Ճառք

Բազում գաղտաձիգ նետիւք վիրաւորէ զմեզ սատանայ, եւ զվէրն չերեւեցուցանէ. զսկիզբն իրացն երեւեցուցանէ որպէս թէ առաքինի ինչ վարուք, եւ կատարէ յահեղ անօրէնութիւնս. եւ փոխանակ վարձուցն վաստակոցն արկանէ ընդ մեղօք անօրէնութեամբ. եւ որպէս ընծայիւք Կայենի եւ ընծայիւքն Յեփթայեայ, որ կերպարանօք բարւոյ զգործս անօրէնութեան կատարէր։ Զոր եւ այժմ առ բազումս կատարէ սատանայ, եւ առնէ զրաջան եւ սնավաստակ յեկեղեցական 'ի պտղոց եւ պատարագաց ընծայից։ Եւ ոչ միայն զրավաստակ եւ զրաջան 'ի վաստակոցն տեսանեմք, այլ եւ թշնամանօք 'ի յանդիմանութիւն. եւ անէծս պատուհասից յԱստուծոյ ընդունին, որպէս եւ Մաղաքիա մարգարէն ասէ թէ «Անիծեալ լիցի մարդ որ կարող իցէ, եւ կայցէ 'ի հօտի նորա որձ, եւ մատուցանիցէ տեառն զանօգուտն եւ զարատաւորն եւ զվտիտն պատարագե։ Այլ եւ զքահանայս եւս որք եւ զխոտանս 'ի ժողովրդոցն ընդունիցին, պատուհասէ եւ ասէ. «Դուք քահանայք էք՝ որ բամբասէք զանուն իմ, եւ մատուցանէք 'ի սեղան իմ հաց պղծութեան, զխոտանն եւ զյափշտակեալն եւ զանօգուտն, այսինքն զնիհարն, եւ թէ ընկալայց զայն 'ի ձեռաց ձերոց. այլ առաքեցից 'ի վերայ ձեր անէծս, եւ նզովեցից զօրհնութիւնս ձեր, եւ բարձից զձեզ հանդերձ նոքօք. փոխանակ զի դուք ոչ եդիք 'ի սիրտս ձեր երկնչել յինէնե։

Արդ եթէ որք 'ի հնումն զխոտանն մատուցին, այսպիսի պատուհասիւք պատժեցան, զի՞նչ գործեսցեն որք 'ի նորումս զխոտանն կալոյ եւ հնձանի Աստուծոյ նուիրեսցեն, եւ զվտիտն եւ զանօգուտն 'ի հօտիցն՝ կոչնոց աղքատացն մատուսցեն, որով եւ Կայեն կորեաւ խոտան եւ անընդունելի պատարագաւն. քանզի ոչ ուղիղ բաժանեցեր, ասէ, եւ այդ եւս առ քեզ դարձցի։ Արդ պարտ է մեզ երկնչել 'ի բանէս յայսմանէ. զի եթէ որք առանց օրինացն մեղան՝ այնպէս պատժեցան, ո՛րչափ եւս առաւել մեք եթէ հանդերձ օրինօքն մեղիցուք. զի որ 'ի շնորհացն որ 'ի հնումն էին՝ ոչ էին վայելեալք, եւ այնպիսի ուղղութիւնք խնդրէին, ո՛րչափ եւս առաւել բազում հաւաստեաւ ուղղութիւն 'ի նորումս պահանջիցէ, թէ եւ սակաւ ինչ գթիցեմք. որք յօրինաց խրատեցաք, եւ 'ի շնորհացն վայելեցաք, եւ զօրինակսն տեսաք։ Եւ արդ եթէ զխոտանն Աստուծոյ նուիրիցեմք, մեզ ո՞ր ներեալ թողութեան կայցէ. զի ասէ՝ թէ զառաջաւորս կալոյ քո եւ զհնձանի, եւ զընտիր ընտիրս խաշանց՝ Աստուծոյ քում մատուցանիջիր. եւ պատուեա զտէր 'ի քոց արդար վաստակոց, եւ հան նմա պտուղ 'ի քոց