երկբերանեան սրեալ ելանէր։) Նոյնպէս եւ սաղմոսն ասէ։ (Ապա թէ ոչ դառնայք առնու՝ զսուր իւր սրեալ է՝ եւ զաղեղն իւր լարեալ. եւ ի նմա է պատրաստեալ զանօթս մահու։) Սուր արդարութեանն Աստուծոյ այժմ թաքուցեալ է ի պատեան ողորմութեանն Աստուծոյ. բայց յայնժամ մերկացուցանէ ի պատենից ողորմութեանն. եւ ցուցանէ մեղաւորաց։ Իսկ աղեղն ունի զայս յատկութիւն. զի որք են ի փայտին կողմն որ ծուռ է՝ զնոսա հարկանէ. եւ որք են ի լարին կոյսն որ ուղղորդ է՝ ոչ։ Այսպէս աղեղն դատաստանին Աստուծոյ՝ հարկանէ եւ խոցէ զմեղղաւորս որ ի ծուռ կողմն են. բայց զարդարսն ոչ հարկանէ որ ի յուղղորդ կողմն են. որպէս ասէ սաղմոսն թէ՝ (ապրեցուցանէ զայնոսիկ՝ որք ուղիղ են սրտիւք։) Եւ աստ գիտելի է՝ զի կարէ ոք ի ձեռաց երկրաւոր դատաւորացս զերծանիլ. զի հինգ կերպիւ թիւր դատաստան առնեն։ Նախզի՝ երկնչին ի մեծամեծաց, յորժամ գան ի դատաստան։ Երկրորդ՝ վասն ագահութեան. զի առնուն կաշառս։ Երրորդ՝ վասն թշնամութեան։ Չորրորդ՝ վասն սիրելեացն, որք երեսս առնեն նոցա։ Հինգերորդ՝ վասն տգիտութեան. զի չգիտեն ուղիղ դատաստան առնել։ Այլեւ կարէ ոք փախչիլ ի դատաւորէն, յոր ժամ առ այլ ոք որքան զնա մեծէ ընթանայ. որպէս ի հարիւր աւագէն ի հազար աւագն երթան։ Այլ Քրիստոս արդար է՝ եւ ոչ առնէ թիւր դատաստան այս հինգ կերպիւս։ Նախզի՝ ոչ երրնչի յումեքէ. այլ ամենեքեան ի նմանէ եկնչին եւ դողան զի Աստուած է։ Երկրորդ՝ ոչ առնու կաշառս. զի ոչ իրաց ինչ կարիք է։ Երրորդ՝ եւ ոչ վասն թշնամութեան. զի զոչ ինչ ստեղծուած ատէ նա. բայց միայն զմեղաւորս զոր ինքն ոչ է ստեղծեալ։ Չորրորդ՝ եւ ոչ է ստեղծեալ։ Չորրորդ՝ եւ ոչ վասն սիրելութեան երեսս առնէ. զի ասէ աւետարանն թէ՝ (ոչ առնու ակն յումեքէ։) Հինգերորդ՝ եւ ոչ տգիտութեան. զի ամենագէտ է. եւ իմաստութիւն է հօր Աստուծոյ։ Այլեւ ոչ ոք կարէ զերծանիլ ի նմանէ եւ երթալ առ մեծագոյն ոք. զի նա է թագաւոր թագաւորաց։ Բայց սուր երկբերանեան ելանէ ի բերանոյ նորա. այն է զի կտրեսցէ զհոգի եւ զմարմին մեղաւորացն. եւ արկցէ ի դժոխս։ Եւ ձայնն որպէս ջուր բազմաց. զի յաւուր ուրբաթուն յորժամ հեզաբարբառ ասաց. (ես եմ, ի ձայնէ գառինն հրէայքն զգետնի հարան. յայնժամ ի դատաստանի աւուրն՝ ի ձայնէ առիւծուն յորժամ գոչէ՝ զի՞նչ լինիցին. որպէս ասէ Ամովս։ (Առիւծ գոչեսցէ. ո՞վ իցէ որ ոչ սարսիցէ։) Եւ յահագին տեսութենէն՝ (ասիցեն լերանց թէ՝ անկերուք ի վերայ մեր. եւ բլոց թէ՝ ծածկեցէք զմեզ յերեսաց բարկութենէ դատաւորին։) Այս չորրորդ գլուխն։ *Հինգերորդն ասելի է վասն նեղութեան աւուրն դատաստանի։ Նախ առաջին նեղութիւն է՝ զի երկինք եւ երկիր ի մի վայր շարժին եւ ժողովին. այսինքն, հրեշտակք եւ մարդիկ. որպէս ասէ աւետարանն. (զօրութիւնք երկնից շարժեսցին. ) զի թէ յերեւիլ երկրաւոր թագաւորին։ Դարձեալ՝ օրն այն մեղաւորացն նեղութիւն է յամենայն կողմանց. զի ի վերուստ կուսէ դատաւորն է բարկացեալ. ի վայր կոյս դժոխքն բացեալ զբերան իւր. ի յաջ կոյս մեղքն իւրեանց որք մատնեն զնոսա. ի ձախմէ դեւքն անհամարք՝ որք քարշեն ի տանջանս. ի ներքուստ խիղճ մտացն որ այրէ զնոսա. արտաքուստ հուրն այն որ զաշխարհս այրէ։ Ո՞վ մեղաւոր՝ ո՞ւր փախիցես. թաքչելոյ ոչ է հնար. եւ թէ յատնի երեւիս՝ ոչ կարես համբերել։ Եւ արդ՝ ո՞ւր փախիցես. յերկի՞նս՝ ոչ. քանզի ասէ Դաւիթ. (թէ ելանեմ յերկինս՝ դու անդ ես. եւ թէ իջանեմ ի դժոխս՝ եւ անդ մօտ ես։) Թէ առ հրեշտակս ապաւինիս պահել զքեզ՝ ոչ առնուն յանձն. զի այժմ պահեն. այլյայլ ժամ փախչին ի մեղաւորաց։ Թէէ առ սուրբս ապաւինիս՝ ոչ ընդունին. զի անցեալ է ժամանակ ողորմութեան. եւ հասեալ է ժամ դատաստանի. որպէս ասէ Դաւթիւ. (յորժամ ժամ առնիցեմ, զուղիղսն դատեցայց. ) այսինքն, ոչ միայն զյայտնի