ՏՐՏՈՒՆՋՔ
ՀԱՅ-ՄԱՐԴԷՆ
ՈՒՂՂՈՒԱԾ
ՀԱՅ-ՄԱՐԴՈՒՆ
Ա.
Մութին
մէջ
ինչպէս
եւ
մէջը
լոյսին,
Անգո՛յ,
անանո՛ւն
ոգիներէ
սին,
Սարսափած՝
կը
մնանք
մենք
միշտ
առանձին…
Մենք
որ
ենք
ծընած
վըրան
աշխարհի
Որպէսզի
օտար
չըլլանք
մենք
մեզի,
Իրարու
օտար
չըլլա՛նք
որպէսզի…
Ցաւը
քեզ
մաշող
կը
մաշէ
եւ
զի՛ս,
Իմ
խո՜ր,
դարաւո՜ր
հիմերէն
ձեւիս։
Որուն
մէջ
ինձ
հետ
ու
ինձ
պէս
կ’ապրիս…
Թրջուած
յարդի
ծուխերուն
նըման,
Լեցուցած
է
զիս
ծանր
հոտը
մահուան…
Ու
մեզ
հասարակ՝
խաւարն
է
միայն…
Գթութի՜ւն
քեզի
եւ
ի՛նձ
գթութիւն…։
Բ.
Կը
կանչեմ
ըզքեզ
ու
չես
լըսեր
զիս,
Ո՛վ
դուն
որ
այնքա՜ն,
այնքան
մօ՜տ
ես
յիս,
Որ
մերթ
ես
կ’առնեմ
քեզ
տեղն
իմ
անձիս…
Ո՞վ
ըրաւ
քեզ
խուլ՝
քարէն
աւելի,
Աւելի
հողէն՝
խաւարով
առլի,
Ու
մահէն,
ո՛վ
դուն,
մահուան
ըմպելի…
Տե՛ս.
ամէն
բան
մէջդ
ու
ինքդ
իսկ
հիմա,
Կորուստ
էք
ու
դուն
կորստեան
ճամբայ,
Մարդերուն
անցեալ,
ներկայ,
ապագայ…
Ի
զո՛ւր
ես
եղած
ամբողջ
պաղատանք,
Եղած
ձեռք
դողդոջ,
ե՛ւ
յոյս,
ե՛ւ
նայուածք,
Կը
մուրամ
քեզմէ
չոր
շերտ
մ’արձագանգ…
Զի
կարծես
կ’ապրիս
դեռ
մէջն
աշխարհին,
Որ
աշխարհն
էր
լոկ
անթափանց
ու
սին,
Խեղդուած
տիղմին
մէջ
մարդոց
ցաւին…
Երբ
Մանուկն
–
Աստուած
–
ո՛վ
շընորհ
անգին
–
Չէր
ծընած
քեզի
ու
ինծի
ի
գին,
Երբ
մարդը
մարդուն
ու
մարդն
ինքզինքին,
Ակա՛նջ
մ’էր
խուլցած
աղէտով
մը
հին…
Գ.
Ես
մղձաւանջ
մ’եմ
միայն
քեզի
համար,
մղձաւանջ
Մ’ես
միայն
դուն,
իմ
կեանքիս
ճահիճներուն
մէջ
կանանչ
Ու
նոյն
աստուածն,
օգնութեան,
մենք
կը
կանչենք
կանչ
առ
կանչ…
Հալածուած
նո՛յն
սարսափին
ստուերներէն
ահարկու,
Մենք
կը
փախչինք
մենք
մեզմէ
ու
մեզի
հետ,
այս
հուժկու
Ժամանակն
իսկ
կը
փախչի,
մեզի
նըման,
խնդրարկու…
Զանգուած
առ
զանգուած,
թաց
հողերու
պէս
բխրուն,
Աշխարհն
ամբողջ
կուտայ
խոյս
ներքեւը
մեր
ոտքերուն,
Անդունդ
մ’ի
վար՝
չէ
տեսած
ոչ
մէկ
էակ
խորքն
որուն,
Ծառեր,
քարեր
ու
մարդեր,
հեռուներէն,
մօտերէն,
Ի
տես
մեզի,
միշտ
այլ
կողմ,
երեսն
իրենց
կը
դարձնեն,
Զի
ամէն
ինչ,
մեր
մէջ
իսկ,
մեզ
կը
դաւէ
յայտնօրէն…
Ա՜հ,
ո՞վ
քեզի,
ո՞վ
ինծի
արթնցընէ
պիտի
արդ,
Մէջն
առտըւան
մը
գարնան,
լուսավաստակ,
լուսաբարդ,
Ուր
գտնէինք
պիտի
մենք
զիրար
յանկարծ,
ինչպէս
մարդ
Մ’որ
կը
գտնէ
ծանօթ
մարդ
մ’ոստանին
մէջ
անծանօթ,
Իրեն
նըման
կորսըւած,
ու
անձկալից,
ու
կարօտ,
Ու
կը
նետուի
գիրկն
անոր
ու
կ’առնէ
գիրկն
իրեն
զայն,
Մահուան
ճանկէն
ազատած
իբրեւ
թէ
մարդ
մ’ըլլար
ան…։
Դ.
Կը
բռնեմ
երբ
ըզքեզ,
քեզմէ
ներս,
բարեկա՛մ,
Կ’ըլլաս
բոց
ու
մոխիր.
մինչ
մինակ,
յուսաքա՜մ,
Իմ
այրած
ձեռքերուս
ցաւին
հետ
կը
մընամ։
Փշածածք
տարածքի
մը
մէջ
մի՜շտ
ամայի,
Ուր
յանկարծ
անհամար
դէմքերով
թշնամի,
Կը
ցցուին
հասակներ
մարդերու
վայրենի,
Ու
ինծի
կ’երկարեն
նիզակներ
լիալուռ,
Ըլլամ
ես,
որպէսզի,
քեզի
պէս
անձնատուր,
Ոչինչի
մը
ցայգին
ամրակո՜ւռ,
ահակո՜ւռ…
Սակայն
ե՛ս,
սակայն
ե՛ս,
թեւաբաց,
լանջաբաց,
Կը
նետուիմ
անոնց
դէմ,
ինքզինքէս
դուրս
մղուած,
Խորհուրդովն
էութեանս
դարէ
դար
պահպանուած,
Քու
կեանքիդ
խաւարէն
այլ
խաւար
մ’ընտըրած…։
Ե.
Կը
կախուիս
ինծմէ
թեւիս
պէս
կոտրած,
Որ
իմս
է
երբ
դեռ
կը
շարժի
յանկարծ,
Ու
զիս
կ’ողողէ
ցաւով
մ’յորդագնաց…
Որ
չէ
իմս
այլեւս,
երբ
անշարժ
ու
լուռ,
Կը
մընայ
ինձ
մօտ
ու
հեռու՝
զերդ
հուր,
Թաղուած
մոխիրի
մը
տակ
ընդհանուր…
Մինչեւ
ե՞րբ
դուն
զիս
պիտի
չարչարես,
Մինչեւ
ե՞րբ
պիտի
չարչարեմ
քեզ
ես,
Զի
բուժել,
ոչ
ոք,
չըկրցաւ
ըզքեզ…
Քեզ
ինչպէ՜ս
կտրել
եւ
քեզ
ո՞ւր
նետել,
Դուն
որ
ինքզինքիդ
իսկ
չես
դեռ
ընտել,
Ու
գիտե՛ս,
գիտե՜ս,
միայն
զիս
ատել։
Իբրեւ
թէ
եղած
ըլլայի
միայն
Քեզի
բզըկտող
ես
ցաւըդ
ունայն,
Իբրեւ
թէ
քեզ
հետ
չզգայի
ես
զայն…
Իբրեւ
թէ
չըլլար
ան
իմ
կեա՜նքս
ամբողջ…։
Զ.
Ահա՛
ես,
ահա՛
ես,
քու
առջիդ
իսկ
կանգնած
Իմ
ցաւիս,
իմ
սիրոյս,
յոյսիս
մէջ
մերկացած,
Աղօթքի
մը
նըման
դարերով
առ
Աստուած
Մատուցուած
ուժգնօրէն,
տաճարէ
ի
տաճար,
Հայրերու,
մայրերու
շրթներուն
վրայ
անճար,
Ու
մանկանց
բազմայորդ
սիրտերուն
մէջ
անճառ…
Ու
ահա՛
նաեւ
դուն,
ով
սիրուա՜ծ,
սիրելի՜,
Որ
ինծի
կը
նայիս
աչքերով
ձանձրանալի,
Կը
նայի
մարդ
մ’
ինչպէս
մեծ
սիւնի
մը
ժայռի։
Ձեռք
մ’է
ուր
քանդակած
զերդ
վէրքեր
խորաբաց,
Կորսուած
հին
ցեղի
մը
գիրերն
անիմաց,
Լեզուի
մը
մէջ
զոր
ամէն
ոք
է
մոռցած…
…Եթէ
մարդն
որ
ես
եմ
առեղծուած
մը
մընայ
Պիտի
լոկ,
նոյն
իսկ
քեզ,
օ՜հ,
եղի՛ր
անխընայ,
Փշրելով
ու
տալով
հովերուն
զիս
հիմա…
Ու
աշխարհ
մ’ալ
ամբողջ
թո՛ղ
ինծմով
վերջանայ…։