արդարութեան արմտեաց։ Այս է ընդունելի առաջի Աստուծոյ։ Այլ 'ի յափշտակութենէ, կամ 'ի գողութենէ, կամ 'ի զրպարտութենէ, կամ 'ի վաշխից ինչ տոկոսեաց, կամ 'ի բռնութենէ վաճառոց, կամ 'ի տառապելոց զրկանաց եթէ մատուցանիցէ ինչ պատարագ՝ եզն կամ ոչխար կամ քօշ, պիղծ է ինձ որպէս թէ զայն՝ որ շուն ոք մորթիցէ, եւ կամ եթէ հարկանիցէ ոք զկառափն մարդոյ, եւ կամ հեղուցու ոք զարիւն խոզի։

Եւ արդ ընդէ՞ր ոք ժտիցի զայսպիսի պատարագս զազրալիս մատուցանել՝ որ գեհենին առիթ է, եւ կամ զընդունելութիւն աղքատացն կոչնոց՝ կարողօքն եւ անկարօտիցն պատուօքն կորուսանել. զոր եւ Քրիստոս արգել ասելով, եթէ «Յորժամ առնիցես ճաշ կամ ընդունելութիւն աղքատաց, մի՛ կոչեր զեղբարս քո եւ մի՛ զդրացիս քո եւ մի՛ զսիրելիս քո եւ մի՛ զմեծատունս, զի մի՛ եւ նոքա զքեզ կոչեսցեն, եւ այն լիցի քեզ փոխորէն. այլ յորժամ առնիցես ընդունելութիւն յաղագս ոգւոյ քոյ փրկութեան, կոչեա զաղքատս եւ զխեղս եւ զկոյրս եւ զկաղս, եւ երանի է քեզ՝ զի ոչ ունին փոխորէն հատուցանել քեզ. եւ լիցի քեզ փոխորէն յարքայութեանն արդարոցե։ Ո՞յր են խօսքս եւ հրամանքս. ո՞չ ապաքէն Յիսուսի Որդւոյն Աստուծոյ։ Եւ արդ ընդէ՞ր արհամարհես զհրամանսն Քրիստոսի։ Եթէ կամիս զմեծամեծս քո պատուել՝ պատուեա. ունիս աւուրս երեք հարիւր վաթսուն եւ հինգ տալ մարմնոյդ, եւ զմի օր 'ի նոցանէ հոգւոյդ նուիրեա։ Արդ ահա զմի օրն չարկանես տալ հոգեւորացն եւ հոգւոյդ կոչունս։ Եթէ բժիշկ վիրաւորեալ ոգւոյ քոյ զաղքատսն արարեր, եւ ժողովեցեր զնոսա բարեխօս եւ աղաչողս առ Աստուած, եւ մեղաց քոց քաւարան զնոսա կոչեցեր 'ի տուն քո, ապա յայնմ աւուր ընդունելութեան աղքատաց եւ ոգւոյ քոյ, յորում աւուր քաւին մեղք, դադարեցո զխորհուրդս քոյ զմարմնաւորս, ընդ նմին եւ զսիրելիս քո զմարմնաւորս. եւ մի՛ զոք 'ի կարողաց եւ կամ 'ի մարմնաւոր սիրելեաց քոց մուծանիցես 'ի տուն քո, զի մի՛ 'ի թողութենէ մեղաց քոց վրիպիցիս՝ նոցա սպասաւորելով, նոյն աչառելովն զնոսա, զնոքօք շրջելովն, զնոսա 'ի վեր մատուցանելովն, եւ կերակուր եւ գինի ոչ վերանայ 'ի նոցանէ։ Եւ քո քաւարան մեղաց՝ աղքատացն ժողովք 'ի ներքուստ 'ի վեր նային, եւ սեղանք նոցա դատարկ՝ յոգոց հանիցեն. եւ ոմանք 'ի նոցանէն արտաքս իսկ մնան իբրեւ զարհամարհեալս, եւ միայն զձայնն լսեն զբազմականացն, եւ 'ի սիրտս իւրեանց զարհամարհանսն իւրեանց վարանին, ղօղեալք եւ անկորեալք նստին։ Արդ մի՛ ինչ այսպիսի կոչունս յաւուր պատարագին ընդունելութեան արասցես, յորոց ծախիցն անվարձ լինիցիս։