չարսն դատեցայց. այլ զայնոսիկ որք ուղիղ երեւին առաջի մարդկան. (զի որք սուրբք են յաչս մարդկան, պիղծ են առաջի Աստուծոյ։) Որպէս նոքա որք սաթրինճ խաղան, հերթով առնուն ի ձեռն զսաթրինճն եւ ձգեն ի թասն։ Եւ որչափ խաղն միոյն է բազում ինչս տանի յընկերէն. եւ ընկերն խաղաղ նստի, մինչեւ յինքն դառնայ խաղն։ Այսպէս այժմու ժամանակս մեղաւորաց է. եւ խաղն ի ձեռս նոցա է. եւ խաղան ընդ Աստուծոյ։ Եւ երեք սաթրինճ ի ձեռս՝ երեք ժամանակն է. այսինքն, անցեալն, ներկայն, եւ ապառնին։ Անցեալն է որ վասն գործեցեալ մեղացն զղջանան։ Ներկայս է՝ որ զբարիս գործեսցեն։ Ապառնին՝ որ զգուշանան ի մեղաց։ Այլ մեղաւորքն այսմ հակառակ առնեն. զի զանցեալսն պատմեն եւ ուրախանան. ի ներկայս դնեն մեղս ի վերայ մեղաց. եւ յապառնին ակն ունին երկայնակեց լինիլ եւ բազում մեղս գործել։ Եւ այժմ խաղն մեղաւորաց է. եւ ճարտար խաղան. ուտելով, ըմպելով, եւ արբենալով, եւ պոռնկիլով. խլելով, եւ զրկելով. եւ Աստուած համբերէ նոցա մինչեւ խաղն ի յինքն դառնայ յաւուրն դատաստանի. եւ յայնժամ ինքն խաղայ՝ եւ մեղաւորքն լռեն. եւ խիստ բարակ հարցանէ եւ քննէ զամենայն ժամանակս զոր բաշխեաց մեզ թէ որպէս անցուցաք. եւ յամենայն դատարկ բանի՝ համարս պահանջէ. որպէս ասէ աւետարանն թէ՝ (ընդ ամենայն դատարկ բանի՝ համար տալոց են մարդիկ յաւուրն դատաստանի. ) եւ զամենայն խորհուրդս զոր մարդիկ ոչ համարին թէ մեղք է, յոյժ քննէ։ Եւ որպէս խաղընկերն յորժամ յաղթէ՝ ի սպառ կողոպտէ եւ մերկացուցանէ զընկերն. այսպէս յորժամ Աստուած խաղայ եւ յաղթէ զմեղաւորս, յայնժամ կողոպտէ զնոսա յամենայն մեծութեանց աշխարհիս. ի տանց, ի զաւակաց, ի հայրենեաց եւ յամենայն իրաց։ Եւ յորժամ դատաստան առնէ, ելցէ ի բերանոյ նորա բանն այն թէ՝ (երթայք յինէն անիծեալք։) Յայնժամ ծառայք դատաւորին ոչ մնան ժամանակ ինչ. տարի մի, կամ ամիս մի, կամ օր մի. այլ ի նմին ժամու կատարեն զհարմանս դատաւորին. որպէս ասէ աւետարանն թէ՝ (նմանեսցի արքայութիւնն երկնից ուռկանի արկելոյ ի ծով եւ յամենայն ազգաց ժողովելոյ. որ իբրեւ լցաւ, հանեալ ի ցամաք. եւ նստեալ ժողովեցին զբարին յամենեսեան. եւ զխոտանն ի բաց ընկեցին. այնպէս եղիցի եւ ի կատարածի աշխարհի. ելցեն հրեշտակք ե ւ մեկնեսցեն զչարս ի միջոյ. եւ արկցեն ի հնոց հրոյն. անդ եղիցի լալ եւկրճտել ատամացն։) Եւ յայսմանէ յայտնի թէ՝ ատեան ողորմութեանն Աստուծոյ քաղցր է, քան զատեան իրաւանցն։ Եւ արդ՝ զի՞նչ ունիմք այլ հնար. բայց այժմ դատեսցուք զմեզ յատեան ողորմութեանն առաջի խոստովանահօրն զղջմամբ եւ ապաշխարութեամբ. զի մի դատեալ ընդ այծիսն՝ լուիցուք զերթայքն. այլ կացցուք յաջմէ ի դասս ընտրելոցն՝ լսելով զքաղցր ձայնն թէ, (եկայք օրնեալք Հօր իմոյ. ) եւ Նմա եւ Հօր Նորա եւ Հօգւոյն Սրբոյ՝ երգեսցուք զօրհնութիւն եւ զփառս յանզրաւ յաւիտեանս ամէն։

Նորին քարոզ վասն դատաստանի աւուրն. ի բանն որ ասէ։ (Զի հուր բորբոքեցաւի բարկութէնէ Իմմէ. այրեսցէ եւ իջցէ մինչ ի դժոխս ներքինս։) բՕր. 32. 22։ (Գլուխ. ՃԿԸ)

Որպէս ամենակարող է Աստուած ի ստեղծանելն՝ եւ ամենողորմ ի շնորհելն՝ նոյնպէս ճշմարիտ եւ արդար ի հատուցանելն։ Զի արդարպէս բարեացն բարիս հատուցանէ. նոյնպէս չարացն զտանջանս եւ զպատիժս արդապէս հատուցանէ։ Եւ այս հատուցումնս չարաց՝ կամ աստ մարմնով է եւ ժամանակեայ, կամ անդ հոգւով եւ յաւիտենից։ Զորմէ ասէ աստուածային բերանն թէ՝ (զի հուր բորբոքեցաւ ի բարկութենէ իմմէ. այրեսցէ եւ իջցէ։) *Արդ՝ նախ եւ առաջին գիտել պարտ է՝ զի բարկութիւն ոչ է յԱստուած. եւ ոչ դառնութիւն. եւ ոչ սրտմտութիւն. այլ ամենեւին բարութիւն է Աստուած եւ քաղցրութիւն եւ ողորմութիւն։ Եւ յայտ է ի բանէս որ ասէ։ (Հուր բորբոքեցաւ ի բարկութենէ իմմէ։) Եւ ոչ ասէ թէ յէութենէ. եւ կամ թէ ի կամացս։ Զի էութիւնն եւ կամքն Աստուծոյ՝ բարի է եւ զուտ եւ պարզ առանց իրիք խառնուածոյ. (զի ծառ բարի՝ պտուղ չար ոչ առնէ։) Այլ յորժամ բարկանայ Աստուած՝ այն է՝ զի մեք մեր գործովքս բռնութեամբ զնա բարկացուցանեմք. եւ զքաղցրութիւն նորա ի դառնութիւն փոփոխեմք։ Եւ զոր օրինակ՝ մեք բարի ստեղծաք ի պատկեր բարւոյն. այլ մեր կամաւս ախտացաք եւ փոփեցաք ի չարն. այն է՝ որ չհնազանդեսցաք Աստուծոյ. նոյնպէս բարի կամքն Աստուծոյ ձեւանայ եւ փոխի ի բարկութիւն եւ ի սրտմտութիւն եւ ի դառնութիւն. զի այնու փոխեսցէ զմեզ ի յառաջին բարութիւնն մեր։ Եւ այս բարկութիւնս ի յԱստուած ոչ է չար. զի եւ առ մեզ բարկանալն եւ ի գործ չեկեալն չէ չար. ըստ այնմ, (բարկանայք եւ մի մեղանչէք. ) զի բարկանալն բանիւ է. եւ մեղանչելն սրտմտութիւն եւ գործ բարկութեան, որ ի կատարումն ելանէ։ Եւ դարձեալ՝ բարկանալն Աստուծոյ չէ չար. զի այնու զմեզ ի բարիս եւ ի յուղղութիւնս բերէ. նաեւ սրմտիլն Աստուծոյ չէ չար. զի յորժամ մեք յամառիմք ի մեղս եւ ոչ դառնամք, յայնժամ սրտմտի Աստուած՝ եւ գործով խրատէ. զի թէ դարձեալէաք ի մեղացն՝ ոչ խրատէր։ Այլ վասն երեք պատճառի պատուհասէ եւ խրատէ։ Նախզի՝ մի ասիցեն թէ սասան Աստուծոյ միայն սպառնալիք է եւ սսոսկ բան. եւ արհամարհիցեն զաստուածային հրամանսն։ երկրորդ՝ պատժէ զմինն՝ զի այլքն խրատեսցին եւ զգուշասցին. ըստ այնմ, (խրատեաց զնոսա եւ պահեաց զբազումս որպէս բիբական եւ այլն։) Երրորդ՝ մասնաւոր պատժէ եւ տայ զառ հաւատչեայ ճաշակն յաւիտենից տանջանացն. որպէս ասէ. (հուր բորբոքեցաւ ի բարկութենէ իմմէ։) *Երկրորդ՝ կատարեցաւ բանս նախ ի Սոդոմ եւ ի գոմոր. յորժամ տեղեաց Տէր յերկնից հուր եւ ծծումբ ի նոսա, եւ այրեաց զնոսա. եւ զինչս եւ զանասունս նոցա եւ զբնակութիւնս. մինչեւ յանդունդս իջոյց զնոսա. եւ ջուր սեւ եւ անկենդան յանդնդոց զնոսա ծածկեալ ի յիշատակ չարութեան նոցա։ Նախ՝ որպէս նոքա ընդդէմ բնութեանս գործեցին. նոյնպէս անձրեւն ի յերկնից հուր փոխեալ, ընդդէմ սովորութեան իւրոյ էջ ի յերկիր։ Երկրորդ՝ ցուցանէ թէ՝ այնպիսեացն գործօղք՝ կամ աստ տանջեսցին հրով, կամ ի հանդերձեալն այրին անշէջ հրով. զի բիւր մահու են արժանի, թէ ոչ ծանր եւ դառն ապաշխարեսցեն։ Այսպէս եւ յառաջ քան զայս ի դարս Նոյի՝ ջրհեղեղաւ կորոյս զազգ մարդկան. (որք ուտէին եւ ըմպէին. կանայս առնէին եւ արանց լինէին։) Եւ զի անասնաբար խառնակէին՝ վասն որոյ ջրով հեղեղաւ կորոյս զնոսա եւ զանասունս նոցա եւ զստացուածս. միայն Նոյ ապրեալ ի տապանն, եւ սերմն աշխարհի ընդ իւր։ Եւ այլքն ամենայն իսհաշ ջնջեալ։ Եւ այն է պատճառն զի նոքա զհետ գէջ ախտից հետեւեցան. գէջ ջրով սատակեցան. եւ միւսքն ընդդէմ բնութեան հրով ջերմացան. վասն այն հրով այեցան. որոց ասէ. (հուր բորբոքեցաւ ի բարկութենէ։) *Երրորդ՝ յորժամ յԵգիպտոս տանջէր փարաւօն զժողովուրդն Աստուծոյ ի խիստ կաւագործութիւն, եւ զմանկունս հեղձուցանէր. վասն որոյ վիէժնդիր եղեւ Աստուած. եւ ի ձեռն Մովսիսի տասն հարւածօք եհար զԵգիպտոս։ Զգետն յարիւն փոփոխելով. եւ գորտիւ ապականեաց. խաւար շօշափելի. եւ մուն եւ կեղեւանք. եւ շանաճանճ. եւ մարախ. եւ մահ անասնոց. կարկուտ եւ հուր ի մէջն. զի կարկուտն հարկանէր. եւ հուրն այրէր զամենայն ինչ։ Եւ անդրանկաց սատակումն. որառաւել էր քան զամենայն հուր եւ այրեցումն։ Եւ ի վերջոյ՝ ի ծովն ընկղմեցաւ փարւօն զօրօքն իւրովք։ Եւ Իսրայէլ ել յԵգիպտոսէ բարձր բազկաւ եւ հզօր ձեռամբ. ամպ հովանի ի տիւն. եւ գիշերն լոյս տայր նոցա. եւ էանց ընդ ծովն եւ ել յանապատ. եւ փարաւօն զօրօքն ի խորս անդնդոց ընկղմեցաւ. փոխանակ մանկանցն զոր ի գետն հեղձուցին։ Այսպէս հուր բարկութեանն Աստուծոյ այրեաց զնոսա