Ժամանակագրութիւն (1870)

Հեղինակ

Բաժին

Թեմա
ԳԼՈՒԽ ԻԳ. Յաղագս կռուելոյ արագիլք եւ խորդք։
       Զայսու ժամանակօք եղեւ մեծ պատերազմ հաւուց. քանզի խորդք եւ արագիլք զբազում աւուրս ժողովեցան յաշխարհն Ամթայ ի տեղին՝ որ կոչի Թլխում. եւ ապա յերկաքանչիւր կողմանց եւըն եւթն դեսպանս արձա(կ)եալ առ միմեանս զերիս աւուրս. եւ ապա բախեցին զմիմեանս մեծամեծ ճչիւք եւ կռուեցան յերրորդ ժամէ աւուրն մինչեւ ցիններրորդ ժամն. եւ անկան յերկոցունց կողմանց բազումք յոյժ. եւ ապա պարտեցան արագիլքն եւ փախեան. եւ խաղաղացաւ պատերազմն. եւ զպատճառն գիտէ արարիչն։
       Յորում ժամանակի մեռաւ Պաղակն. եւ լուեալ Ամիրխազէ որդին Դանշմանայ չոգաւ եւ առ զՄելտենի. եւ արար նոցա դիւրութիւն, զի Պաղակն նեղէր զնոսա յոյժ. եւ Խալիփայն առաքեաց նմա թագ եւ անուանեաց զնա Մելեք Խազի, թագաւոր Հիւսիսոյ։
       Իսկ Յունաց թագաւորեաց Իյովանէ եւ առ զԿաստամանի եւ բերդս երկու. եւ չոգաւ Մելեք Խազի, եւ առ ի ձեռաց նորա դարձեալ։ Ի սոյն աւուրս Զանկի ամիրայն Մօսլայ եկն առ զՀալապ. եւ ետուն ի նա սիրով վասն համբաւոյ նորա թէ քաղցր եւ արդարադատ է։ Եւ ի նոյն ամի առաքեն դարձեալ Մելեք Խազեայ պարգեւս Խալիփայն եւ Խիաթատինն չորս ալամ սեաւ, եւ շղթայ մի (ոսկի ) պարանոցին եւ գաւազան ոսկի եւ նաղարայ եւ փողս։ Եւ յորժամ բերին զայս, գտին զնա մեռեալ . եւ ետուն զպատիւն որդւոյ նորա Մահմուտին. եւ արկին շղթայն ի պարանոցն եւ կապանս ոսկեղէնս յոտսն. եւ հարին զնա գաւազանաւ երկոտասան անգամ, նշանակեալ այնու զհնազանդութիւնն. եւ քարոզեցին զնա Մելեք այր պարկեշտ ի վարս Տաճկաց զի գինի ոչ ըմպէր եւ անսրբապէս ոչ գնայր. սակայն ատէր զքրիստոնեայս, եւ նեղէր զնոսա։
       Իսկ Զանկի ամիրայն արարեալ պատերազմ ընդ Արթուխիսն հնազանդեաց զնոսա։
       Զայսու ժամանակօք ելանէ պապն Հռովմայ եւ գայ յԵրուսաղէմ. եւ անտի յԱնտաք. եւ մատեան առ նա Յոյնք քաղկեդոնիկք եւ սկսան կատակել զՅակովբիկ Ասորիսն եւ ասեն. խաբեբայքս այս ատեն զմեզ եւ զժողովն Քաղկեդոնի, եւ պատուեն զՊարսամաւ որ անէծ զժողովն. եւ ունին զաջն նորա ոսկի գզրոցաւ եւ պատրեն զմարդիկ ասելով նշանս առնէ։ Եւ յորժամ աղաչեմք ցուցանել մեզ՝ ասեն ոչ կարեմք. զի մի լիցի ասեն հեղեղ եւ կարկուտ. եւ զայս ասէին եւ ծիծաղէին։ Եւ հրամայեաց պապն բերել զաջն ի սուրբն Պետրոսի յեկեղեցին եւ երթեալ բերին ի լեռնէն. եւ ասաց բանալ. եւ ասեն մեք ոչ իշխեմք, բաց դու հայր. եւ յորժամ բացաւ, միգացաւ երկինք եւ եղեն ձայնք եւ որոտմունք անձրեւք, եւ կայծակունք եւ կարկուտ մեծամեծք, եւ կամէր տապալել զքաղաքն. եւ անկան յերեսս պատրիարգն եւ ամենայն քաղաքն եւ անդէն ամփոփեցին զաջն. եւ լալիւն մեծ եղեւ՝ ապա դադարեաց վնասն. եւ յամին յայնմիկ մարախ ուտէր զսահմանսն Անտաքու. եւ ասաց պապն արարէք հսկումն վասն մարախիս դուք Ասորիքդ, եւ հաւատամ եթէ ողորմեսցի Տէր աղաչանօք սրբոյն որ արար զնշանս զայս մեծ։ Եւ ժողովեալ ապա ուղղափառացն արարին աղօթս յայգուէ մինչեւ յառաւօտն. ապա առեալ զաջ սրբոյն ելին արտաքոյ քաղաքին հանդերձ կենսակիր նշանաւն եւ զօրութեամբն Քրիստոսի եւ աղօթիւք ուղղափառացն. եւ միջնորդութեամբ եւ բարեխօսութեամբ սուրբ աջոյն միահաղոյն ամենայն բազմութեան մարախոյն վերացեալ գնաց եւ լցաւ ի ծովն։ Եւ փառաւորեցին զԱստուած եւ զսուրբն Պարսամաւ։
       Եւ եդ նզովս պապն եթէ ոք իշխեսցէ հայհոյել զնզովողսն Քաղկեդոնի ժողովոյն։ Այլ համարձակ նզովեն. զի ահա որ քննէ զծածուկս Աստուած հանգուցեալ է յոսկերս նոցա, եւ մեք ոչինչ կարեմք ասել առաջի նորա. եւ խնդրեաց զչարախօսս սրբոյն զի պատժեսցեն, եւ ոչ գտան. զի փախուցեալ էին. եւ ասաց մի ընդունիլ զնոսա ի քաղաքս զի պատճառք վնասու եղեն մեզ ասէ։ Այլ դուք անդամքդ Քրիստոսի խաղաղութիւն կալարուք առ միմեանս առաջի Աստուծոյ. եւ տուք պատերազմ միայն ընդ անօրէնսն։