Մատեան ողբերգութեան

Ա

Եւ արդ, որպէս զի ոչ վայել է աւրհնաբանութիւն ի բերան մեղաւորի,
Ի ճշմարիտն առակէ կանխաւ իսկ ուսայ,
Զիա՞րդ յաւելից կրկնել զնոյն գովութիւն աղաչաւորս բազմապատկառ,
Որ հանապազ ընդունիմ անէծս ի սաղմոսիս բարեբաստութեան:
Զի ի՞բր երգեցից ինձ վտանգս եւ արձանացուցից նախատինս
Եւ ի մերկութեանս գրկի փուշս ընդ շուշանաց ժողովեցից:
Զիա՞րդ ընդ Դաւթի համարձակեցայց ասել,
Թէ` Զատամունս մեղաւորաց փշրեսցես,
Զիա՞րդ դարձեալ, թէ` Մի' անաւրէնք բնակեսցեն առաջի աչաց քոց,
Զիա՞րդ, թէ` Դա'տ արա ինձ, Տէր,
Ըստ արդարութեան քո, ըստ անբծութեան իմոյ, որ յիս:
Զիա՞րդ, թէ` Կատարեսցին չարիք ի վերայ մեղաւորաց,
Զիա՞րդ, թէ` Խորտակեսցին բազուկք մեղաւորի եւ չարի, -
Եւ զայլն, որ զկնի:
Զիա՞րդ, թէ` Տեղասցէ ի վերայ մեղաւորաց որոգայթ, հուր եւ ծծումբ,
Զիա՞րդ, թէ` Սատակէ Տէր զշրթունս նենգաւորս եւ զլեզուս մեծաբանս,
Զիա՞րդ, թէ` Փորձեցեր զսիրտ իմ եւ ոչ գտեր անիրաւութիւն:
Զիա՞րդ զյաջորդն սմին, թէ` Ես պահեցի զճանապարհս խիստս,
Զիա՞րդ զեւսն, թէ` Ես արդարութեամբ երեւեցայց երեսաց քոց,
Զիա՞րդ, թէ` Եւ ես եղէց անբիծ ընդ նմա,
Զիա՞րդ զմիւսն, թէ` Հատուսցէ' ինձ Տէր
Ըստ արդարութեան իմում եւ ըստ սրբութեան ձեռաց իմոց:
Զիա՞րդ անձամբ ինձէն զստութիւն իմ ծանակեցից`
Ասել ընդ սրբոյն, թէ` Լուացայց սրբութեամբ զձեռս իմ:
Զիա՞րդ ի մէջ նանրութեան զամբարշտացն աթոռս բամբասեցից,
Զիա՞րդ զերջանկին պարծանս թշուառացելումս կերպաւորեցից,
Թէ` Դա'տ արա ինձ, Տէր, զի ես յանբծութեան իմում գնացի:
Զիա՞րդ աւտարս ի բարեաց գիտողիդ գաղտնեաց արգահատեցից,
Թէ` Մի' համարիր ընդ ամբարիշտս զանձն իմ:
Զիա՞րդ ես ինքն գոլով` զայլս անիծեցից,
Թէ` Տո'ւր նոցա, Տէր, ըստ գործս նոցա, -
Եւ ի կարգ բանին համարձակեցայց:

