Խորհուրդներու մեհեանը

Ա.

Ամառ իրկուններ՝ երբ հատնող արեւ մը արիւններու մէջ կ՚այրի գեղին ետեւն ու աղքատ կարմիր մը դէմի լեռներն ի վեր կամաց–կամաց կը դեղնի, երբ վարի ծովուն վրայ ճերմակցող շուշանները կապոյտ երազներու վրայ կը գոցուին, անուշ հովը յանկարծ կը յոգնի… ու Աղուընակ–Քարին տակը փորուող անդունդէն թեթեւ, ձիւնի պէս աղուոր երկու աղաւնիներ վեր կ՚ելլեն:

Վեր կ՚ելլեն։ Ոսկիի մէջ թաթխուած իրենց թեւերուն ձայնը անդունդին հովերուն վրայ կ՚իյնայ տկար բախիւնով, հիւանդի հեւքին պէս նուաղուն բան մը կը կոտտայ կարմրած պարապին մէջ, սարսուռ մը կը քալէ ծերունի քարերուն ծիրանի կռնակէն, յակրիները կը ծալեն իրենց փուշերը ու վերջալոյսին թախիծը անդունդը յօրինող հանդիպակաց լեռներու քարէ գոգին մէջ կը թուլնայ, կը հալի, կարծես անտես բուրվառի մը հրաշքէ մուխէն գինովցած։ 

Վեր կ՚ելլեն դէպի բարձրը, ուր հսկայ ժայռերը իրարու վրայ ալիք ալիք պառկած, կը սպառնան ամպերուն։ Քարերը բացուած դանակներու խոյանքովը կը մխուին կապոյտին մէջ, իրենց ծայրը ամուր բռնելով վահանաձեւ մարմար մը։ 

Երկու աղաւնիներ կը թառին հոդ արեւը վերջին անգամ մըն ալ կը պագնէ զանոնք ու բոցերն ու երանգները եռք կ՚առնեն մէկէն։ Անհուն լռութեան մը մէջ մեռնող լոյսի ետեւէն նոյն հրաշքէ մուխը կ՚ելլէ ծփալէն՝ աղաւնիներն իր մէջ գրկելու։ 

Ու վարէն, մութցող ծովէն շուքերը կու գան։ Ժայռերը սեւ միսերով հսկաներու պարիսպը կը քարեն դեռ կայծկլտուն երկնքի մը տակ ու յոգնող հովը անդունդը կ՚իջնայ պառկելու։ 

Վերը, աւելի վերը ծերունի լեռ մը կը մտմտայ։

Լերան կուշտէն, կանաչները փետտելով ապառաժներու աւերակ մը կ՚անջատուի. պզտիկ բլուրի մը կտոցն ունի ան։ Առաջ կու գայ քիչ մը, ոտքերուն տակի բարձունքէն սարսափած կը քարնայ կը մնայ։ 

Հոդ, այդ քարերուն վրայ ատենօք ապրեր է մէկը. եօթը հոգի ունեցող դեւը։

Հիմա տեսնուած փլատակներուն տեղ այն ատենները կը վառէր դեւին պալատը։ Ցերեկն արեւուն՝ գիշերն ալ լուսնին հետ կրնար մրցիլ ան։ Ժողովուրդը կ՚ըսէ, թէ բոցէ շինուած էր։

Դեւը կ՚իշխէր գեղին։ Իր պալատին բարձրէն ան տարին հեղ մը կու տար գեղացիներուն աղուոր ջուրը, զոր ամպերէն կը գողնար։ 

Գեղը անձրեւ չունէր։ Աղբիւրներու դուռներուն մէջ մամուռներուն զուարթ ցուցադրումը կար. ծառերը վախ ի վախ կ՚ապրէին մարդերը տարիէն մէկ օր մը միայն կրնային այդ աղբիւրներէն ջուր սպասել, ու ի՜նչ գնով։

Երբ ջուրի օրը գար, գեղին բոլոր աղջիկները ճերմակներ հագած կը հաւաքուէին գերեզմերը։ Մայրերը կուլային զանոնք ու արցունքով մարգարտուած այդ լոյս աղջիկները կը բռնէին պալատին ճամբան։ 

Պալատը շալկող լերան մուտքին վրայ կը կարմրէր վարդի պարտէզը: Վարդի պարտէզին վրայ հրաշքներ կը պատմուին…։ Հոն շղւուն վարդենիներուն վրայ սիրտի պէս արիւնոտ վարդեր կը վառին… 

Աղջիկներուն պարը կը կենար դարաստանին վրայ։ 

Ու դեւին պալատէն լոյսը կը ծովնա՜ր, ծառերը բոցի ծփանքներու մէջ կը դողդղային, վարդենիներուն վրայէն կրակէ պիւլպիւլներ լեզու կ՚առնէին ու յանկարծ չես գիտեր որ ծառէն նուռի չափ վարդ մը թրթռուն բուրվառի մը պէս կը թափառէր պահ մը ձիւն աղջիկներուն վերեւ ու կը նստէր էն աղուորին վրայ: 

Անմիջապէս ընկերուհիները կը բոլորուէին շուրջը վարդով աղջկան. կուլային անոր վրայ մեռելներու երգերը, կը պագնէին ու դեւին կը թողուն զանի, ձգելով մինակ վարդով աղջիկը վարդի պարտէզին մէջ։ 

Յաջորդ օրը, աղբիւրները պահ մը իրենց արծաթը կը հոսէին, գեղացին չքնաղ հեղուկին կը խառնէր իր արցունքը։ Ծծկան մայրերը իրենց կաթը կը թորէին անոր մէջ: 

Ու արագ–արագ կը լեցուէին ամանները։ Յաջորդ օրը աղբիւրը կը մեռնէր։

Ու դարեր այսպէս էր եղած։ Շատ երիտասարդներ, մահը աչքերնին առած՝ նետուած էին լերան խորհուրդին մէջ ու ա՛լ ետ չեկած. ետ չէին գար նաեւ պալատ մտնող լոյս աղջիկներէն ոչ մէկը. ի՞նչ կ՚ըլային հոն, մարդ չէր գիտեր. միայն երբեմն մշուշոտ առտուներուն՝ երբ արեւը պալատին շուրջը կը վանէր ամպի դանդաղ ծուէնները, ասոնց կիսաթափանց ճերմակին մէջ կ՚ուրուանային պատուհաններու բոսոր բացուածքներէն ծով մազերով աղջիկներուն շղարշէ մարմինները: 

Դեւը քառասուն տարին տեղ մը դուրս կ՚ելլէր պտտելու։ Անոր անցած ժամանակ ծառերը կը խոնարհէին, քարերը կը դողային ոտքերուն տակ, հովերն անգամ կը փախչէին առջեւէն սոսկալով:

Գեղացին երբ տեսնէր այդ ամէնը, երեսի վրայ կը փռուէր. տունէն դուրս գտնուողները գետներես կը պառկէին գլուխնին ծածկելով։ Վա՛յ անոր, որ համարձակէր աչք նետել վեր՝ դեւը տեսնելու համար, շանթերը կ՚եփէին զայն։