Պատմութիւն

Իսկ նախարարացն ՚ի մի վայր ժողովեալ, կացուցանեն տեղապահ թագաւորութեան զսուրբն Վարդան։ Զայսու ժամանակօք դարձան ՚ի թարգմանութենէ Ղեւոնդ, Կորիւն եւ Արձան, որ դիպեցան ՚ի ժողովն Եփեսոսի, զոր արար Թէոդոս ՚ի մետասաներորդ ամի թագաւորութեանն իւրում վասն Նեստորի չարի, եւ բերին անտի կանոնս գլուխս վեց։

Բայց գունդն Հայոց՝ էր զի հնազանդէին Պարսից, եւ էր զի դիմանային պատերազմաւ, յորժամ վասն հաւատոց ոյժ հասանէր։ Քանզի Շաւասպ արծրունի եւ Վնդոյ աւագ նախարարք ուրացեալք զհաւատս՝ շինեն ՚ի Դուին մեհեան Որմզդի եւ տուն կրակի, եւ քրմապետ դնեն զՇերոյ զորդին Վնդոյի. զոր լուեալ սուրբն Վարդան, գայր իւրով գնդաւն, եւ սատակէր զՇաւասպ եւ զմարզպանն Մշկան փախստական առնէր, եւ զպիղծն Վնդոյ յատրուշանն հրոյ արկեալ այրէր, եւ զՇերոյ ՚ի վերայ բադնին կախէր զփայտէ, եւ զտեղին շինէր եկեղեցի անուամբ սրբոյն Գրիգորի։ Եւ զսուրբն Յովսէփ ձեռնադրեն կաթողիկոս, որ արար զժողովն ՚ի Շահապիվանս, ուր զտուգանաց կանոնն կարգեցին։ Որ զկնի երկու ամաց եկեալ գունդ ՚ի Պարսից, եւ ըմբռնեալ զնա եւ զՍահակ եւ զՂեւոնդ եւ զայլսն, եդին ՚ի բանտի, որպէս զխրատտուս Վարդանայ, հեռագոյն որսացեալ ՚ի յըմբռնել զսուրբսն. զոր եւ խնդութեամբ ընկալան զկապանսն վասն Քրիստոսի, եւ ոչ յօժարեցին հանել զնոսա մինչ ցժամանակն։ Վասն որոյ ՚ի մի վայր եկեալ իշխանքն Հայոց, դնեն զԳիւտ պատրիարք, եւ ՚ի Դուին փոխեն զաթոռն, հրամանաւ նորին Յովսեփայ. յորմէ մանաւանդ հնազանդեցան սրբոյն Վարդանայ ամենայն նախարարքն Հայոց, որովք տայր պատերազմն ընդ Պարսս զամս իննեւտասն, յաղթեալ քառասուն եւ երկու պատերազմաց, մինչեւ ցկատարումն իւր մարտիւրոսութեամբ, օրհնութեամբ սրբոյն Սահակայ. որ ՚ի ժամ վախճանի իւրոյ յամսեանն նաւասարդի յերեսունն, յաւուր ծննդեանն իւրոյ, օրհնեաց զնա եւ զեղբարս իւր զՀմայեակ եւ զՀամազասպեան. նոյնպէս եւ սուրբն Մեսրոպ յիւրում կատարմանն յերեքտասան մեհեկի ամսոյ. որոց աղօթիւք եւ օրհնութեամբ պարսպեցան եւ պսակեցան։

Քանզի ընդ այն ժամանակս եկաց ՚ի գործ հազարապետութեան Յազկերտի չարամիտն Ներսեհ, եւ չոգաւ առ նա սեպուհն Վարազվաղան, որ էր փեսայ Վասակայ Սիւնեաց իշխանի, ՚ի նոյն ազգէ, ատեցեալ եւ հալածեալ յաներոյն իւրոյ. որ եւ ուրացեալ զՔրիստոս, գրգռեաց զնա ՚ի յանցսն զոր անցոյց ընդ Հայս. որ եւ ՚ի նոյն խորխորատն սատանայի անկանէր աներ նորին Վասակ. եւ եղեն պատճառք այնքան աղետից, որ էանց ընդ Հայս, զոր յընդարձակ պատմութիւնսն է ուսանել։ Եւ վկայեցին Վարդանանքն, հազար երկերիւր երեսուն եւ երկու ՚ի հրոտից երեսունն, ՚ի վեշտասանն Յազկերտի. եւ զկնի երկուց ամաց սուրբ երէցն Սամուէլ եւ սուրբ սարկաւագն Աբրահամ, ՚ի հրոտից եօթն. եւ սուրբ եպիսկոպոսն Բասենոյ Թաթիկ, որ յառաջագոյն տարեալ էր ՚ի Խուժաստան, դառն տանջանօք ՚ի տասն հրոտից. եւ սուրբ կաթուղիկոսն Յովսէփ եւ տէրն Սահակ եւ սուրբ քահանայքն Ղեւոնդ եւ Մուշէ եւ Արշէն, եւ սուրբ սարկաւագն Քաջաջ, վեցեքեան սոքա կատարեցան ՚ի քսան եւ հինգն հրոտից, յԱպար աշխարհի ՚ի փառս Աստուծոյ։ Եւ երանելի մոգպետն ՚ի մարգաց տասն։ Ասողիկն ասէ, թէ ստուգեցաք զվեշտասաներորդն Յազկերտի՝ երրորդ ամ Մարկիանոսի։