Բ

Քանզի թէ զյետինս բանիցն առաջնովքն աստանաւր եդից,
Կրկին ծանրանան ինձ ցաւք, եւ յաճախեսցեն դառնութիւնք:
Բայց ի շեղջեցելոցն արտասուաց դոյզն մի չափեալ`
Բաւականացայց հանապազորդեան յանդիմանութեամբ
Սաղմոսարանին ընտանի ձայնիւն,
Որ զպարտաւորեալս միշտ կշտամբէ:
Առ որս եւ սպառուած քառասներորդի իններորդին հատուածի բանի յանդիմանողի,
Զիս գարշեցուցեալ, հանապազ խայտառակէ,
Խցեալ զբերանս ի փառաբանութենէ` եղկելի զանձն իմ ցուցանէ,
Աստուածային ձայնիւն դատախազեալ` յակնկալութենէ կենաց լքանէ,
Միանգամայն եւ վիրգս մահու ինձ իբր ի պատնիշէ առաքէ:
Քանզի, թէ չար է անէծս առնուլ յաւտարէ,
Ապա անձամբ զանձն անիծանել` կրկին չարաչար:
Իսկ եթէ չառնուլ նախատինք ի մերձաւորաց աւրէնք են,
Ապա ի տեսողէն հայել զայսոսիկ`
Կրից արեան տաժանմունք, վիշտք աղէտից եւ խէթք մտաց:
Բայց թէ առ խոնարհութեան անձին իւրում մատնեսցի`
Ջնեալ եւ կշտամբեալ անիծիւք ի լեզուէ իւրմէ,
Ի խոստովանեալ եւ յամէնիշխան շրթանց բերանոյ վերնոյն աւրհնեսցի,
Զի ճշգրտեալ թարգմանեաց զդարձն իւր առ նա`
Զհետս կենացն ոչ լքանելով,
Սահմանաւն սիրոյ զպարտեացն արմատ կրճատեաց`
Ոչ տիրեալ ի խարդաւանաց չարաբանողաց,
Ոչխար հաւտին Քրիստոսի գտաւ բժշկեալ`
Դիմելով ի յաղն բուժիչ աղեացն արկածից:
Բայց եւս անբանական բարոյից է
Ասուն կենդանեաց ի մէջ դալարոց
Ծաղկածին վայրից կենաձիր բանից`
Թմբրութեամբ մտաց ի յարաւտս մահու ճարակել:

Գ

Եւ արդ, քանզի իմ է առակս վերջին կշտամբողական,
Եւ առ իս ակնարկէ զդիպուածոցն չար պատահմունս,
Որ ինձէն անձին նիւթեցի միշտ զեղմունս կիզանողականս հրոյ տոչորման`
Հոսեալ ի յերկնուստ զգոյիւ գագաթանս` իմաստնարանի բազմակիս:
Քանզի զիա՞րդ ի յարդիւնս ինձ աւգտից սաղմոսն եկեսցէ,
Յորժամ անպտուղ ի բազմերգութենէն լինիցիմ`
Ոչ նուագել հոգւով, ըստ թելադրելոյն Պաւղոսի:
Զիա՞րդ ընդ մարգարէին եւս զտէրունին խառնեցից
Մեծս մեղաւորաց, նկունս պիտանեաց`
Ասել ընդ սրբոյն, թէ` Ի բա'ց կացէք յինէն
Ամենեքեան, որ գործէք զանաւրէնութիւն:
Զիա՞րդ, ոչ ունելով ի բազմացն պատուիրանաց կատարեալ
Շնորհին եւ աւրինին, բարբառեցայց զերջանկին,
Որ նախ ինքն արար, զոր մեզ կանոնեաց,
Թէ` Քանզի ծառայս քո պահեցի զայս, -
Եւ որ զհետն գան ասացեալքն:
Զիա՞րդ թափուրս ի լրութենէ իմաստից կենաց
Ընդ երկիւղածս տեառն աւրհնեցից:
Զիա՞րդ ընդ մեծին մաղթանաց զիմս յաւդեցից,
Թէ` Զմին խնդրեցի ի տեառնէ`
Զտեսիլ վայելչութեան նորա եւ զհրամանատրութիւն տաճարի նորա:
Զիա՞րդ ի հրաժարելին ինձ ձեռնամխեցից,
Յորժամ լսեմ, թէ` Ուղղոց վայել է աւրհնութիւն:
Զիա՞րդ շրթամբք իմովք զանձն իմ անիծից`
Ասելով զկնի յոլովից առեալն,
Թէ` Երեսք Տեառն ի վերայ չարագործաց`
Սատակել զյիշատակս նոցա յերկրէ:
Զիա՞րդ զմիւսն դարձեալ,
Թէ` Չարք վաղվաղակի սատակեսցին,
Զիա՞րդ զկերպարանացն իմ նմանութիւն,
Թէ` Բազուկք ամպարշտաց խորտակեսցին,
Զիա՞րդ սատակման ինձ պաղատեցայց,
Թէ` Ահա մեղաւորք կորիցեն:
Զիա՞րդ զբազմայածեան լեզուս ի յաւրհնեալս բան մխեցից,
Թէ` Ասացի պահել զճանապարհս իմ,
Զի մի' մեղայց լեզուաւ իմով:
Զիա՞րդ փշովք մեղաց հեղձեալս զանարատին պարծեցայց,
Թէ` Այլ զիս յանբծութեան իմում ընկալար:
Զիա՞րդ ես` մեղաւոր եւ կրկին պատժաւոր,
Զհանգունակիցսն դսրովեցից` ապրել ի նոցունց,
Թէ` Ի մարդոյ մեղաւորէ, նենգաւորէ փրկեա' զիս, Աստուած:

