Խորհուրդներու մեհեանը

Ա.

Իզնիկի լիճին արեւմուտքի եզրը շրջանակի մը պէս կլոր ու արծաթէ թելի մը պէս նրբին գիծով մը աչքի կուգայ։ Հիւսիսի ու հարաւի ափերուն վրայ դեղնող կնիւնները կը դադրին ջուրին վրայ պղտորուելէ, կամ գարնան թարմութիւններուն՝ կապոյտին վրայ կանանչ կապելէ։ 

Այդ ափին ազնուական աւազ մը կը քնանայ, տեղ–տեղ ալիւրի պէս բարակ ու փափուկ, տեղ–տեղ քար կտրած, երկանի կարծրութեամբ գետինը կաղապարելով։ Եզերքէն քիչ մը վար եղէգներու ոսկեբաշ անտառն է, որ կը տոժկալ, մռայլ սպառնալից փսփսուքներով կանգնած կանանչ ջուրերուն վրայ: Հովը վախնալով կը գլլի անոնց մազերուն մէջէն։ Մութ թաւիշէ, երկար օղակներով զրահուած շամբերուն ահարկու բանակը կը ծփայ յամրաբար, գորտերու երգին հետ համաչափելով կարծես իր շարժումը։

Եղտիւրի այս բարբարոս ու մռայլ տիրապետութիւնը կ՚երկըննայ բաւական հեռուները, մինչեւ հերկուած բլուրներուն ոտքը, ուրկէ վեր տարտամ միջոցէն մեծնալով ու անուշնալով գոյն–գոյն հատուածները կը տեսնուին այգիներուն, պարտէզներուն ու ցորեններուն։

Ու կը քալես։ Քիչ–քիչ ճահիճը ափունքէն կը հեռանայ. կարճ, փշոտ թուփեր ճամբուն մէջ հոս–հոն կը կենան փոշիով քողուած կամ հեռուներէն փախչող երգերուն դեղին թաւիշովը զարդարուն։ Աջիդ ծովն է, որ իր ջուրերը կ՚օղակէ, տարօրինակ օձերու կռնակներ ուռեցնելով ափերն ի վեր ու վարը՝ աչքիդ առածին չափ ջուրն է, որ կը ճերմկի, կը դեղնի, կը կապուտնայ, փոխնիփոխ հազար գոյն հագնելով, ցերեկուան դալուկ արեւներուն տակ հրաշալի վերջալոյսներ ծաղկեցնելով իր երեսին: 

Ու կը քալես։ Ճահիճները կը հալին, կը հատնին, գորտերուն երգը կը մեռնի. գաճաճ թուփերը կը կլորնան, կը լայննան, պզտիկ, որբ մանուկի տխրութեամբ ծառիկներ կը դառնան, որոնց վրայ յաճախ ճայերու եւ մարթիներու ձիւնի պէս մաքուր մարմինը կու գայ քիչ մը ճերմակ դնելու. շատ անգամ ալ ագռաւներով սգաւոր կը դառնան։ 

Ու յանկարծ այս բոլորովին տափակ գետնին վրայ կը բուսնին երեք բլուրներ, քով քովի դրուած, թեւերնին իրարու դպած, իրարու ետեւէ շարունակուելով։

Ճամբին դէպ արեւմուտք կորսուող շամբուտներէն վար, դաշտը կը քաշուի երկա՜ր–երկա՜ր. բլուրներէն անդին գետինը նորէն թուղթի պէս հարթ կը տարածուի երազկոտ, բայց չես հասկնար, թէ լեռներէն այսքան հեռու, ծովուն այսքան մօտիկ, ետեւէն ընդարձակ ու անտառատիպ ճահիճներով շրջանակուած այս բլուրները ուրտեղէն ինկած են հոս։

Ճամբուն մէջ ցրուած թփիկները բլուրներուն վրայ կը թոփիկնան, ծառի մը պարոյրը կը գծեն միջոցին մէջ, գետնին բարձրանալով քիչ–քիչ, միշտ վախկոտ ելքով մը։ 

Ու հատիկ–հատիկ՝ կլոր ծառերուն տակուանքը մանիշակի գոյնով, բայց մշտապէս ապրող ծաղիկի ծղօտներ կը դողդղան նիհար խոտերուն վրայ: Փռնալները իրենց կուզ–կուռ ոստերուն գռուզ դալարին կը կախեն, աւազներով մարգարտուած մարմանդը երբեք չի դեղնիր հոն։

Ու բլուրները իրենց կողերէն անցք կու տան ջուրի յստակ թելի մը, որ չես տեսներ ինչպէս կը փակուի լիճէն, բայց որ ճահիճներուն արիւնը կը սեպուի։ 

Մէջտեղի բլուրին ոտքը. հողէն ներս մտած հսկայ քարայր մը կը մխայ շարունակ, կը մխա՜յ, հովէն հալածուող քուլաներ իրարու կը պլլուին զրկուողներու տաքութեամբ։ Դէմդ, մեծ զանգուածով լեռը մուխի մէջ փաթթուած կը քաշուի դէպ վեր։ 

Ջուր–ելածէն անդին ալ ծառերը կը հալին բարակ մշուշի մը մէջ. բլուրներուն ալեկոծումը եւ բուքերուն տրտմութիւնը աչքերուդ ուժը կը կտրեն, կ՚առնեն մինչեւ աւելի վերը, լերան ճիշդ փորը, ուր հսկայ վէրքի մը պէս պատռուածք մը, սայանը, կը դեղնի կանանչին վրայ։ 

Ու բլուրներուն վրայ կեցած՝ կը հարցնեմ. ո՞վ բերած է ասոնք հոս: