ՍԻՕՆ
Գտնւում
է
Բոլնիս-Խաչէնից
դէպի
արեւելք,
հազիւ
կէս
վերստ
հեռու։
Երկարութիւնն
է
10
սաժէն,
լայնութիւնը՝
5
սարժէն,
եւ
բարձրութիւնը՝
մոտ
6
սաժէն։
Եկեղեցին
երկու
կարգ
հնգական,
խաչաձեւ
սիւներով
բաժանւում
է
երեք
մասի,
որոնք
ռոմանական
կամարներով
միանալով
պահում
են
իրենց
վրայ
թաղակապ
ձեղունը։
Սեղանի
երկու
կողմը
կայ
մի
մի
խորան,
միայն
երեւում
է,
որ
հիւսիսայինը
յետոյ
է
կառուցուած,
իսկ
հարաւայինը
ոչ
թէ
սեղանին,
այլ
հարաւային
պատին
է
կից
եւ
ունի
միայն
մի
դուռն
այդ
հարաւային
պատի
մէջ։
Թէ
հիւսիսային
եւ
թէ
հարաւային
կողմերում
կան
մի
մի
կամարակապ
նախագաւիթ,
որոնց
միջից
մի
մի
դուռն
բացւում
է
եկեղեցու
մէջ։
Մի
ուրիշ
դուռ
էլ
բացւում
է
արեւմտեան
կողմը։
Մի
քանիտ
նեղ
եւ
երկան
պատուհաններ
ոչ
այնքան
առատ
լոյս
են
սփռում
եկեղեցու
մէջ։
Սրա
արեւմտեան
կողմը,
փոքր
ինչ
հեռու,
բարձրանում
է
զանգակատունը,
որ
մի
քառանկիւնի
շէնք
է,
գլուխը
կամարակապ։
Երեւում
է,
որ
մէջը
մի
քանի
սենեակներ
կան։
Սրա
վրայի
արձանագրութիւնից
երեւում
է,
որ
զանգակատունը
կառուցել
է
Բոլնիսի
եպիսկոպոս
Նիկողայոսը։
Մուխրանի
տէր
Բագրատ
Գ
որդին
ԺԵ
դարում։
Սրան
կից
բոլորում
է
պարիսպը։
Սրա
շուրջը,
մօտակայ
բլրի
լանջին
կան
12
փոքրիկ,
կիսաւեր
մատուռներ։
Եկեղեցին
բոլորովին
անխնամ
է
թողնուած։
Վախուշտի
ասելով
Բոլնիսի
Սիօնի
մեծ
տաճար
է
եղել,
առանց
գմբէթի
եւ
շինուել
է
V
դարի
սկզբում
վրաց
Փարսման
(408
410)
թագաւորի
հրամանով։
Իսկ
տարեգիրների
ցուցմունքով՝
նա
գմբէթ
է
ունեցել
եւ
շինուել
է
Արշիլ
թաթագաւորի
(410-
434)
որդի
Միհրդատի
կին
եւ
Ռանի
Էրիստաւ
Բարգաբադի
դուստր
Սադուխտի
կամքով։
Վախտանգ
Գուրգասլանը
(446-499)
Սիօնը
դարձրել
է
եպիսկոպոսանիստ
իսկ
Մարիամ
թագուհին
(Վախտանգ
Ե-
ի
կինը)
վերանորոգել
է։
Բրոսսէն
կարծում
է,
թէ
այս
եկեղեցին
շատ
հին
չպէտք
է
լինի
եւ
նրա
շինութեան
թուականը
ԺԱ
դարից
չպէտք
է
անցնի։
Այնուամենայնիւ
Բոլնիսի
եպիսկոպոսը
կառավարում
էր
ամբողջ
վրացական
Սոմխէթը։
Յայտնի
չէ,
թէ
ե՞րբ
Սիոնը
բարձի
թողի
առնուել
մենք
գիտենք
միայն
որ
ԺԸ,
դարում
Թիֆլիսի
միտրապոլիտն
անուանւում
է
Թիֆլիս-Բոլնիսեան
եւ
Բոլնիսի
հողերը
նրա
անմիջական
կառավարութեան
էին
ենթարկւում
։