Դ

Զիա՞րդ, իբր ոչ կռապաշտեալ, անպատկառապէս պերճացայց
Ունայն պանծանաւք ասել ընդ Դաւթի`
Միթէ մոռացեա՞լ իցէ մեր զանուն Աստուծոյ
Կամ ձգեա՞լ զձեռս ի մաղթանս աւտար աստուածոց:
Քանզի որ ի մեղս գարշութեան խոնարհեսցի,
Առաջի կայ նորին կառուցեալ առեալ ի պաշտաւն
Յաւսականացն, ախտարծարծիցն, պոռնկապատիր պատկերացն կերպարան`
Աստարտայ եւ Քոմովսայ եւ Մեղքոմայ արուարձանի
Եւ Թարահատայ թարմատարի, ընդ զազրոտեացն կանացեացն
Իշանդամիցն պատկառանք, անվերարկու ծանակութիւնք:
Ի՞բր ոչ պատկառեցից սովիմբ ասել ընդ նահատակին,
Որ զայս դիմագրաւութիւն առ բարին ունէր միշտ,
Թէ` Վասն քո մեռանիմք զաւրհանապազ, -
Եւ որ ի կարգին է սորին սաղմոս:
Ի՞բր յիմարս յարս եւ վատթարս ասել ժպրհիմ,
Թէ` Բերան իմ պատմեսցէ զիմաստութիւն, եւ սիրտս` զհանճար:
Ի՞բր մարդելոյզ կերպարանաւոր`
Զմարդահաճոյիցն ոսկերս ցրուել մաղթեցից:
Ի՞բր զկրկին երկրորդեալսն մեծանունն բարութիւնս,
Թէ` Հաճոյ եղէց առաջի տեառն յերկրին կենդանեաց:
Զիա՞րդ ունողս անբաւից մեղաց զարդարոյն առեալ կարդացից,
Թէ` Ո'չ մեղք իմ եւ ո'չ յանցանք,
Առանց մեղաց ընթացայ եւ ուղիղ եղէ:
Զիա՞րդ զիս ինքն մատնեցից կորստեան` յասելն զայս բան,
Թէ` Մի' ողորմիր գործողացն զանաւրէնութիւն,
Զիա՞րդ թէ` Որպէս հալի մոմ առաջի հրոյ,
Այնպէս եւ մեղաւորք` յերեսաց Աստուծոյ:

Ե

Զիա՞րդ գրգեալս ապականացու փափկութեամբ`
Սահմանեցից զաննման ինձ բան,
Թէ` Խոնարհեցուցի պահաւք զանձն իմ, -
Եւ զազգակիցս նորին ընդ նոյն`
Եւ ի նեղել նոցա քուրձ զգենուի
Եւ, իբրեւ զսգաւոր եւ զտրտում, խոնարհ առնէի:
Ո՞րպէս հանդարտեցից զնմանեացն իմ պատիժ միշտ յիշատակել,
Թէ` Սակայն մրուր բարկութեանն Աստուծոյ ոչ սպառեսցի,
Եւ արբցեն ի նմանէ ամենայն մեղաւորք երկրի:
Ի՞բրեւ զեւսն առ սմին,
Թէ` Զամենայն եղջիւրս մեղաւորաց փշրեսցես:
Զիա՞րդ զապերախտութիւնն Յակոբայ ի ճառ առեալ հենգնեցից,
Որ ընդ ստուերին զճշմարտութիւնն ընկալեալ`
Մոռացայ ընդ նոսին նոցին թերութեամբ
Զերախտիսն Քրիստոսի աստուածայնովքն արուեստիւք խաչին փրկանաւք,
Քան նոքա` զզաւրավարութիւն Մովսեսն ցպոյն սքանչելեաւք,
Որ զաւրինակն նկարագրէր տէրունական տնտեսութեանն:
Զիա՞րդ զյարուցելոցն ի վերայ դիւաց զաղէտս ցուցից,
Իբր նոքա` զաւտարացեղից խուժադուժ ազգացն,
Ասելով, թէ` Արկին զդիակունս բարեացն, որ ի մեզ,
Կուր վնասակարացն թռչնոց, այս է` այսոցն աւդայնոց:
Ո՞րպէս զանկեալ զսերմն բանին ի ճանապարհին
Եւ զմիաբանեալս զկամս ընդ չարին սուրբ անուանեցից,
Ի՞բրեւ` զնմանակիցն առ ի նոյն շաւիղ չարին պատերազմի`
Գուպար գաղտնամարտ մտացս աւցտելոց,
Զոր ես զաւրացուցի` գործակցեալ հնարից բանսարկուին:
Եւ ոչ ունիմ աղերսել, թէ` Մի' լռեր եւ մի' դադարեր, Աստուած,
Եւ` Խորհեցան ի վերայ սրբոց քոց եւ ասացին, -
Զոր ի կարգէ սաղմոսիս է աղաւթել:
Քանզի յոյժ պատեհագոյն է առնուլ զայսոսիկ
Ի վերայ բռնութեան մոլեկան դիւաց`
Միշտ ճակատելոց առ ներկայիս խռովութիւն,
Եւ ընդ նոսին` նոցին մշակաց:

Զ

Յորոց դու, Տէր Քրիտոս,
Որդի բարձրեալ մեծիդ Աստուծոյ,
Պահեսցե'ս եւ ամրացուսցե'ս երկնային զաւրուդ շրջափակութեամբ`
Յամենայն ընթացից խաբողին հողմոց
Խաչիւդ լուսոյ զմեզ պաշտպանեալ,
Որ զի թէ եւ գտցին յիս անաւրէնութիւնք բազմաւրինակք,
Այլ ոչ հայհոյութիւնք:
Որ ոչ հանգեար ի կորուստ նմանեացն իմոց ամբարշտելոց,
Այլ ամենագորով թախանձմամբ
Ընդ եղծման ջրողողն զազրագործաց կրկին վշտացար,
Տաղտկալի զմահու նոցա դիպուած քեզ գրեցեր`
Ասելով զզարմանալիսն լսողաց բան.
Ածեալ զմտաւ` ոչ եւս յաւելից
Անիծեալ զերկիր վասն գործոց մարդկան:
Եւ մխիթարիս մեծ իմն պարարեալ
Ընդ կեանս անմաքրից եւ պարտաւորաց սատակման:
Որ երբեմն առակաւ դդմենւոյն
Զանխայելն ի կործանելիսն ցուցեր, ողորմած,
Եւ առ այլ ումեմն նեղեցար, սաստիկ վտանգեալ,
Ընդ յամրանալ անձրեւին առ ուրացողացն դարման:
Անճառելիս ցուցեր բարութեան տեսակս յիշատակ տաւնելիս
Ի վերջին աւուրս` քեւ, ի ձեռն առաքելոցն քոց,
Ողջոյնս հասարակաց անհամբուրիցն հեռաւորաց
Քաղցրաճաշակս հրամայեցեր:
Ահա եւ յի'ս ցաւղեա, կենդանի, զհայրենի գթութեանցդ զսէր,
Զի եւ ես փրկեցայց` քաւեալ ամէնառատ քո այցելութեամբդ:
Եւ քեզ ընդ Հաւր, Հոգւովդ Սրբով փա~ռք յաւիտեանս:
Ամէն: