Պատմութիւն

Բայց լուաք եւ տեսաք գրով, եթէ որդի էր սա Արշակայ մեծի, եւ ոչ եղբայր։ Եւ էր բանն այսպիսի, եթէ թագաւորն Պարսից խնդրեաց զսիւնն կճեայ՝ որ ՚ի Մծբին յապարանս արքայութեանն Հայոց. եւ ՚ի յառնուլն գտաւ գիր յունարէն, եթէ Ես գրեցի Ագաթանգեղոս. զի մեծն Արշակ ունէր չորս որդիս. զառաջինն թագաւորեցոյց Թետալացւոց, եւ զերկրորդն Լիւրիկեցւոց, եւ զերրորդն Պարթեւաց. զչորրորդն Հայոց, տալով նմա զսահմանն՝ զոր Հայկն ստացաւ զաւակօքն իւրովք, եւ որդւովք եօթն դստերաց իւրոց։

Արդ կարգաւորեալ զարքունիսն Վաղարշակայ, պահէ առ ինքն զԱրշակ զորդի իւր, եւ զԱրտաշէս որդի նորա, եւ զայլ արքայազունսն առաքէ ՚ի Հաշտեան գաւառն։ Եւ եղեւ այս ՚ի կրօնս ամենայն թագաւորաց, զմի ոք ունել ընդ ինքեանս ժառանգ եւ զայլսն ՚ի Հաշտէնս առաքել, զի կայցեն յազատութեան։ Թագաւորեալ Վաղարշակայ ամս քսան եւ երկու, մեռանի ՚ի Մծբին. եւ թագաւորեաց Արշակ որդի նորա ամս քսան եւ երեք։ Սա կառոյց զնիզակն յորձաքարի յեզերս ծովուն Պոնտոսի, մխեալ արեամբ թիւնաւոր սողնոց, զոր պաշտեցին Պոնտացիք իբրեւ զգործ աստուծոյ։ Զկնի նորա թագաւորեաց Արտաշէս որդի նորա ամս քսան եւ չորս, յերրորդ ամի Արշականայ Պարսից արքայի. զոր իւր երկրորդ կացոյց եւ տիրեաց բոլոր ցամաքի, եւ անց յայնկոյս ովկիանու, եւ եհաս մինչեւ ՚ի Սպանիա, եւ դարձաւ ձերբակալ արարեալ զԿրիւսոս Լիդայ թագաւորն. առանց թուոյ ունելով զօրս. եւ ՚ի յերկրորդ անգամ գնալն յարեւմուտս, մեռանի ՚ի ծովուն։ Եւ առնու զթագն Տիգրան որդի նորա, ՚ի քսաներորդ եւ եօթներորդ ամի թագաւորութեանն Արշականայ. սա գերեաց զԵրուսաղէմ, եւ սատակեաց զԿրասոս զօրավարն Հռովմայեցւոց, եւ կացուցանէ զՄիրդատ ՚ի Մաժաք. որոյ որդին ապստամբեալ երթայ առ Հռովմայեցիս, առեալ զՊերգեա քաղաք, եւ զՄաժակ ընդարձակեալ կոչէ յանուն Կայսեր. եւ զկնի Բարզափրան վերստին գերէ զԵրուսաղէմ, ածեալ գերի զՀիւրկանոս քահանայապետ՝ բնակեցուցանէ ՚ի Վան։ Այլ Տիգրան թագաւորեալ ամս երեսուն եւ երեք, մեռանի. եւ առնու զթագն Արտաւազդ որդի նորա, եւ բնակեցուցանէ զեղբարս եւ զքորս իւր յԱղիովիտ եւ յԱռբերանի, որպէս զայլ Արշակունիս՝ ՚ի Հաշտէնս. ինքն խաղայ ՚ի Միջագետս, եւ Անտոնինոսի լուեալ գայ կոտորէ զզօրս նորա, եւ զնա գերեալ տանի յԵգիպտոս՝ պարգեւ Կղէոպատրայ դշխոյի։ Եւ առնու զթագն Արշամ որդի Արտաշիսի, եղբայր Տիգրանայ, եւ տայ հարկս ՚ի Միջագետաց Հռովմայեցւոցն, յաւուրս Հերովդի, զոր կացոյց Անտոնինոս արքայ Հրէից, եւ յաւուրս Արշաւրայ Պարսից թագաւորի յոյժ տղայոյ, որ չկարէր օգնել Արշամայ. վասն որոյ հնազանդեցաւ կայսեր, եւ գործաւորս տայր Հերովդի, սալակապ առնել զփողոցն Անտիոքայ։ Սա թագաւորեալ ամս քսան՝ մեռանի, եւ առնու զթագն որդի նորա Աւագայրն, զոր Ասորիք Աբգար կոչեն։ Ի սորա երկրորդ ամին ծնաւ Տէրն, եւ ել հրաման յՕգոստոս կայսերէ աշխարհագրութեան, եւ բերաւ պատկեր նորա ՚ի Հայս, եւ ամենայն Հայք մտին ընդ հարկաւ. սայապէս եւ Ասորեստան եւ Եգիպտոս եւ ամենայն Մէջերկրայք։ Եւ էր յելիցն Ադամայ, ըստ Հրէիցն՝ չորեք հազար, եւ ըստ եօթանասնիցն՝ հինգ հազար հարիւր իննսուն եւ ութ. ըստ Ենանոսի՝ հինգ հազար իննսուն եւ մի. ըստ Ասորւոց՝ հինգ հազար քսան եւ վեց. եւ տարին երկոտասանալուսնեայ։