ՌՈՒՍԱԿԱՆ
ԲԱՆԱԿԻ
ՀԱՐՁԱԿՈՒՄԸ
ԳԱՆՁԱԿԻ
ՎՐԱ
ԵՎ
ՆՐԱ
ԳՐԱՎՈՒՄԸ
Իշխան
Ցիցիանովը
Ջառի
խռովարարներինպատժելուց
հետո
Թիֆլիս
գալով՝
նամակ
է
գրումԳանձակի
Ջավադ
խանին
եւ
նրանից
պահանջում
առանցայլեւայլության
հպատակվել
Ռուսաստանի
հզորտերությանը՝
հեռու
մնալով
նրա
դեմ
հակառակգործողություններից:
Ջավադ
խանը
կառավարչապետիմեծահոգի
խրատները
չի
լսում
եւ
շարունակում
էթշնամական
դիրքերում
մնալ:
Այդ
պատճառով
ազնվազարմզորավարը
թավադներից,
ղազախ
ու
շամշադինլուքաջ
հեծյալներից
կազմված
մի
ջոկատով
ու
ռուսականզորքով
մտադրվում
է
Գանձակը
գրավել,
իսկ
Ջավադխանին՝
պատժել:
1803/1220թ.
մի
պատկառելի
զորախմբովշարժվում
է
դեպի
Գանձակ:
Երբ
Ջավադ
խանը
լսում
էիշխան
Ցիցիանովի
Գանձակին
մոտենալու
մասին,
իրիշխանավորներին
ու
ավագանուն
խորհրդակցության
էհրավիրում:
Բոլորը,
սկսած
ախունդից
ու
սեիդներից,
իրենց
համաձայնությունն
են
տալիս
[Ցիցիանովին]դիմադրություն
ցույց
տալու
հարցում՝
ասելով.
«Ռուսաստանի
բանակը
ինչպե՞ս
կարող
է
Գանձակի
բերդըգրավել,
երբ
անգամ
Նադիր
շահը
իր
ողջ
հզորությամբհանդերձ
չկարողացավ
այն
նվաճելե:
Երբ
ռուսական
զորքը
հասնում
է
Գանձակիշրջակայքը,
Ջավադ
խանը,
տեսնելով
նրա
զորքիփոքրաքանակ
բազմությունը,
իր
բանակով
կռվի
է
դուրսգալիս:
Ղուլուղուբիի
մոտակայքում
զորքերըընդհարվում
են:
Որոշ
մարտերից
հետո
Ջավադ
խանըփախուստի
է
դիմում
եւ,
ամրանալով
Գանձակիմիջնաբերդում,
սկսում
պաշտպանվել:
Այնուհետեւ
(107բ)ռուսական
բանակը
մտնելով
քաղաք՝
միջնաբերդը
չորսկողմից
պաշարում
է
եւ
ամեն
կողմից
փակում
այնտեղտանող
ճանապարհները:
[Շուտով
ամրոցի]
պաշարներիցմնում
են
միայն
հրազենի
գնդակներն
ու
ծուխը:
Պաշարումից
մեկ
ամիս
անց
քաղաքի
բնակիչները
ծանրվիճակում
են
հայտնվում:
Գլխավոր
հրամանատարըհարձակման
է
նախապատրաստվում
եւ
Ֆեթր
տոնի
գիշերըռուսաց
բանակը ...
գրոհի
է
անցնում
եւ
սկսումպարիսպներն
ի
վեր
մագլցել:
Հաղթական
զորագնդերըերկու
կողմից
սկսում
են
պարիսպներն
ի
վեր
մագլցել:
Ջավադ
խանը
խիզախ
հարվածներով
պաշտպանվում
էր,
մինչեւ
որ
ռուս
սպա
Լիսանեւիչի
գնդակից
սպանվում
է,
որից
հետո
ամրոցը
եւս
գրավվում
է:
Զինվորներըտարբեր
կողմերից
ամրոց
են
ներխուժում
Ֆեթրի
տոնըվերածում
նահատակության
սեւ
գիշերվա:
Զորավարըտեղի
բնակչությանը
կոտորելու
հրաման
է
տալիս:
Երեքժամ
անդադար
սրերը
կոտորում
ու
արյուն
են
հեղում,
որից
հետո
գլխավոր
հրամանատարը
կարգադրում
էդադարեցնել
կոտորածը:
Գերյալներին
նրա
[Ցիցիանովի]մոտ
են
բերում:
Ն.
Գ.
գլխավոր
հրամանատարի
հրամանովամրոցի
կին
բնակիչներին
հրապարակ
են
հանում,
իսկՋավադ
խանի
ընտանիքի
անդամներին
ու
ժառանգներինտանում
են
մեծ
մզկիթը
եւ
պահակազորի
հսկողությանտակ
թողնում:
[Ցիցիանովը]
կազմակերպում
է
տեղականկառավարումը,
նշանակում
պարետ
ու
բաց
անումդատարան:
Գանձակի
անունը
ի
պատիվ
Ելիզավետակայսրուհու
վերանվանում
է
Ելիզավետպոլ:
(108ա)Հիմնում
է
նաեւ
պետական
այլ
հաստատություններերկրորդական
գործերը
վարելու
համար:
Գանձակումկարգուկանոն
հաստատելուց
եւ
բնակչությանըհանդարտեցնելուց
հետո
Ն.
Գ.
իշխան
ՑիցիանովըՎրաստան
է
վերադառնում…