Այլ եթէ կամիցիս մեղաց քոց թողութիւն խնդրել, կոչեա զորբս եւ զայրիս, զնեղեալս եւ զտառապեալս, զխեղս եւ զկոյրս եւ զկաղս, զկարօտեալսն եւ զգերիսն, եւ զամենայն քաղցեալս եւ զանմխիթարսն. զնոսա մխիթարեա, զնոսա սփոփեա, զնոսա կերակրեա, նոցա միայն սպասաւորեա, զնոքօք շրջեա, զնոսա յարմարեա, եւ քաղցր բանիւք պաշտեա, զի թողութիւն մեղաց եւ փրկութիւն տան քո եղիցի։ Եւ արդ այսպէս յօրինեա զընդունելութեան կոչունս զպատարագացն, եւ մի՛ զգոյաւորս եւ զմեծամեծս յընդունելութիւն թշուառացելոցն եւ աղքատացն մուծաներ. այլ նոքա եղիցին գահերէցք, եւ նոքին բարձրագլուխք. նոքա 'ի վերոյ, եւ նոքա 'ի ներքուստ. զնոսա միայն մոյծ աղաչանօք, եւ զնոսա միայն յղարկէ՛ÿ աղերսանօք։ Եւ եթէ այսպէս ընդունիցիս, ոչ եթէ ետուր, այլ առեր. ոչ եթէ ծախեցեր, այլ մեծամեծ շահս ժողովեցեր, եւ թողութիւն ընկալար։ Վասն այսր ամենայնի ասէր Քրիստոս՝ եթէ յորժամ առնիցես ընդունելութիւն, մի՛ կոչեր զմեծամեծս, զի մի՛ զբաղմամբք նոցա աղքատքն արհամարհիցին. եւ դու վասն աչառանաց իբրեւ զօրինազանց դատիցիս, ըստ այնմ որ ասէ՝ եթէ որ զհանդերձս պայծառս ունիցի, ասիցէք եթէ դու նիստ աստ պատուով. եւ ցաղքատն ասիցէք եթէ երթ նիստ առ պատուանդանին. եւ զայս առնելով, ասէ, ոչ խղճիցէք յանձինս ձեր, եւ լինիցիք դատաւորք չարեացն խորհրդոց. զի 'ի մեծամեծացն աչառելով մեղս գործէք՝ յանդիմանեալք յօրինացն իբրեւ օրինազանցք։

Եւ արդ մի՛ ինչ այսպիսի դատապարտութիւնք 'ի կոչունս աղքատացն ունիցիս, զաղքատսն եւ զմեծամեծսն 'ի միասին ժողովելով. զի մեծամեծքն մտեալ՝ բարձ եւ պատիւ խնդրեն եւ գահերիցութիւնս եւ սնափառութիւնս եւ յարգանս եւ սուտակասպասութիւնս 'ի քէն պահանջեն. եւ աղքատքն նստին 'ի ներքս ղօղեալք եւ խոնարհեալք լռութեամբ։ Ոչ է բարւոք կոչ ընդունելի. ոչ ոք որոմն ընդ ցորենոյն սերմանէ, եւ փուշ ընդ որթով տնկեն. եւ ոչ քեզ պարտ է սուտակասպասութիւն եւ սնափառութիւն ընդ խոնարհութիւն եւ ընդ ապաշխարութիւն մեղաց քոց խառնել. խափանիչք են միմեանց եւ ապականիչք. անհնար է քեզ միով ակամբ յերկինս հայել, եւ միովդ յերկիր. եւ յայնմ աւուր միանգամայն մարմնաւորացն եւ հոգեւորացն հաճոյանալ։ Հոգեւորքն աղաչեն եւ մաղթեն զքեզ յերկինս տանել, եւ մարմնաւորքն սուտակասպասութեամբ եւ սնափառութեամբ եւ բազում ստաբանութեամբ եւ սուտ յարգանօք յանդունդս քարշեն. հոգեւորքն 'ի լոյս հրաւիրեն, եւ մարմնաւորքն 'ի խաւարն առաքեն։ Ահա այսպիսի խափանիչք քեզ վնասակարք են յաւուր ընդունելութեան աղքատաց զմեծամեծսն կոչելով։ Այլ զաղքատս սփոփեա, զաղքատսն հանգուցանել, զաղքատսն աղաչել, հաց քաղցելոցն բրդել, զմերկսն զգեցուցանել, զանյարկսն ընդ հարկաւ մուծանել։ Եւ յայնժամ կարդասցես, եւ Աստուած լուիցէ քեզ. եւ մինչ չեւ խօսեալ իցես, ասասցէ եթէ ահաւասիկ հասեալ եմ։

Այսպիսի շահաւոր են ընդունելութիւնք աղքատաց, եւ մերձ առ Աստուած աղօթք նոցա, զոր եւ մարգարէն ասէ. «Երանի որ խորհի զաղքատն եւ զտնանկն, յաւուր չարի փրկէ զնա տէր. երանելի առնէ զնա 'ի վերայ երկրի, եւ ոչ մատնէ զնա 'ի ձեռս թշնամեաց իւրոցե։ Արդ այս են երանութիւնք վասն կերակրելոյ կարօտելոցն, զոր եւ Քրիստոս իւր համարի։ Իսկ ընդ անկարօտիցն կոչնոց զի՞նչ շահիցիս, եւ կամ ո՞ր օգուտ գործիցի, զի ընդունելութիւն քաղցելոցն է շահաւոր, եւ ոչ յարգելոցն. եւ Քրիստոս ոչ ասէ՝ եթէ զյագեալսն կերակրեցէք, եւ ոչ ասաց եթէ զարբեալսն արբուցէք. այլ զծարաւեալսն տեսէք եւ արբուցէք, զմերկսն տեսէք եւ զգեցուցէք, եւ օտարատեսութիւն արարէք։ Այսպիսիքն են վարձուց եւ երանութեան արժանի, եւ ոչ յագելոց եւ անկարօտից զմայլութիւնք. զի որ զաղքատսն եւ զկարօտեալսն կերակրէ, զօտարսն եւ զհիւանդսն, ոչ զմարդ՝ այլ զՔրիստոս ընդունի, զՔրիստոս կերակրէ, զՔրիստոս զգեցուցանէ, զՔրիստոս սփոփէ, զՔրիստոս մխիթարէ, զՔրիստոս հանգուցանէ, եւ Քրիստոսի սպասաւորէ. զի անսուտ է բանն տէրունական։

Եթէ Քրիստոս է զոր ընդունիս, ոչ է քեզ պարտ եւ արժան 'ի Քրիստոսի ընդունելութիւնն զժողովս զեղխեցելոցն ժողովել, զնոսա 'ի ներքս մուծանել, եւ զՔրիստոս թողուլ արտաքոյ գաւթին։ Նոքա մեծարանօք 'ի վերոյ, եւ Քրիստոս արհամարհանօք 'ի խոնարհ. նոքա պատուով 'ի բազմականի, եւ Քրիստոս արհամարհանօք առ պատուանդանի. նոքա անդ 'ի վեր սփոփանօք սպասաւորին, եւ Քրիստոս աստ 'ի վայր նստի գլխարկեալ։ Ոչ է պարտ այսպիսի արհամարհանօք ընդունել զՔրիստոս, զի 'ի սրտմտութիւն եւ 'ի բարկութիւն զարթուցանես, եւ ոչ յողորմութիւն եւ 'ի թողութիւն մեղաց։ Զի եթէ ողորմութեան է ընդունելութիւնդ, զի՞ կոչես տեսողս բազումս, եւ հատուցումն 'ի մարդկանէ ընդունիս։ Ահա ուսուցանէ զքեզ Քրիստոս. «Զգոյշ լեր, ասէ, ողորմութեան՝ մի՛ առնել առաջի մարդկան. զի որ յաչս մարդկան լինի, եւ հատուցումն ի մարդկանէ ընդունի. այլ եղիցի ողորմութիւնն քո 'ի ծածուկ. եւ Հայրն քո որ տեսանէ 'ի ծածուկ, հատուսցէ քեզ յայտնապէսե։

Արդ մի՛ զրկիք յայդպիսի վարձուց, եւ մի՛ տեսողս ողորմութեան քում ժողովել. այլ զգուշութեամբ մատակարարեա 'ի ծածուկ, զի 'ի մօտ է գողն, գողանայ զվարձս քո. դարանակալէ աւազակն, յափշտակէ զողորմութիւնս քո. մերձ կան նենգիչք նենգել, եւ հանել զբարին քո 'ի քէն. շրջանակաւ ամբարիշտքն շրջին, եւ ջանան զրաջան առնել զքեզ եւ սնավաստակ 'ի վաստակոցն։ Այլ յամենեցունց պատրաստեա երկիւղիւ, պատրաստեա իմաստութեամբ. եւ զգոյշ լեր յախտէն մարդահաճութեան եւ 'ի դիւէն սնափառութեան, զի մի՛ դարձուցանիցեն զբարիքն քո 'ի չար, եւ մի՛ զլոյսն քո 'ի խաւար. զի եթէ լոյսդ որ 'ի քեզ ասի՝ խաւար իցէ, իսկ խաւարն ո՛րչափ եւս իցէ. զի եթէ ողորմութիւնդ քո չարիք եղեն, չարիքն ո՛րչափ եւս ինչ լինիցին։ Արդ վասն այսորիկ ծածկեա յամենեցունց զողորմութիւնս քո. եւ որպէս ոչ կամիս զպղծութիւն մեղաց քոց ցուցանել, եւ մի՛ զողորմութիւն ապաշխարութեանդ տալ գիտել. այլ ծածկեա զառաքինութին ապաշխարութեան իբրեւ զմեղացն զազրութիւն. եւ յամենայն ժամ ընդունելի լինին ապաշխարութիւնք քո, եւ գտանես մեղաց քոց թողութիւն։ Մի՛ÿ առ հաճոյ սնափառութեան զկոչունս ընդունելութեան արասցես, եւ մի՛ 'ի ցոյցս մարդկան զտուրս ողորմութեան արասցես աղքատացն, եւ մի՛ զմեծամեծս եւ զգոյաւորս յընդունելութեան կարօտելոց աղքատաց բաշխեսցուք եւ կոչեսցուք. եւ մի՛ զխոտանսն կալոյ կամ հնծանի Աստուծոյ նուիրեսցուք, եւ զամենայն տուրս պտղոց եկեղեցւոյ կամ քահանայից մի՛ չարակնեսցուք, որով Կայեն յանդիմանեցաւ. եւ զգէրն եւ զուղիղն 'ի հօտից անձանց մերոց մի՛ թողուցումք, եւ զանօգուտն եւ զվտիտն ընդունելութին աղքատացն արասցուք եւ կարօտելոցն զենցուք. եւ մի՛ յագահութենէ եւ յափշտակութենէ եւ յանիրաւութենէ ընչից ժողովելոց յաստուածային ընծայսն մատուսցուք. զի պիղծ են ամենայն զրկողք եւ ինչք նոցա առաջի Աստուծոյ։ Բայց զայս ամենայն ըստ հաճոյիցն Աստուծոյ արասցուք, որով Աստուած հաճեսցի եւ ընկալցի, եւ թողութիւն մեղաց արասցէ։ Սրբութեամբ եւ անմեղութեամբ կացցուք, եւ փառօք եւ պատուօք զերկինս ժառանգեսցուք, եւ խոստացելոց բարեացն արժանաւորեսցուք հասանել 'ի Քրիստոս Յիսուս 'ի տէր մեր. որում վայելէ փառք եւ պատիւ այժմ եւ միշտ եւ յաւիտեանս յաւիտենից. ամէն։