Բանաստեղծութիւններ, հատոր Բ

ԵՍ ՈՒ ԴՈՒՆ ՄԵՏԱՂ

ԵՍ ՈՒ ԴՈՒՆ ՄԵՏԱՂ

Տարիներ զեղուն 
Ես ոսկի ձեղուն -
Դուն զուր զառամած 
Զինկ տախտակամած

Մինչ ես փնտռտուք եւ վազք պատէ պատ - 
Զսպանակ պողպատ -
Դուն մրափ ու նինջ 
Թիթեղէ ոչինչ

Կեանքը կաղապար 
Կը ճնշէ կապար - 
Երկաթ ես ու դուն

Ինծի բախտ

անխախտ 
Քեզի տաժանք

- ժանգ -

Պղինձ մատանի 
Թոյլ մի տար որ քեզ խորշակը տանի

Դէմ դիր ինծի պէս

Արծաթէ աղուէս

 

1992ԷՆ ՎԻՏԷՕՔԼԻԲՆԵՐ

1

Բառերը խումբ խումբ կը նետեմ

Ինչ որ կը մնայ ասդին

Նորէն բառեր  են

2

Չորս տողով քերթուած մը կայ

Ամէն բան ունի կը կարծէ

Բացի իմաստէ –

Եւ երջանիկ Է

3

Կորսնցնէ - կը շահի

Տարօրինակ մարդ մըն է

Երբ յաղթուի կը յաղթէ

 

Այդքան տարի է անցեր

Տակաւին ողջ է

4

Չորս եղանակ ունի տարին –

Գարուն ամառ աշուն ձմեռ –

Իսկ ես կ՚ապրիմ հինգերորդը

Ես իմ մէջ

5

Թուղթը կը պառկի կռնակի վրայ

Սրունքները բաց

 

Ու գրիչը կ՚երթայ կու գայ

Քերթուած կը գրէ

6

Ամէն քերթուած առանց խաչի առանց քարի խաչքար է

ԵՌԱՆԿԻՒՆՆԵՐ

1

Տարբեր ակեր կը փնտռենք 
որ նոր իմաստ բերենք կեանքին

ակերը նոյն - տարբերակներ կու տանք լոկ

2

Քերթուած մը պէտք է ըլլայ հունտի պէս

որ երբ աւարտի 
չաւարտի - ծիլ տայ - վերապրի մեզի հետ

3

Ան զտարիւն բանաստեղծ էր 
Ելաւ արիւն տալու գնաց 
իր արիւնէն պահանջք չկար - մերժեցին

4

Պատրաստ կաղապարներ առնել - լեցնել -
Դիւրին է - բայց օր մըն ալ քեզի կը հարցնեն

- Արուեստը ո՞ւր է -

5

Երկու ծովամայր - գլուխ 
գլխի այս անսահման տարածութեան 
Մայրը մենք ենք  կ’ըսեն  իրարու

 

6

Կարօտենին հսկայ ծառ 
մշտադալար կարօտի –

շուք չի տար

7

Չկրրցաւ վանքին հալերը ուտել

Սուտ խենդ եղաւ բայց ոչ հաւ ոչ ալ վանք

Հիմա ձուկ կ՚որսայ պղտոր ջուրի մէջ

8

Նաթիւրմորթ մը գծել ուզեց - 
նկարիչը - անօթի Էր

թապլըտօթ մը գծեց

9

Քանի կը գրէր - այնքան

կը մխրճուէր սեւին մէջ –

Վերջակէտ մը փնտռեց – չգտաւ

ՓԵՓՍԻ

-  Անկցի - անկցի - պոռալէն

Կը քալէին 
Բազմասիւնները ցասկոտ

Որու դէմ էր - ինչ բանի դէմ 
Չէր գիտեր

-  Բայց կը քալէր անոնց կողքին

Ել  անոնց հետ

Պոռալէն

Օդը տաք էր 
Սրելուն  տակ կ՚այրէին

Երբ կ՚անցնէին

Մանօլիին 
Սրճարանին առշեւէն -

-  Գնաց նստաւ շուքի մը տակ

Մանօլ ըսաւ 
Փեփսի մը բեր սառի պէս

-  Անկցի - անկցի - կը պոռային

Կը քալէին 
Բազմութիւնները ցասկոտ

Անոնց ձայնը 
Կը հեռանար 
Կը մեղմանար 
Չէր լսուեր

ԴԱՐԱՑՈՅՑ 
(1990)

Ժամը ինն է - արդէն ուշ է բաւական - 
ժամը տասն է - տասնըմէկն է - կը զգաս թէ 
վախճան մը կայ

եւ ամէն ինչ կը դիմէ այդ վախճանին

ու հիմա

չես գիտեր թէ տասներկուքին քանի կայ

չես գիտեր երբ

տասներկու հեղ

պիտի լսես թէ ալ չկաս - հէ՛ք տարի -

Անմահներուն մի հարցներ ժամի մասին - չեն գիտեր 
անոնց թեւին

փոխանակ պարզ ժամացոյցի

դարացոյց մը կայ շքեղ 
Երբ հարցնես - պիտի նային

հանդիսաւոր պիտի ըսեն

քսանըմէկին տասը կայ

ԲԱՐԵՒԱԳԻՐ

Ես գլխագիր անդաստական 
ձեր հասարակ անուններուն

առջեւ յանկարծ

ու սխալմամբ

զետեղուած

ես ծածկագիր

ձեր երկսայրի ապրումներուն

բանալի

միջնադարեան ես գրչագիր

հին սուրբերու 
հին կուռքերու 
գովերգութեան անձնատուր

ի վերջոյ ես վաւերագիր 
առհասարակ

ձեր ամէնուն 
մեր ամէնուն 
եւ բոլորին 
անկարելի երջանկութեան թարգմանիչ

ԿԱՐՕՏ

ՊԱՂՏԻԿ ՅԱԿՈԲԵԱՆԻՆ

Չկան անոնք որոնց հետ կրնայինք նստիլ 
Խօսակցիլ միատեղ օդէն ու ջուրէն 
Եւ  օդէն ջուրէն խօսելով հանդերձ 
Համ առնել խօսքէն

Չկան անոնք որոնց հետ կրնայինք լռել

Չկան անոնք որոնց հետ կրնայինք անշարժ 
ճամբորդել դեռ անկոխ աշխարհէ մը ներս - 
Տարբեր վերաճանչնալ ծանօթները հին

Զարմանալ միատեղ

Չկան անոնք  որոնց  հետ կրնայինք տեսնել

Ու չկան անոնք որոնց հետ կրնայինք 
- Յիշելէն աւելին - վերապրիլ  նորէն 
Այն օրերը որոնք իբրեւ ապագայ 
Ապրեր ենք շատոնց - ապրեր ենք արդէն -

Չկան անոնք որոնց հետ կրնայինք մեռնիլ

ԱՆԱՐՄԱՏՆԵՐԸ

Արմացան

զարմացան ափ ի բերան մնացին պէտք չէր երթալ - բայց գացին Երթալ պէտք էր - չգացին

Արմանքով

զարմանքով Կծկուեցան քովէ քով ֊ վախնալ պէտք էր - չվախցան պէտք չէր վախնալ - բայց վախցան

Արմանքի

զարմանքի շրջապատին յանդիման պէտք էր կանգնիլ - ծռեցան ծռիլ պէտք էր - կանգնեցան

Արմանքէ

զարմանքէ երբ յագեցան  լիովին  պէտք էր ապրիլ - չապրեցան մեռնիլ պէտք էր - չմեռան

ՍՓՕՐ ԹՕԹՕ

Մրցում առաջին - յաղթեցիր ով յոյս  - 
Մրցում թիւ երկու - պարտուեցայ ես 
Մրցումէ մրցում - յաղթողը միշտ դուն 
Ամէն մրցումի պարտուածը ես -

 

Անակնկալ մը կը պահեմ վերջին 
Վերջին մրցումին ես պիտի յաղթեմ

ՕԴԷՆ ԶՈՒՐԷՆ

Ես արեւ չեմ - արեւ չեմ որ ատրորակ ֊

Օդէն ջուրէն 
Մայրամուտին բոցավառումն արծարծեմ

- Արել չեմ

Ես տերեւ չեմ - տերեւ չեմ որ դալարուտ 
Օդէն ջուրէն

Կանանչ գանձեր ամբարեմ -
Ես տերեւ չեմ - տերեւ չեմ

Ես գիշեր չեմ - գիշերն իսկ չեմ 
Օդէն ջուրէն

Սեւ սաթն ինչպէս արտադրեմ –

Գիշեր չեմ որ սեւումուր

Ես հով չեմ որ օդէն ջուրէն 
Ալք ու ալիք քանդակեմ 
- Փոթորկաշունչ հով չեմ որ -

Տրուպ քերթող մ՚եմ պարզապէս

Քիչ մը ինձմէ

Քիչ մը ձեզմէ 
Ու քիչ մըն ալ օդէն ջուրէն կը ճառեմ

ՄԵԾՆԱԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Մեծցիր հոգիս - մի՛ մանկունակ մնար

-  Քանի սերունդ ծաղիկ

բացաւ - թոռմեցաւ - 
Իսկ դուն մանուկ ես - մանուկ մի մնար

Թէ մանուկ մնաս - գիտցիր որ - հոգիս - 
մարդիկը չար են

-   հագար չարիքով քեգ կը չարչարեն –

             մեծցիր որ տոկաս

որ հաւասարի հաւասար կռուիս

             յաղթես - դիմանաս

Իսկ եթէ մեծնալ չուզես - դուն գիտես –

միշտ այդպէս մանուկ ու պարզ կը մնաս -

խաղով կ՚ընդունիս

կատակով կու տաս

ու կ’անգիտանաս 
թէ կեանքը կրնայ օր մը քեզ  կլլել

-  կեանքն ի’նչ է - կ՚ըսես

Սակայն նորէն ալ  մանուկ  մի՛ մնար -
Մեծցիր որ մեծնամ ես ալ քեզի հետ -

ՎԱԹՍՈՒՆԱՄԵԱԿ

Վաթսուն տարին կարեւոր չէ 
Հիմա ես

յիսուն  տարի վերջը կը խորհիմ

Այն ատեն

հարիւր տասը տարու պիտի ըլլամ 
ու նորէն

ապագայի երազներ պիտի հիւսեմ

Երէկ գիշեր երկար խորհեցայ 
ու որոշեցի չմեռնիլ տակաւին

Որովհետեւ

վաթսունը գրեթէ  կէսն  է կեանքին 
ու որովհետեւ աշխարհ

պիտի շատ գեղեցիկ ըլլայ յիսուն տարի վերջ 
Աշխարհ փոխուած պիտի ըլլայ հարիւր տասն անգամ 
Մեղք որ դուք պիտի չտեսնէք

-  Դուք - ձեզմէ շատեր - հող դարձած պիտի ըլլաք

ու ոչ ոք պիտի յիշէ ձեզ

-  Իսկ ես պիտի ծերանամ խորհելով թէ դուք չկաք

թէ դուք չհասաք այս գեղեցիկ օրերուն

Յետոյ մէկը պիտի ըսէ ինծի

թէ հարիւր տասը տարին ալ չի բաւեր

պատշաճօրէն

կուշտ  ու կառ մեռնելու համար

Ուրիշ մը - թէ որքան դժուար է մեռնիլ 
Երբ մարդ հարիւր տասը տարու է արդէն -

 

Վաթսուն տարին կարեւոր չէ 
Հիմա ես

յիսուն  տարի վերջը կը խորհիմ

 

69

Թէպէտ դժուար է նախընտրել

                                     -Թէպէտ

Նոյնքան դիւրին է սիրել կամ ատել 
Ու երկընտրանքէ մը վերջ վերանալ -
հոգիս - հիմա պահն է վերանալու

Թէպէտ դիւրին չէ բաշխուիլ

-  Թէպէտ

Նոյնքան դժուար է չանսալ հին կանչին 
Խուսափիլ ամէն ջանքէ - թերանալ -
Հոգիս - հիմա պա՞հն է  վերանալու

Թէպէտ դժուար է հանդուրժել

-  Թէպէտ

Նոյնքան դիւրին է լալ եւ ափսոսալ

Փախչող օրերուն նայիլ - ծերանալ –

հոգիս - հիմա պահն է ծերանալու

Թէպէտ դիւրին չէ ապրիլը

-  Թէպէտ

Նոյնքան դժուար է մեռնիլ մէկ  շունչով

Աշխարհն - ամէն ինչ - լքել հեռանալ –

Հոգիս ֊ հիմա պա՞հն է հեոանալու։

ԵՕԹԱՆԱՍՈՒՆ ՏԱՐԵԿԱՆ

Դուրսը  ծառին թառած կատու մը  մինչեւ  լոյս մլաւեց Եօթանասուն տարեկան

Ելայ հագայ մուճակներս փսփսացին իրարու Եօթանասուն տարեկան

Բացի ծորակը -  ծորակին  ջուրը  զարկաւ  երեսիս  Եօթանասուն տարեկան

Սանտր-ածելի-ուշի  ուշով  կը դիտէր զիս հայելին Եօթանասուն տարեկան

Փողոցներուն գարունն էր որ ես կ՚անցնէի իր քովէն Եօթանասուն տարեկան

Ամէն մէկ քայլս արձագանգ կա տար  միշտ նոյն աղմուկով Եօթանասուն տարեկան

ծանրաշարժին մէջ աղջնակ մը տեղ տուաւ որ նստիմ Եօթանասուն տարեկան

Պզտիկ աղուոր աղջիկ մըն էր - չըսի կրնամ քեզ սիրել 
Եօթանասուն տարեկան

 

Շարժավարին կեցիր ըսի - չկեցաւ

ՀԵՏԵՒՈՒԹԻՒՆ

Վերջաւորութիւններու լայնանիստ անտառին մէջ

Ուր վերջալոյսին մարմրուն շողը կը մաղուի 
Մոռացումի վերջընթեր սաղարթներուն ընդմէջէն

Ուր խարխուլ ճիւղին վրայ լերկ

Փետրաթափ թռչնազգին կ՚երգէ վերջին անգամ 
Եւ  ուր կէս քուն կէս արթուն

Խլուրդը ծերունազարդ Ինքն իրեն գերեզման կը կառուցանէ փտած տերեւներով

Դուք զիս շա՜տ կը փնտռէք - կը փնտռէք զիս 
Ես որ ծիլ եմ մատղաշ Ես որ ծիլն եմ կանանչորակ ՚գրեթէ թափանցիկ–
Որ ձեզի ապագայի մասին կը խօսիմ -

Ես որ սկիզբն եմ գալիք աղուոր աղուոր օրերուն
Զոր ոչ դուք ոչ ալ ես
Պիտի չտեսնենք