Պատմութիւն

Ի սոյն ժամանակս ոմն ՚ի գլխաւորաց Սալահադինին գայ ÿի վերայ Մանծկերտոյ, եւ պաշարեալ, զնա՝ ոչինչ կարաց առնել, զի նորանշան ձիւն եկն ՚ի վերայ նոցա ՚ի մէջ ամարան. եւ դարձաւ եւ սատակեցաւ ÿի ճանապարհին, եւ Բէգդեմուրն շնորհ կալեալ քրիստոնէիցն՝ սկսաւ պատուել եւ սիրել յայնմհետէ զքրիստոնեայսն։

Զայնու ժամանակօք թարգմանեաց Մխիթար պատուեալ քահանայն կաթողիկեցի զպատճառս խաւարման արեգական եւ լուսնի, ÿի պարսկէ միոջէ Ոճիէ անուն, զոր ասէր թարգմանեալ ՚ի յունաց ՚ի պարսս, եւ թէ Յոյնք ՚ի յԵնովքայ մարգարէութենէն ունէին. որ ասէր թէ արեգակն բնութեամբ ոչ երբէք խաւարի՝ այլ ՚ի լուսնէն լինի պատճառն. յոյժամ ՚ի միում կենդանակերպի դիպին արեգակն եւ լուսին, եւ ժամ իցէ ծննդեան լուսնի, եւ անդ դիպին թանձր ամպքն կոչեցեալ ռաստ, եւ կամ զանապն. զոր թէ սոքա մերձ ոչ լինին՝ ոչ է ժամ խաւարման. թէպէտ ժամ իցէ ծննդեան լուսնի, եւ իցեն ՚ի միում կենդանակերպի. ապա թէ իցեն մերձ՝ խաւարի արեգակն. թէ բոլորն հանդէպ է միմեանց՝ բոլորն խաւարի, եւ թէ մասամբ ինչ՝ առ ՚ի շեղ մասն նսեմանայ. եւ որ մեզ երեւի՝ պատեան լուսնին է եւ ոչ արեգականն աման, որպէս որ եղեւ ՚ի վեցհարիւր քսան եւ հինգ թուին մեծ խաւարումն։ Իսկ լուսնին խաւարումն լինի՝ յորժամ վեց կենդանակերպօք հեռի լինի յարեգակնէն, եւ զանապն եւ ռաստն ՚ի նոյն կենդանակերպի, մութ ամպք չտան առնուլ լոյս յարեգակնէն, եւ ստուեր թանձրութեան երկրի անկանի զլուսնաւն, խաւարի լուսինն. եթէ զոյգ եւ կշիռ միմեանց կայցեն՝ բոլորն խաւարի, իսկ եթէ առ ՚ի շեղ լինի՝ ապրեալ մասն լուսաւորի յարեգականէ։ Զայս աշխատեալ ծրաբոլորիւն փոխեաց ՚ի մերս։