Խորհուրդներու մեհեանը

ՀԻՆ ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ 

Ա. 

Տղայ մըն է ան։ 

Անոր աչքերը սեւ էին, ածուխներուն ամէնէն հարազատէն աւելի ու լոյսը կը քնանար անոնց խորը, ինչպէս գիշերներուն ամէնէն մութին ծոցը։ 

Մուգ կարմիր էին անոր երեսները, բայց փափուկ՝ յղկուած կրանիտներուն արու փայլովը։

Ու հասակը բերուած էր այդ գլուխին տակ, պատուանդանի մը նման գեղակերտ, ներդաշնակ ու սլացիկ։ 

* * *

Աղջիկ մըն էր ան։ 

Կապոյտ էին անոր աչուըները, ինչպէս չեն եղած ջուրերը մեր աղբիւրներուն ու ծովուն։ Լոյսը չէր մարեր անոնց խորը։ 

Բաց-կարմիր էին այտերը անոր, բայց հատած, այնքան՝ որ հասուն դեղձերը պիտի խաբուէին անոնց հետ երեսի գալով։

Ու անոր իրանը պզտիկ էր, բայց կատարեալ, բազուկներու մատղաշ կորացումովը եւ կուրծքին նոր թեւ առած սեւաչեայ զոյգ կոկոններովը։ 

Բ. 

Ու տղան իր սրինգը ունի մէջքին ու անոր կռնակին՝ շեղ՝ կը պառկի մախաղի պաշտօնական հովիւներուն։ 

Անոր ձեռքին մէջ ամէն օր կը փոխուի ճերմակ մականը ու անոր հոգիին մէջ ամէն օր կը մեծնայ երիտասարդ թագաւորը: 

Ան առտուն կանուխ կ՚ելլէ գեղէն, առջին ձգած հօտն իր ոչխարներուն եւ անոր ետեւէն, հեռաւոր ու անկարելի շուքի մը նման, կու գայ աղջիկը, ճիտէն չհատնող կծիկովը, որ օժիտին գուլպաները կու տայ: 

Ու լեռներուն մենութեան մէջ տղան կ՚առնէ աղջիկը՝ իր մէջքէն, կ՚առնէ ծունկին, ու անոր կուրծքէն ու անոր զիստերէն՝ գգուանքը, թեթեւ, համբոյրի մը պէս կը թափի տղուն մէջ։

Լեռներուն ծոցը, մենաւոր աւազաններուն բաժակին մէջ նշխարի մը պէս կը ծաթի աղջիկը ու անոր բազուկները կրակե օղակներու պէս խենթեցնող ու հալող, որպէս թէ նաշիհէ կաղապարուած ըլլային, մահուան պսակի մը նման կ՚իյնան տղուն գլխին։ 

Լեռներէն ներս, երբ տերեւները հազար լեզուներու նման թախիծը կը պատմեն հողի այդ գալարներուն ու ջուրերը երգելու տեղ կու լան աջ ու ձախ հակող ծաղիկներուն տոտիկին, երիտասարդ հովիւը իր երազը կը պտտցնէ ու անիկա տխուր է բոլոր սիրողներուն տխրութիւնովը։ 

*  *  *

Ու գեղին մէջ, իր պատուհանին դէմ, ուրկէ բլուրները կը նային ու կը նային, աղջնակը նստած է մինակ, գլխիկոր։ 

Անոր գոց աչքերէն կը դառնան ու կը բարձրանան գեղին ճամբաները, որոնց վրայէն երիտասարդը կը հեռանայ ամէն առտու, գեղին բոլոր բլուրները, որոնց կրծուած երեսներուն վրայ, առտուան յստակ խաղերուն մէջ ոչխարները կը փոքրանան, հեռաւոր կակաչներու կը վերածուին ու կը մեռնին։ 

Ու երիտասարդը ետ կու գայ լեռներէն առանձին, իր աչքերուն թափանցիկ լոյսովը ու աղջիկը զայն կը նստեցնէ իր մօտիկը։

Ինչպէ՜ս կը վազէ անոնց նայուածքը իրարու։ Ինչպէ՜ս աղջնակը կ՚առնէ տղուն թեւերը, յետոյ՝ մէջքը, յետոյ՝ ամբողջ հասակը ու ինչպէ՜ս երեսները իրարու կը փակին բռնկած երկու թերթերու նման։ 

Գիտէ՞ք, թէ աղջիկները ինչպէս կը համբուրեն, երբ անոնց շրթունքը օդին մէջ կը փնտռեն տարակայ շրթները սիրականին: 

Ու մենութեանը մէջ սենեակին, աղջնակը կը սիրէ իր երազը ու անիկա տխուր է բոլոր սիրողներուն տխրութիւնովը։ 

Գ. 

Գարունի իրիկուն։ Մեծ տանը ետեւէն բոյրերը կը թափին ներս, փարախէն ներս, հովի ամէն մէկ հարուածին: Ու ձայներ, ու հեւքեր, ու սարսուռը կեանքին, որ կը դպի բոլոր իրերուն ու բոլոր կենդանիներուն։ 

Գարունի իրիկուն: Պառկող հօտին վրայ, իր հիւղակին դուռնէն ի՜նչ քաղցր է երգը տօսախին։ 

Ու շուները կը նստին իրենց պոչերուն վրայ, մտիկ ընելու, ու դուրսէն անցորդները կ՚ուշանան դիտմամբ՝ փայտէ ցանկէն ներս իյնալով իրենց աչքերով։ 

Գարունի իրիկուն։ Կա՞յ աւելի խռովիչ պահ մը, քան լուսնկային տակ, տօսախը լացնող շրթներուն երգը այս անգամ մատղաշ աղջկանը բերնին վրայ։ 

Ու թող հովը գայ ու երթայ, թող մաքիները իրենց դունչիկը դնեն կշտացող գառներու մետաքս կռնակին ու վարը ահագին տունին մէջ թող մարդերը ելլեն ու իջնեն։ Համբուրուողներուն պահը պաշտպանող աստուած մը կայ ու մահուան գնով՝ բերանները իրար կը փնտռեն, լուսնկային տակ գարնան իրիկունով։ 

Դ. 

Ասոնք, մատղաշ աղջնակը եւ երիտասարդ հովիւը, իրար սիրեցին հակառակ բոլոր օրէնքներուն։ 

Անոնք գիշերները պզտիկ հիւղակին մէջ իրար սիրեցին կատաղութեամբ, խենթութեամբ, ու անոնց գրկախառնումը հզօր եղաւ, մահուան պէս ու մահուան չափ:

Որո՞ւ մտքէն անցաւ, աղջիկ օրերուն, երբ իր կուրծքին տակէն տենդին ալիքը ուռեցուց քնացող ծիծերը, ականջ տալու նշանի ոսկիներուն, որոնք կախ կը մնան ստինքներու հովիտին վրայ, պահպանելու համար անոնց անարատ քունը։ 

Ո՞ր երիտասարդը, իր բազուկներուն վրայ՝ լուսաւոր ու տաք ալիքի մը նման դարձող աղջիկը խնայեց, ականջ տալու համար արգիլող օրէնքին։ 

Ո՞ր աղջիկը իր մարմինը մեծ ու գալարուող ծաղիկի մը նման չնետեց խորհուրդի մեծ բուրվառին ու ո՞ր սրբազան ձեռքը անոր նուիրական բոյրը չցրուեց հովերուն համբոյրին։ Անոնք սիրեցին կատաղութեամբ, խենթութեամբ ու անոնք իջան կախարդուած ճամբան, ուրկէ ետ դարձողները անծանօթ կը մնան սերունդներուն յիշողութեան: 

*  *  *

Մեղքը սրբազան ծաղիկ մըն է՝ ոսկիով օծուած ու բեհեզով ընդելուզուած։

Մեղքը նայուածքն է միամիտ աղջկան, որուն խորը դժոխքին դուռները կը քնանան։ 

Մեղքը երիտասարդ մարմին մըն է, որ կը քալէ եւ անոր ոտքերը անդունդներ կը փորեն։

Բայց այդ ծաղիկին սիրտը թոյնի մը բիւրեղը կը հանգչի մահուան չափ անմեղ։ 

Բայց այդ նայուածքէն ներս երիտասարդները կը մտնեն բոցերուն ամէնէն եղերականին մէջ, որ չի մարիր, որ գերեզմանէն ալ դուրս յստակ թելի մը պէս կը բխի յաւիտեաններով։ 

Բայց այդ մարմինին շուրջը անդունդները կը քողուին բոլոր գեղեցկութիւններով ու մի զարմանաք, երբ աղջիկ մը եւ տղայ մը կը մեռնին։ 

Ե. 

Մեռաւ աղջիկը, չուանի մը հասակին յանձնելով իր մեղքը։ 

Ան ինքզինքը կախեց հիւղակին մօտիկ, ամառ գիշերով, երբ փեսային տունէն փողոց դրուեցաւ, կիսամերկ ու բոպիկ:

Ու անոր մարմինը, մեղքի խորան, կշռուեցաւ պարանէն՝ դառնալու համար սրբագրուած քերթուածը եղերական տարփանքին: 

Մեռաւ երիտասարդը, իր սիրտը ծակելով նույն երկաթով, որով խեղդած էր ան անողորմ փեսան, անոր տանը սեմին վրայ խողխողելով անոր մարմինն ու ամբարիշտ հոգին։ 

Զ. 

Հին պատմութիւն մըն է ասիկա, որ հարսանիքներուն բերնէ բերան կը պտտի ու ահաւոր գեղեցկութիւն կը հագնի Ծոցի–գեշերին առագաստը սպասող կիներու համար։ 

Ասոնք պառաւներ են ու փորձանքի քրմուհիներու նման կը կենան անխլիրտ, իրենց ականջները դուռին, որ այդ գիշերը մահուան խորհուրդ մը կը գոցէ։ 

Անոնք կը յիշեն խղդուած հարսներ ու անոնք կը սպասեն դուրս նետուած հարսները փողոցը չձգելու համար։