Պատմութիւն

Ի հինգհարիւր քառասուն եւ ութ թուին մեռաւ Կոստանդին մեծ իշխանն Հայոց՝ որդին Ռուբինայ, որ էր յազատաց Գագկայ արքայի, ուր ակնյայտնի ցուցաւ նշան մահու նորա։ Զի ÿի նմին աւուր անկեալ շանթ ÿի յերկնից՝ հարկանէր զարծաթի սկտեղն՝ որ կայր առաջի նորա ÿի բերդն Վահկա կոչեցեալ. եւ մեռաւ այր մի առ ժամայն. յետոյ ապա եւ ինքն իսկ, որ բռնացեալ ունէր զլեառն Սեաւ։ Եւ թողու երկու որդի, զԹորոս եւ զԼեւոն։

Ի հինգհարիւր քառասուն եւ ինն թուին Դանշմանն տէրն Սեբաստիոյ, զորմէ ասեն յազգէն Հայոց, եկեալ ÿի վերայ Մելտենոյ, եւ Պեմունդն եւ Ռաջարդն՝ որ կային յՈւռհա, ելին ընդդէմ նորա, եւ ըմբռնեցան ÿի նմանէ եւ եդան ÿի բանտի։

Ի հինգհարիւր եւ յիսուն թուին յաւուր շաբաթու ոչ վառեցաւ լոյսն յԵրուսաղէմ, այլ յօր կիւրակէին ÿի յինն ժամուն, եւ զարմացաւ ամենայն երկիրն. այլ պատճառն էր անուղղայ գործք Փռանգին, զի կանանց ետուն զսպասաւորութիւն աստուածընկալ գերեզմանին։

Եւ ÿի նոյն ամի գայր կոմսն մեծ Պետեւանն կոչեցեալ երեսուն բիւրօք ÿի Կոստանդնուպօլիս, եւ հպարտ բանիւք եպարքոս կոչելով նախատէր զԱլեքսն, եւ առնոյր զօրս ÿի նմանէ յուղարկաւորս ընդ երկիրն Թուրքաց։ Եւ նոցա նենգ գործեալ հրամանաւ իւրեանց թագաւորին, տարան ընդ անջրդի անապատ, եւ տկարացուցեալ զնոսա՝ մատնեցին Դանշմանայ եւ զօրացն Խլիճ Ասլանայ, մինչ զի երեսուն արամբ միայն զերծեալ Պետեւանն անկաւ յԱնտիոք. եւ յԵրուսաղէմ հասեալ եւ ուխտեալ՝ դարձաւ անդրէն ÿի Հռոմ։ Ի հինգհարիւր յիսուն եւ մի թուին՝ տասն ազգ քրիստոնէից թիւր զատիկ արարին ÿի ծառզարդարն, բայց ÿի Հայոց եւ յԱսորւոց. ÿի չար սերմանց Իռիոնի։

Ի հինգհարիւր յիսուն եւ երկու թուին՝ իշխանն Հայոց Գողն կոչեցեալ Վասիլ գնեաց զՊեմունդն օգնելով ÿի գինս տասն հազար դահեկան, որ գնեցաւ հարիւր հազարաւ։ Ի նոյն ամի կոմսն Ուռհայոյ Պաղտոյնն գնաց ÿի վերայ Թուրքին ÿի սահմանս Մերտնայ. եւ կալաւ զՈւլիսալար ամիրայն, եւ ած ÿի յՈւռհա յոլով գերութեամբ, եւ հազարս հազարաց ոչխարս։ Յորում աւուրս գայր պատրիարգն Բարսեղ ÿի յԱնւոյ, եւ յոյժ պատուեալ լինէր ÿի կոմսէն գեօղօք եւ գանձիւք։

Ի հինգհարիւր յիսուն եւ երեք թուին մեռաւ Դանշմանն, թողլով երկոտասան որդիս. եւ առ զիշխանութիւնն աւագն Ղազի։ Եւ ÿի նմին ամի մեռաւ Բէգիարուխ սուլտանն, եւ առ զտեղի նորա եղբայր իւր Տափար։ Եւ ÿի սոյն աւուրս առ զՄարաշ Ճօշլինն. եւ իշխանն Յունաց որ կայր անդ՝ Թաթուլն՝ ծախեաց զպատկեր Տիրամօրն՝ Թորոսոյ որդւոյ Կոստանդեայ, որդւոյ Ռուբենի յոլով ոսկւոյ եւ արծաթոյ։

Ի հինգհարիւր յիսուն եւ չորս թուին ÿի շփոթել իշխանութեանն Պարսից, յարեաւ ամիրա մի Ղզիլ անուն սկիւթացի, էառ զաւանն Լօռէ, եւ գնայ մտանէ ÿի Դուին բռնութեամբ ուժոյ, սպանեալ զԱբունասր զեղբայրն Մանուչէի։ Եւ գնացեալ Մանուչէի առնու զօր ÿի դրանէ արքային Պարսից, եւ գայ սպանանէ զՂզիլն ÿի վերայ գերեզմանի եղբօր իւրոյ, եւ զԴուին տայ ÿի ձեռս Պարսից։