Ճառք

Տէր մեր Յիսուս Քրիստոս վասն փրկական բանիցն յանդիմանութեան չարչարանօք խաչեցաւ յաստուածամարտ ազգէն եւ յընդդիմակաց ժողովրդենէն։ Եւ այժմ նոքա որք զուղիղ բան եւ զփրկական վասն փրկական ոգւոց խօսիցին, թշնամանեալ բամբասին 'ի կարծելոցն իմաստնոց։ Այլ չէ այն իմաստութիւն, այլ իշխանութեան անիրաւութիւնս, զ'իմաստութիւն երկիւղ տեառն է. եւ որ եգիտ զերկիւղն Աստուծոյ, նա եգիտ եւ զիմաստութիւն։ Այլ թէ իցէ եւս իմաստուն, չէ պարտ զօգնականն իւր արհամարհել։ Ապա իմաստուն էր եւ Մովսէս, սակայն լուաւ խրատուն Յոթորայ. հոգեւոր էր եւ Դաւիթ, այլ պէտք եղեն եւ նմա Նաթանայ յանդիմանութիւնն. զ'իմաստունք իմաստնոց լսեն, եւ խոնարհք խոնարհաց հնազանդին։ Զի որք ուղղապէս մտաց աչօք նայիցին 'ի պատուիրանս Աստուծոյ, եւ հոգեւոր վարիւք զքաղցրութիւն սրտին ստացեալ ունին ազատաբարոյ բարուցն հանդարտութեամբ, չէ պարտ արհամարհել զայսպիսի աղերսաբանութիւնս. քանզի երանելին Պետրոս ասէ՝ եթէ «Արք իմաստութեամբ բնակեսցեն ընդ կանայս, իբրեւ տկար անօթոյ արասցեն պատիւ կանանցե։ Եւ ոչ ատելութեամբ ինչ հեռանալ հրամայէ. զի ամենայն, ասէ, որ ատէ զեղբայր իւր, մարդասպան է. իսկ որ զկինն իւր ատէ, անձնասպան է։

Այլ թէ վասն չքաւորութեան ոք որդւոյ առնիցէ ատելութիւն ընդ ամուսնոյ իւրոյ, չար է առաջի Աստուծոյ։ Զի՞նչ օգուտ է որդիս խնդրել, եւ զոգիս կորուսանել անիրաւ ատելութեամբն։ Զի ոչ եթէ որդւոց խնդիր է առաջի Աստուծոյ, այլ անարատ ոգւոց։ Քանզի եւ մարգարէն ասէ վասն անիրաւ որդիս խնդրելոյ. որոյ վարձք իւր առ Աստուած են, այն է պտուղ որովայնի իւրոյ, եւ զաւակ սուրբ արձանութիւն նորա։ Այլ ոչ գիտէ՝ եթէ վասն առնն յանցանաց արգել Աստուած զպտուղ որովայնին, եւ կամ վասն այլ բարւոյ չետ. զի բազում որդիքն են որ բարկացուցանեն զծնողս, եւ ընդ արիւն զկեանս նոցա անցուցանեն. եւ վասն այնորիկ արդեօք արգելու Աստուած։ Այլ եւ ա՛յլ անիրաւութիւն է, եթէ զԱստուծոյ ոք գործ 'ի մարդոյ պահանջէ. եւ անիրաւք, ասէ, զարքայութիւնն Աստուծոյ ոչ ժառանգեն, քանզի անիրաւութեան ռամկաց։ Իսկ թագաւորաց եւ իշխանաց անիրաւութեան՝ պատուիրանք Աստուծոյ են յանդիմանիչք եւ արգելիչք։

Եւ արդ զի՞նչ օգուտ իսկ են որդիք ոգւոց. ահա մարդ, ասէ, եւ գործք իւր։ Արդ ած զմտաւ զահեղ զարհաւիրս ահագին աւուրն այնորիկ, եւ մի՛ ընդդէմ ինչ կամացն Աստուծոյ առնիցես, զորս յետ սոսկալի ատենին այնորիկ մատնեսցին աղէտիցն տանջանաց. զի մի՛ ոք կարծիցէ իբրեւ զաստի ինչ չարչարանս՝ զոր երկրաւոր թագաւորք ածեն 'ի վերայ մահապարտացն։ Այլ անդ դառն լալիւն է, եւ չարաչար կսկիծք, եւ աղախարշանք յորդահոս գետոցն հրեղինաց՝ որ 'ի վերայն հոսեսցին, 'ի գուբս հրացան կայծականց հնոցին՝ ուր տանջին եւ մաշին մարմինք մեղաւորացն 'ի խորս տարտարոսացն եւ յաննշոյլ խաւարն, 'ի մէջ որդանցն թիւնաւորաց. զորոյ զչարաչար իրս աղէտիցն բանիւք ոք ոչ կարէ ցուցանել՝ զողորմելի վարանումնն, եւ զահեղ ողբումնն աններելի տանջանացն. զոր եթէ աշխարհս ամենայն մեծաւ սգով ողբասցեն, այլ եւ փայտք եւս եւ քարինք լային 'ի ձայն ողորմելի աշխարանաց, ոչ կարեն արժանապէս ողբալ եւ սգալ զայնոսիկ՝ որք այնմ չարատանջ գեհենին եւ աններելի աղէտիցն մատնեցան։ Զոր պարտ է աստէն միշտ զմտաւ ածել, եւ զգուշութեամբ անցանել ընդ սահելի եւ ընդ ծփալի եւ ընդ մեղսասէր կեանս աշխարհիս։ Եւ անբաւ են յաւիտենականքն, պատիր եւ երազ են երկրաւորքս սիրելի, եւ տկարագոյն քան զսարդի ոստայն։ Ահա այսօր եւ վաղիւ, եւ այլ ոչ եւս իցեմք. երկաւուրց է հանգիստ աշխարհիս, եւ յաւիտենական են տանջանք եւ ամօթ։ Ահա յայլ երկիր կայ անցանել, եւ զտէրն փառաց կայ տեսանել։ Սրտիւ զսիրտ քննեսցուք, եւ աստէն մաքրեսցուք. զի յետ սակաւ աւուրց եմք երթալոց առ ահեղ եւ անխաբ դատաւորն՝ որում գաղտնիքն մեր յայտնին, եւ զխորհուրդս սրտից յանդիմանէ. յորմէ ոչ ինչ ծածկի 'ի ճշմարտատես եւ 'ի քննող ականէն։

Արդ երկիր յահեղ ահեղ դատաստանէն այնորիկ, եւ մի՛ այլ եւս յերկար աներեւոյթ սրովն վիրաւորիր, եւ չար 'ի չար յաւելուլ՝ յաններելի տրտմութիւնն յամեցուցանելով զանդամս քո. վասն որոյ պէտք են յերկար ժամանակի ապաշխարութեան եւ ընդ այդր՝ եթէ երկեղած իցես յԱստուծոյ։ Արդ մի՛ եւս հասուցաներ ապաշխարութիւն քահանայից, եւ զեկեղեցի տրտմեցուցաներ եւ այլ եւս ժամանակօք. մերձ է վախճանն հասարակաց, փութա մերձենալ առ Աստուած, եւ Աստուած մերձեսցի առ քեզ։ Ահա գող է օրն մահու, գուցէ հասանիցէ տարաժամ. արթուն լերուք, ասէ, զի ոչ գիտէք զօրն եւ ոչ զժամն, որ յանկարծակի անակնկալ անկանի 'ի վերայ քո իբրեւ զորոգայթ։

Արդ երկիր դու յօրէն յայնմանէ. փութով զղջացիր զոր գործեցերդ մինչ դեռ մերձ է ժամանակս. մի՛ պատաղիր երկրաւորօքս, զի 'ի մօտոյ փոխելոց եմք 'ի գերին քաղաքն, եւ մնան աստէն ժողովեալքս յաշխարհիս. զի ոչ բերաք ինչ յաշխարհս, եւ ոչ տանել ինչ կարասցուք աստի. այլ մերկ մտաք յաշխարհս, եւ մերկանդամ անդրէն դառնալոց եմք։ Վասն որոյ միշտ զմտաւ ած զերկիւղ ահագին աւուրն այնորիկ, եւ մի՛ մոռանար զբոցն՝ որ ոչ երբէք շիջանի. եւ փութա խոտորել 'ի ձախոյն սատանայի, եւ լինի Աստուած ընդ աջմէ քումմէ. լուր Հոգւոյն Սրբոյ, եւ Աստուած լուիցէ քեզ յահեղ աւուրն տագնապի։ Մի՛ÿ խնդրեր 'ի բարեխօսութիւն զբանս շքեղ երեսաց եւ զպատիւ նախաթոռոյն, յորմէ եւ վարձս սակաւ ընդունիս։ Այլ յիշեա եթէ գոն դատաստանք, կան տանջանք, լինի յարութիւն եւ խնդիրք ամենայն գործոց. եւ այսու երկիւղիւ հնազանդեա, զի եւ վարձս մեծամեծս ընկալցիս։

Մեծ է լսել ձայնի աւետարանին 'ի բարեխօսութիւն մահկանացու մարդկան։ Լուր մարգարէական հրամանին եւ առաքելական պատուիրանացն քեզ 'ի բարեխօսութիւն, եւ հնազանդեա աստուածային պատգամիս. ած զմտաւ եւ զմեղաց քոց զբազմութիւնս։ Մի՛՚ զսակաւն ուրուք պահանջեր. 'ի միտ առ զահագին բողոքումն պատուիրանաց՝ որ քեզ վկայեցին։ Ծանիր զի եւ ընդ բանիցն իցէ դատումն եւ ընդ խորհրդոյ եւ ընդ սակաւիկ ինչ քինի պահանջումն։ Հայեաց 'ի կեանս աշխարհիս՝ զի իբրեւ զստուեր անցանեն, եւ փութա յօր ահագին դատաստանին։ Երկիր 'ի սոսկալի բեմբէն եւ յահագին դիմաց դատաւորին, եւ եկ 'ի զգաստութիւն. դողա 'ի դառն դատաստանէն եւ յանտանելի ամօթոյն, եւ փութա զնա հաշտեցուցանել. զարհուրեա 'ի չարաչար տանջանացն եւ յաննշոյլ խաւարէն, եւ եկ 'ի լուսոյն ճանապարհ. փափագեա անբաւ բարութեանցն եւ անյագ փափկութեանն, եւ հան հալածեա 'ի քէն զհոգեկորոյս խորհուրդս սատանայի. հնազանդեա Հոգւոյն Սրբոյ հրամանաց, եւ բանիւ բերանոյ Աստուծոյ՝ որ ասացաւ քեզ 'ի թղթիդ, զի եւ վարձ քում հնազանդութեանդ զարքայութիւնն երկնից շնորհիցէ հանդերձ անբաւ բարութեամբքն. եւ յաստիսս առողջ մարմնով պահէ 'ի ցաւոց, եւ քաւեալ ոգւովք 'ի մեղաց. եւ բովանդակ քո ոգի եւ շունչ եւ մարմին անարատ 'ի գալստեան տեառն մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի պահեսցէ. որում փառք եւ պատիւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։