Պատմութիւն

Առաքեաց Հերակլ դեսպանս պատարագօք առ Խոսրով խնդրել զխաղաղութիւն, որում ոչ ետ պատասխանի. եւ բարկացեալ Հերակլի, առնու ընդ իւր զեղբայր իւր զԹէոդոս, երկիցս հարկանէ զզօրսն Պարսից առ Անտիոքաւ, եւ երթայ ընդ Հայս ՚ի վերայ Խոսրովու. եւ զնա ոյժ առեալ Կաւատայ որդւոյ առաջնոյ Խոսրովու, սպանանէ զԽոսրով, եւ խնդրեալ սէր ՚ի Հերակլէ՝ թողու ՚ի նա զՄիջագետս. եւ դառնայ Հերակլ եւ գայ ՚ի Կարնոյ քաղաք։ Յորում յաւուրս յաջորդեալ էր զսուրբ աթոռն Կոմիտասայ տէր Քրիստափոր, եւ հանեալ զնա զի առնէր խռովութիւն ՚ի մէջ իշխանացն, դնեն զԵզր Նիգացի, զոր կոչեաց թագաւորն ՚ի Կարնոյ քաղաք, որ վասն տգիտութեանն իւրոյ քաղկեդոնիկ եղեւ, առեալ զԱղցք, եւ զերրորդ մասն Կողբայ գին հաւատոյն։ Եւ ՚ի դառնալ նորա կշտամբեաց զնա Յոհան վարդապետ կաթուղիկոսարանին, ասելով. Յիրաւի Եզր կոչեցար, զի յեզր ելեր յուղղափառութենէ. եւ ինքն չոգաւ յԱղուանս, ՚ի գլուխ Գարդման գաւառի, եւ ճգնեցաւ խիստ վարիւք։ Սա գրեաց երիս զիրս, զանուն իւր չդնելով ՚ի նոսա. զմինն կոչեաց Խրատավարք, զմինն Հաւատարմատ, եւ զմինն Նոյեմակ։ Էր սորա աշակերտ մի Սարգիս անուն, որ զՍաբելին ախտանայր. զոր հալածեալ մերժեաց յինքենէ։ Յաւուրս յայսոսիկ մեռանի Կաւատ արքայ, եւ թագաւորէ տղայ որդի նորա Արտաշիր. եւ լուեալ Հերակլ, յորդորէ զԽոռեմ՝ առնուլ զթագն, սպանանելով զտղայն։ Զոր եւ արար իսկ. եւ ետ զխաչն սուրբ ՚ի Հերակլ։ Եւ սպանեալ զօրացն զԽոռեմ՝ տան զթագն ՚ի Բորն դուստր Խոսրովու, եւ զկնի նորա ՚ի Զամրիկ քոյր նորա. եւ յետ նորա, զՈրմիզդ թոռն Խոսրովու, զոր խեղդամահ արարին, եւ եդին զՅազկերտ թոռն Խոսրովու։

Իսկ Հերակլ զխաչն տարեալ յԵրուսաղէմ, կանգնէ ՚ի տեղւոջ իւրում. յորում ժամանակի կարգէ զօրավար Հայոց զՄեժեժ, զոր սպանեալ Դաւիթ Սահառունի, ինքն լինի իշխան հրամանաւ Հերակլի, զամս երեք, որ շինեաց զեկեղեցին Մրենոյ. եւ ապա անարգեալ յիշխանացն հալածեցաւ. եւ անկաւ շփոթ մեծ ՚ի Հայս, զմիմեամբք ելանելով. յորում աւուրս ընդարձակեաց Եզր զվկայարան սրբոյն Գայիանեայ. եւ տէր Քրիստափոր շինեաց միայնարան ՚ի յՈտն Մասեաց, եւ առաքինանայր բազում ջանացող աղօթիւք, երեքհարիւր խարազնազգեստ արամբք։ Յորում աւուր ժողովեալ յԵդեսիա երկոտասան հազար Հրեայ՝ ապստամբեցին ՚ի Հերակլեայ, եւ նա երթեալ պաշարեաց զՈւռհա, եւ առ զնա եւ արձակեաց զՀրեայսն կենդանի, յո՛ եւ կամիցին երթիցեն, ոչ լսելով Թէոդորոսի եղբօրն՝ որ կամեցաւ սատակել զնոսա։ Եւ գնացեալ անտի ընդ անապատ չոգան ՚ի Տաճկաստան առ որդիսն Իսմայելի, որպէս առ ազգայինս, եւ կոչէին յօգնութիւն. եւ կէսք ախորժէին, եւ ոմանք ոչ, վասն այլ եւ այլ աղանդոյ նոցա, որպէս երբեմն Եգիպտացւոցն, ըստ զանազան պաշտամանց նոցա։