նոր եւ զանազան տանջանօք։ *Չորրորդ դարձեալ՝ ի յանապատին յորժամ կորխ եւ դադար եւ Տբիրօն հակառակեցան Մովսէսի եւ Ահարօնի, եւ արարին իւրեաենց բուրվառ, վասն որոյ նորա նշան հարւածով սատակեցան. զի հուր բարկութեանն Աստուծոյ էջ ի յերկնից եւ այրեաց զկորխ եւ զերկու հարիւր յիսունսն ընդ նմա. (եւ բացաւ երկիր եւ եկուլ զդադան եւ զաբիրօն տամբ եւ ընտանեօք եւ ընչիւք նոցա։) Եւ այն էր պատճառն. զի կորխեանքն երկնաւոր իշխանութեանն ցանկացան. երկնային հրովն այրեցան. եւ դադանեանքն երկրաւոր իշխանութեան անարժան գոլով, ի յերկրէ պատժեցան։ Այս է ասելն։ (Հուր բորբոքեցաւ ի բարկութենէ իմմէ. այրեսցէ եւ իջցէ մինչ ի դժոխս ներքինս։ Զի անդ ասեն տանջեալ զհոգիսն մարմնովն իւրեանց ի տեղւոջն ուր ընկղմեցան, մինչ յիջանելն Քրիստոսի ի դժոխս. եւ զնոսա անտի ազատեաց. ըստ մարգարէին որ ասէ. (հանէ զկապեալսն քաջութեամ. սոյնպէս եւ զդառնացօղս որք բնակեալ են ի գերեզմանս՝ նոցա ասէ։) Այլեւ որդիքն Ահարօնի Նաբաթ եւ Աբիութ՝ անարժան մտին ի խորանն օտար հրով խունկ արկանել։ Եւ ել հուր ի բուրվառաց նոցա՝ եւ այրեաց զնոսա. եւ ի զգեստ քահանայութեանն ոչ մերձեցաւ. յօրինակ այժմու քահանայից. որք անարժանութեամբ գործեն զխորհուրդս սուրբս՝ հոգիք նոցա մեռանին ի մէջ մարմնոյն։ Զայս ցուցանէ թէ՝ հրեղէնքն ի յերկնից վրէժխնդիր են քահանայից. որոց պարտ էր նոցա նմանիլ սրբութեամբ. եւ ապա քահանայագործել. զի նոքա են իմանալի քահանայք բարձրելոյն։ Այլեւ յորժամ էջ հուրն աստուածային ի լեռն Սինայ եւ ծխիւր ամպ եւ մէգն, եւ փայլակն եւ որոտն եւ ձայն փողոցն հարկանէր զլսելիս եւ զտեսանելիս, եւ թէ գալան մերձենայր ի լեառն քարկոծ լինէր, եւ Աստուած խօսէր եւ Մովսէս տայր պատասխանի, եւ յամելն քառասնօրեայ, չար ժողովուրդքն կուտեցան ի վերայ Ահարօնի. եւ արարին որթ եւ երկիրպագին պատկերին խոտակերի։ Վասն որոյ բարկացեալ Աստուած՝ կամէր սատակել զնոսա. եւ Մովսէս անցոյց զբարկութիւնն. եւ որով սատակեաց զամենայն երկրպագուս որթուն։ Եւ այսպէս զամս քառասուն բարկացուցին զՏէր. եւ սատակեաց զնոսա. ի հրայեացսն. ի փորձութիւնս. եւ ի կադես օձիւ սատակէր. մինչ օձ պղնձի կանգնեաց Մովսէս բուժիչ հարուածոյն յօրինակ Քրիստոսի. որ բարձրացաւ ի խաչին. եւ բժշկեաց զթոյնս իմանալի օձին։ Նոյնպէս ի Բելբեգովր որք կերին զզոհեալ եւ պղծեցան. եւ սատակեցան բազումք։ Եւ այնչափ սուր եւ հուր բարկութեանն Աստուծոյ տեղեաց ի վերայ նոցա, մինչ սատակեաց զամենեսան որք ելին յԵգիպտոսէ, եւ գիտէին զգործս նոցա։ Եւ ապա որդիք նոցա ծնեալք յանապատին, որք ոչ գիտէին զչար եւ զբարի, նոքա մտին յերկիրն պարգեւաց. յօրինակ նորոյս՝ զի որք ունին զգործս Եգիպտոսի չարութեան մեղաց, ոչ մտանեն յարքայութիւնն երկնից։ Այլ անմեղք որպէս զմանուկ՝ նոքա մտանեն. ըստ Տեառն՝ որ մանուկ մի առեալ ի գիրկս ասէր. (որ ոք ոչ լինիցի իբրեւ զմնուկս զայս՝ ոչ մտանէ յարքայութիւնն երկնից։) Վասն նոցա ասէ. (հուր բորբոքեցաւ։) *Հինգերորդ՝ յաւուրս Եղիայի յորժամ անօրինեցաւ ժողովուրդն զհետ կռապաշտութեան, երեք ամ եւ վեց ամիս կապեցաւ երկինքն. զի արար ի վերայ նոցա երկին պղնձի. եւ երկիր երկաթի. զի ոչ ի յերկնից անձրեւ ցօղիւր. եւ ոչ երկիրս պտուղ տայր. եւ չորացաւ ամենայն բոյս երկրի. եւ ոչ մնաց արմատ դալարի. եւ սովու սատակեցաւ մարդ եւ անասուն. որպէս ասէ մարգարէն. (հուր եկեր զգեղեցկութիւն անապատի։ Եւ թէ հրով դատաստանաւ եկեր զխորս բազումս. ) վասն երաշտութեան եւ չորութեան ասեն։ Մինչ երեւեցաւ Եղիա. եւ զերկու յիսնապետսն յիսնօքն իւրեանց այրեաց հրով։ Եւ յորժամ հուր էջ ի պատարգն Եղիայի՝ զչորս հարիւր մոգսն Բահաղու կոտորեաց սրով. եւ աղօթեաց եւ էջ անձրեւ յերկնից. եւ դալարացաւ երկիր։ *Վեցերորդ՝ հուր բորբոքեցաւ, յորժամ մատնեաց զնոսա ի ձեռս թագաւորին բաբիլացւոց. եւ գերեաց զնոսա Նաբուգոդոնոսար. եւ աւերեց զսուրբ քաղաքն Երուսաղէմ. որք ասէին. տաճար Տեառն՝ տաճար Տեառն. իբրթէ տաճարն Աստուծոյ առ մեզ է. ոչ գոյ մեզ պատուհաս։ Վասն որոյ նախ՝ ի սրբութեանցն արար զսկիզբն աւերելոյն. եւ այրեցին զքաղաքն հրով. եւ իբրեւ ի դոխս եւ ի գերեզման ի ջուցին ի Բաբիլօն։ Վասն որոյ յորժամ ողորմեցաւ Աստուած եւ կամէր դարձուցանել, ասէր. (հանից զձեզ ի գերեզմանաց ձերոց։) Այսպէս եւ յամենայն ժամանակս որք անդարձ մնամք ի մեղս, բարկանայ Աստուած եւ խրատէ. ի սով, ի սուր, ի մահ, եւ ի գերութիւն. յաղքատութիւն, ի հիւանդութիւն, եւ յայլն։ Զոմանս աստ տանջէ. եւ զոմանս անդ. զի բազում մեղաւորք աստ տանջին ի խրատ այլոց. զի այլքն զգուշասցին. եւ բազումք առանց պատուհասի մնան. զի անդ անսպառ յաւիտենիւ տանջեսցին. ըստ այնմ, (մրուր նորա ոչ սպառեսցի. եւ արբցեն զնա ամենայն մեղաւորք երկրի։) Եւ այս է պատճառն. զի թէ աստ ոչ տանջէ, ասեն անզգամ մարդիկ. դատաւոր եւ դատաստան ոչ գոյ. ըստ որում (ասաց անզգամն ի սրտի իւրում, թէ ոչ գոյ Աստուած։) Այլ թէ զամենայն չարս աստ տանջէր՝ ասէին թէ, այլ տանջանք ոչ է չարաց. այլ միայն աստ։ Վասն այն զոմանս աստ տանջէ եւ թեթեւացուցանէ զպարտսն. եւ որք աստ ոչ տանջին, առաւել հատուցանի նոցա անդ։ ըստ այնմ թէ՝ (դիւրագոյն լիցի երկրին սոդոմացւոց, քան քաղաքին այնմիկ. ) զի նոքա չափաւոր պատիժս կրեցին մարմնով։ *Եօթներորդ՝ հուր բորբոքիլ ասէ ի վերայ սատանայի. զի նոքա են պատճառ եւ առաջնորդ ամենայն մոլորութեան։ Եւ եմուտ ի սիրելի աշակերտն Քրիստոսի. եւ արար մատնիչ. եւ ի ժողովուրդն եմուտ՝ եւ անարգանօք խաչեցին։ Վասն այն յորժամ Բանն Աստուած երեւեցաւ ի յերկրի, յերեք տեղւոջ այրեաց զնոսա։ Նախ յորժամ հանէր զդեւսն, ծածուկ եւ անմամին զօրութեամբ տանջէր եւ չարչարէր զնոսա. որք աղաղակէին (մի յառաջ քան զժամանակն տանջեր զմեզ։) Եւ երկրորդ՝ ի ժամ խաչին յորժամ սպասէին որպէս ամենայն հոգւոց մարդկան, հուր աստուածային ել ի զօրութենէ խաչին, եւ այրեաց զնոսա. մինչ փախստական լինէին ի դժոխս եւ ամրանային. եւ նոյն հուր յամենայն խաչէ ցոլացեալ այրէ զնոսա։ Վասն ա յն ի նշանէ խաչին փախստական լինին. զի զէն է Քրիստոսի. եւ սատակէ զնոսա։ Երրորդ՝ յորժամ Բանն Աստուած էջ բանկան հոգւովն ի դժոխս, զդրունս պղնձիս փշրեաց. եւ զնիգս երկաթիս խորատակեաց. եւ կապեաց զհզօրն. եւ ազատեաց առհասարակ զամենայն հոգիսն անտի։ Եւ որպէս յեսու քակեաց զերկիքով եեւ անէծ զշինօղս նոցա. նոյնպէս փրկիչն մեր Յիսուս՝ քակեաց եւ աւերեաց զդժոխս. եւ անէծ որ շինէ զնա. որպէս ասէ մեղաւորաց ի դատեստանին. (երթայք յինէն անիծեալք ի հուրն յաւիտենից։) Իսկ թէ ո՞ւր էր դժոխքն զոր աւերաց Քրիստոս։ Ոմանք ասեն թէ՝ յանկեան եւ յեզեր ծովու ի ներքոյ ի խաւարային այրս. անդ եեդ սատանայ զաթոռն իւր. եւ անդ տանէր զհոգիսն եւ տանջէր։ Զորմէ ասէ Դաւիթ. (փրկեցեր զանձն իմ ի դժոխոց ներքնոց։) Եւ թէ զանմամին հոգին տեղիք ո՞րպէս արգիլեն։ Ասեն վարդապետք թէ՝ յորժամ Աստուած թողու ի ձեռաց կարեն դեւքն արգիլել զհոհիսն. որպէս այն որ մարմնական հուրն այրէ զանմամին հոգին։ Եւ որպէս մարմինն պահի կենդանի ի յաւիենից հուրն. նոյնպէս եւ զհոգիսն արգելոյր ի դժոխս։ Եւ ոմանք յԵրուսաղէմ ասեն դուռն մի խաւարչուտ այրի. եւ դիւահոտ եւ աղաղակ եւ այրեցումն դիւաց։ Եւ այն եւս կարելի է Աստուծոյ, եթէ դուռն իցէ այն դժոխոց։ Իսկ ի կատարածի՝ դժոխք է հուրն յաիտենական՝ (որ պատրաստեալ է սատանայի եւ հրեշտակաց նորա։) *Ութներորդ՝ հուր բորբոքիլ զայն ասէ՝ յորժամ չար թագաւորք եւ դատաւորք վառեցան հրով նախանձու. եւ չարչարեցին զեկեղեցի սուրբ որք են ժողովուրդք քրիստոնէից։ Մինչեւ զօրացաւ հուր հոգւոյն սրբոյ այն՝ զոր Տէրն (էարկ ի յերկիր. եւ փութայր զբորբոքումն։) Որ վառեցաւ ի բարեպաշտ թագաւորսն Տրդատէս՝ եւ Կոստանդիանոս՝ եւ ի Թէոդոսեանսն եւ յայլսն։ Որք այրեալ կործանեցին զպատկերս կռոցն. եւ զմեհեանս դիւաբնակս. եւ զամենայն կախարդք եւ զչար բոյսս նոցա զոր գործեն. զի կախարդք եւ դիւթք երկիր են չար կամացն սատանայի. եւ զչար խորհուրդս նորա յինքեանս կրեն որպէս կին զսերմն. եւ սնուցանեն եւ բուսուցանեն։ Զոր աստուածային բարկութիւնն մի ըստ միոջէ հատուցանէ նոցա. կամ աստ մարմնով, կամ անդ հոգւով։ Զիթէ ներէ սակաւ ժամանակս եւ մնայ դարձի՝ եւ յորժամ անդարձ կան, ապա հատուցանէ։ Որպէս ասէ. (կուտեցից զչարիս ամենայն ի վերայ նոցա. ) կուտելն զներելն նշանակէ եւ զժողովելն. որպէս զնետ ի կապարճս։ Եւ ապա մի մի զնետ պատուհասի եդեալ ի յաղեղն ցասման՝ հարկանէ զնոսա։ Որպէս Դաւիթ ասէ. (ապա թէ ոչ դառնայք առ նա, զսուր իւր սրեալ է. եւ զաղեղն իւր լարեալ։) Աղեղն եւ նետ է այժմու խրատս որ ի հեռաստանէ զմասնաւորն հարու եւ խրատէ։ Իսկ սուրն՝ մահն է մերձ եկեալ. եւ բոլորովին սպանանէ։ Եւ այնպէս է բարկութիւնն Աստուծոյ։ Զի թէ զհաշիւ մեղացն ոչ տամք խոստովանութեամբ եւ ապաշխարութեամբ, յայնժամ մատնիցէ ի բանտ. (ոչ ելանես ասէ Տէրն, մինչեւ հատուցանիցես զյետին բնիոնն. ) որ է վերջին կշռոյ անուն։ Եւ այսպէս զի թէ մեք ոչ խոստովանիմք զմեղս եւ ապաշխարեմք, աստ մարմնով հատուցանէ որ վճարելի է տանջանքն. եւ անդ յանվճար եւ յանել բանտն յաւիտենից այրէ։ *Իններորդ՝ հուր բորբոքիլ՝ զբարկութիւնն ասէ ի վերայ մեղաւորաց յաւուրն դատաստանի. որպէս ասէ Պօղոս. (յայտնելոց է բարկութիւնն Աստուծոյ ի վերայ անպարշտութեան եւ անօրէնութեան մարդկան. զի թէ զներելովն Աստուծոյ եւ զերկայնմտութեամբն արհամարհիցես, դարձես անձին քում բարկութիւն յաւուր արդար դատաւորութեանն Աստուծոյ։) Եւ մկրտիչն ասէր։ (Ո՞ եցոյց ձեզ առանց պտղոյ ապաշխարութեան փախչիլ ի բարկութենէն Աստուոյ որ գալոցն է. ) զի ոչ լեառն, եւ ոչ ձոր, եւ ոչ ծով կարէ փակել եւ թաքուցանել զմեզ ի բարկութենէն Աստուծոյ. բայց միայն ապաշխարութիւնն թափէ եւ փրկէ զմեզ։ Եւ զի՞նչ իցէ բարրկութիւնն՝ այն է զոր ասէ Եսայի։ (Ո՞ պատմեսցէ ձեզ թէ հուր բորբոքեալ կայ. կամ ո՞ ասացէ ձեզ զտեղւոյն յաւիենից. ) որպէս թէ ասել ոչ ոք կարէ զսաստիկ բարկութիւնն. զի անասելի եւ անպատմելի է սրտմտութիւնն եւ բարկութիւնն յաւիտենից։ Եւ որպէս մեծութիւն բարեացն անասելի է. (զոր ակն ոչ ետես, եւ ունկն ոչ լուաւ եւ այլն. ) զայն մեք լոյս ասեմք եւ փառք եւ արքայութիւն եւ հանգիստ եւ ա յլն. զի առ մեզ նոքա հաճելիք են։ Նոյնպէս հուր եւ սառնամանիք եւ լալ աչաց եւ խաւար արատքին եւ որդն անքուն եւ այլ ինչ որ պատմի ի սուրբ գիրս, ի բազմաց զսակաւն են գրեալ. զի գիտասցուք թէ՝ անասելի եւ անպատմելի, եւ անհանդուրժելի եւաններելի է անտի տանջանքն յաւիտենից. զոր այժմ ասէ։ Հուր բորբոքիլ, եւ բարկութիւն, եւ այրել մինչ ի դժոխս. զի այրեցումն է եւ կսկիծ եւ ոչ մահ. եւ ոչ թեթեւութիւն խստութեանն։ Որպէս գրէ առաքեալն. (որ ոք շինէ ի վերայ հիման հաւատոյն՝ փայտ խոտ եւ եղէգն. ) փայտն նշանակէ զմարմնոյն մեղս մեծամեծս. որպէս. որպէս սպանութիւն, շնութիւն, գողութիւն, եւ այլն։ Իսկ խոտ՝ զմտացն զխեռն. զնախանձն. զհպարտութիւնն. զչար խորհուրդն, եւ զայլն։ Իսկ եղէգն՝ զչար խօսսն. որ իբրեւ զեղէգն սրեն զլեզուս ի չարութիւն, ի յիշոցն, ի հայհոյութիւն, ի ստախոսութիւն, եւ յայլն։ Սոքա լուցկին եւ այրելիք են յաւիտենից հրոյն։ Զի որպէս հուրս այս անցաւոր նիւթով եւ հողմով բարբոքի. նոյնպէս զայն հուրն յաւիտենից՝ աղտեղութիւն մեղացն՝ անօրէնութիւն եւ չարիք բորբոքեն. եւ հողմն արտաքուստ բարրկութիւնն Աստուծոյ է ի վերայ մեղաւորացն. որպէս ասէ Տէրն. (որ ոչ հնազանդի որդւոյ՝ բարկութիւնն Աստուծոյ մնայ ի վերայ նորա։) Եւ ի չորս պատճառէ յաւիտենից է այրեցումն։ Նախզի՝ այրելիք մեղքն եւ մեղաւորքն՝ յաւիտենական եւ անմահ են։ Երկրոդ՝ զի հուրն անփոփոխելի եւ յաւիտենական։ Երրորդ՝ եւ բարկութիւնն Աստուծոյ յաւիտենական է ի վերայ մեղաւորին։ Չորրորդ՝ զի ժամանակն փոխեալ է ի յաւիտեանն եւ յանեզրն։ Եւ թէ վասն է՞ր լինի օր դատաստանի, եւ այնպիսի տանջանք։ Ասեն վարդապետք թէ՝ Աստուած ի յիւր բարութենէն արար զաշխարհս. եւ վասն մեղաց բանաւորաց մարդկան եւ դիւաց՝ ածէ զօր դատաստանին։ Զիթէ դեւք եւ մեղաւորք ոչ էին, եւ ոչ օր դատաստանին. եւ ոչ տանջանքն մեղաւորաց։ Վասն այնորիկ ասէ։ (Հուր բորբոքեցաւ։) *Տասներորդ՝ միտք բանիս որ ասէ. (հուր բորբոքեալ է ի բարկութենէ իմմէ. այրեսցէ եւ իջցէ մինչ ի դժոխս ներքինս։) Վասն դիւաց ասէ եւ սատանայի։ Զի յօրն վերջին հրով բորբոքին ամենայն տիեզերք յերեսացն Աստուծոյ. որպէս ասէ մարգարէն Դաւիթ. (ել ծուխ ի բարկութենէ նորա. եւ հուր յերեսաց նորա բորբոքեսցի. եւ փայլատակունք հատան ի նմանէ. եւ խոնարհեցոյց զերկինս եւ էջ. ) այսինքն, զերրկնայինսն ասէ։ (Եւ Աստուած մեր յայտնապէս եկեսցէ. եւ հուր առաջի նորա բորբոքեսցի։ Կոչեսցէ զերկինս ի վերուստ. եւ զերկիր ի դատել. ) այսինքն, ձայնիւ փողոյն զհոգիսն կոչէ ի յերկնից. եւ զմարմինս յերկրէ առ ի դատել զժողովուրդ իւր։ Այս ամենայն պատմութիւնս՝ վասն հրոյն է որ գալոց է առաջի Քրիստոսի. զի ամենայն հուր տարրական, եւ որ ի յերկրի, եւ հրեղէն ծովն որ ի հարաւ, ժողովին ի միասին. եւ զերկինս եւ զերկիր վառեն հրով. եւ զլերինս եւ զդաշտս՝ զբլուրս եւ զձորս հալեն. եւ պարզին որպէս զահակի. եւ բոլոր պատեն շուրջանակի զմեղաւորս ի վերայ բերանոյն դժոխոց. եւ ընդ աւարտիլ դատաստանին որ ասէ (երթայք ի հուրն յաւիտենից, ) յայնժամ հուրն այն աղջամուղջ խաւարաւ յերկրէ առնու զսատանայ եւ զմեղաւորսն եւ զմեղսն. եւ ի ջանէ ի յատակս դժոխոց որէ ներքին դժոխք. եւ անդ տանջէ զնոսա։ Զի սուրբ վարդապետք ներքին դժոխք ասեն զյատակս զժոխաց. որպէս ասէ Սողոմօն թէ՝ (մեղր կաթէէ ի շրթանց կնոջ պոռնկի. բայց կատարածն է ի յատակս դժոխոց։) Ուստի իմանի թէ՝ ի դժոխս ոմանք են ի յատկասպէս որ կոչի ներքին դժոխք. եւ ոմանք ի մէջն. եւ ոմանք ի վերինն. զի մին. հուրն զանազան այրէ. նոյնպէս մին դժոխքն զանազան տանջէ զմեղաւորս։ Եւ որպէս արքայութիւնն մի է. այլ օթեւանքն եւ փառքն եւ հանգիստն զանազան ըստ գործոցն։ Նոյնպէս եւ դժոխքն մին է այլ տանջանքն առաւել եւ նւազ. ներքին, եւ միջին, եւ վերին դժոխք կոչի։ Զի ի ներքին դժոխսն՝ են սատանայ եւ չար եւ անհաւատք եւ կռապաշտք եւ յայտնի չարագործք որք տանջին։ Իսկ ի միջինն նոքա՝ որք միջակք են. որք ունին զհաւատս եւ ոչ զգործս. որպէս չար հաւատացեալք. եւ կամ ունին զգործս, եւ ոչ զհաւատս. զի նոցա հատուցաւ աստ։ Եւ ի վերին դժոխս՝ տղայք անմկրտեալք. որք խաւարաւ տաանջին վասն պարտուցն Ադամայ. եւ չունին ներգործական մեղս. ոչ այրին հրով։ Արդ՝ այսպէս մի է դժոխքն. եւ տանջանքն բազում ըստ բազում գործոցն։ Եւ վայ ինձ մեղաւորիս. տես թէ զինչ ասէ։ (Կերիցէ զերկիր եւ զամենայն բոյսս երկրի նոցա. ) որպէս զինչ որ ուտի ի յորովայն մտանէ եւ կորչի. նոյնպէս ի մէջ հրոյն կորիցեն մեղաւորք։ (Զերկիր ասէ։) Երկիր են երկրասէրք՝ որք զայս միայն խորհին եւ ոչ զվերինն։ Եւ բոյսքն՝ իւրեանց չարոութիւնն եւ մեղքն։ Այլեւ երկիր են չար ծնօղքն հայր եւ մայր. եւ բոյսքն չար ծնունդք զաւակք նոցա։ Այլեւ երկիր են չարագործքն. եւ բոյսք չար գործակիցք նոցա։ Այլեւ երկիր են չար ուսուցիչքն. եւ բոյսք չար ուսմունքն եւ հետեւօղք նոցա. ասէ՝ (կերիցէ զնոսա։) (Բորբոքեսցին հիմոււնք լերանց նոցա։) Հիմունք են գլխաւորքն դիւաց որպէս Սադաէլ. եւ ի վերայ նոցա չար կամացն՝ հաստատեալ են դեւք եւ չարք ի մարդկանէ։ Ասէ՝ (կուտեցից զչարիս ամենայն ի վերայ նոցա. եւ նետիւք իմովք սպառեցից զնոսա։) Այսինքն զոր ինչ գործեցին չարիս մարդիկ եւ դեւք՝ զայն ամենայն կուտեմ եւ ժողովեմ ի գլուխ նոցա։ Եւ նետ վրիժագործ ցասմանն Աստուծոյ՝ սպառէ զնոսա. որ անթիւ է եւ անչափ եւ առաւել սաստիկ. որ ոչ սպառի եւ ոչ վախճանի. (հուրն ասէ ոչ չի ջանի՝ եւ որդն նոցա ոչ մեռանի։) (Մաշեալք եւ հիւծեալք ի սովու։) Այսինքն, մեղաւորք ի հոգեւոր հացեն եւ յըմպելւոյն մաշին եւ հիւծին եւ ծարաւին. որպէս մեծատունն՝ որ պապակեալ էր բերանն ի ծարաւոյ։ Յորժամ տեսանեն զԱբրահամ եւ զՂազար. այսինքն, զի մինչ ի վերանալն յերկինս արդարոցն՝ մեղաւորքն զնոցա փառսն տեսանեն թէ, յորպիսի փառոց զրկեցան։ (Գազանաբեկ գէշ անկեալ ամենայն թռչնոց։) Վասն զի աստ գիշակեր թռչնոց դիւաց ուտել ետուն զվաստակս իւրեանց. յիրաւի անդ սովին եւ կարոտին։ (Լարս առանց բժշկութեան՝ արձակեցից ի վարայ նոցա զգազանս։) Որպէս չար օձն որ է իժն՝ անբժշկելի ունի զթոյնսն. նոյնպէս անտի տանջանացն բուժումն ոչ է։ Դարձեալ լարս՝ ասեն վարդապետք զկշիռս ուղիղ եւ արդար դատաստանին Աստուծոյ. զի ուղղորդ եւ անմոլար հատուցանէ. որպէս լարով ուղղեն զչինուածս. զի լարն եւ քանոնն՝ ոչ պակաս ունի եւ ոչ յաւելուած. Նոյնպէս դատաստանն Աստուծոյ՝ արդարապէս հատուցանէ։ Իսկ գազան՝ զհրեղէն որդունսն ասէ. որք ի ներքուստ՝ են խիղձք մտացն՝ եւ յարտաքուստ՝ հրեղէն որդունքն՝ որք կրծեն եւ կսկծեն զայրեալ վէրս մարմնոցն։ (Որք այսր եւ անդր քարշեսցեն զնոսա ընդ երկիր։) Այս է. զտեղիսն յոր գործեցին զչարիսն ցուցնէ. իբր աստ եւ անդ տանջեն զգործօղն։ Եւ զի՞նչ իցեն հրեղէն որդունքն։ Ասեն վարդապետք, յորժամ զչար ցանկութիւնն այր կամ կին յղանայ ի սիրտն, սերմ առեալ ի սատանայէ որպէս կինն ի յառնէ, եւ յորժամ գործէ զցանկութիւն մեղացն, յայնժամ ծնանի անքուն որդն ի ծովն հրեղէն. եւ որքան հեշտանամք եւ ծուլանամք ի մեղս՝ սնանին եւ մեծանան հրեղէն որդունքն անդ. որպէս մայր որ կաթամբ սնուցանէ զծնունդն։ Եւթէ խոստովանութեամբ եւ ապաշխարութեամբ եւ որղորմութեամբ ոչ սպանանէ զայն որդունս, յայնժամ ի դատաստանին յորժամ ասիցէ մեղաւորացն (երթայք ի հուրն յաւիտենից, ) եւ գնան մեղաւորքն լի ամօթով ահիւ եւ դոզութեամբ քարշեալք ի հուրն, գան ապա որդունքն եւ զտանեն զիւրեանց ծնօղսն. որպէս գառինք զմայրսն. եւ կախին եւ այլ ոչ թողուրն ի յարւիտենից գիշատելոյ։ Եւ վասն է՞ր աստ որդն. զի ունի զչորս յատկութիւնս որդանն։ Նախզի՝ ի մէնջ ի մեր մարմնոյս ծնանի որդն։ Երկրորդ՝ ի փութ եւ ի խոց մասնէ։ Երրորդ՝ առ մեզ մնայ եւ ուտէ։ Չորրորդ՝ զի անկեալ ի վայր սատակի, եւ յայլս ոչ երթայ։ Նոյնպէս եւ անքուն որդունքն՝ յարաժամ միշտ եւ անդադար կարծեն եւ ուտեն. զորմէ ասէ Եսայի. (որդն նոցա ոչ մեռանի։) Այլ զայս յիշելով՝ զարհուրեսցուք եղբարք եւ գողասցուք. սարսիցուք ի բանէս եւ երկիւղալիցք լիցուք։ Զմեղս խոստովանսցուք. եւ ապաշխարութեամբ քաւեսցուք։ Զոխս՝ զնախանձ՝ զքէն՝ զատելութիւն ի սրտից հանցուք։ Զստախօսութիւն եւ զհայհոյութիւն եւ զչար յիշոցս եւ զայլ աղտեղութիւնս ի լեզուէ սրբեսցուք։ Զորկրամոլութիւն եւ զպղծութիւն, զպոռնկութիւն եւ զգողութիւն, զծուլութիւն եւ զայլ զազիր գործս մարմնոյ հատցուք՝ եւ ապա ազատեալք ի մեղաց, բեւեռեսցուք զսիրտս մեր ի սէրն Աստուծոյ եւ յահ եւ յերկիւղ նոցա. զպատուիրանս պահեսցուք. եւ ողորմութեան նորա ակնկալցուք յուսով յաւիտենից կենացն։