Պատմութիւն թաթարաց

[ԳԼՈՒԽ Ե. ՀԱՐԿԱՏՈՒՈՒԹԻՒՆ ԻՇԽԱՆԱՑՆ ՎՐԱՑ ԵՒ ԱՂՈՒԱՆԻՑ. ԵՒ ՎԱՆԱԿԱՆ ՎԱՐԴԱՊԵՏ ՀԱՅՈՑ]։
      
       Ե. - Իսկ մեծ եւ անհարկ իշխանքն Վրաց եւ Աղուանից եղեն ընդ հարկաւ նոցա` որ կամաւ եւ որ ակամայ. եւ տային անխափան զամենայն սահմանեալ հարկսն, զոր յառաջագոյն գրեցաք. եւ ինքեանք ըստ ուժոյ եւ ըստ կարողութեան իւրեանց հեծելովք գնային ընդ նոսա ի խալան . եւ առնուին զոչ հնազանդեալ քաղաքս եւ զբերդս աւերելով եւ գերելով. եւ կոտորելով անխնայ զարս եւ զկանայս, զքահանայս եւ զկրաւնաւորս. գերելով զսարկաւագունսն ի ծառայութիւն իւրեանց. կողոպտելով զեկեղեցիս քրիստոնէից աներկեղաբար. եւ զպատուական նշխարս սրբոց, եւ զխաչս եւ զգիրքս մերկացուցեալ ի զարդուց, առ ոչինչ համարե[ա]լ ձգէին ընդ վայր:
       Եւ արդ` զո՛ր աղէտ եւ զպատահումն ժամանակիս գրեցից. զբաժանումն հարց եւ մարց ի յորդիսցն, թէ զսիրելեաց եւ զմերձաւոր ընտանեաց զխափանումն սիրոյն. զիւրե[ա]նց սեփական ընչիցն առնումն. թէ զգեղեցիկ ապարանացն ի հրոյ ծախումն. զմանկտիսն ի գիրգս մարցն զենումն, թէ զգեղեցիկ եւ զփափկասնունդ երիտասարդաց եւ զկուսից բոկ եւ մերկ գերումն: Վա՜յ անցաւորիս. կարծեմ թէ ամենայնս յիմոց պարտեացն հանդիպեցաւ. զոր Տէրն եւ արարիչն մեր. այն որ ներող է եւ երկայնամիտ, այց արասցէ հաւտի իւրոյ, զոր գնեաց պատուական արեամբն իւրով:
       Յայսմ ի նեղ եւ ի դառն ժամանակիս փայլէր իբրեւ զարեգակն՝ սուրբ հոգի վարդապետն մեր Վանականն յերկիրն արեւելեան, երկրորդ արեւելք անուանե[ա]լ. լի լուսով եւ անհաս գիտութեամբ ամէնիմաստ Հոգւոյն սրբոյ. զոր եւ բազում երկամ[բ]ք եւ աշխատութեամբ ձրի բաշխէր զկերակուրն հոգեւոր, այսինքն զբան վարդապետութեան Հոգւոյն, նմանեալ երկնաւոր վարդապետին Քրիստոսի, հեզութեամբ եւ խոնարհութեամբ, լռութեամբ եւ երկայնմտութեամբ: Սիրող սրբոց եւ սրբութեանց, խաչի եւ եկեղեցւոյ, ժամատեղեաց եւ ժամարարաց, քահանայից եւ կրաւնաւորաց: Առ մեծամեծսն ահարկու. առ աղքատսն եւ կարաւտեալսն քաղցր, առ մեղուցեալսն` անոխակալ, դնելով զդեղ ապաշխարութեանն թեթեւագոյնս, որպէսզի կարող լինիցին տանել զլուծ ապաշխարութեանն, եւ վերստին նորոգիլ հոգւով եւ մարմնով, եւ կալ հաստատուն ի հաւատս ճշմարիտս, փառաբանիչս եւ երկրպագուս ամենասուրբ Երրորդութեանն:
      
       Նոյնպէս եւ գովելի աշակերտքն իւր Վարդան եւ Կիւրակոս, Առաքեալն եւ Յովսէփ խաչանման բաժանեալ զաշխարհն արեւելից՝ լուսաւորեցին կենարար վադապետութեամբ Հոգոյն սրբոյ: Այլեւ բազում որդիս ի փառս ածին՝ ձրի բաշխելով զտիրական եւ զխաչանիշ գաւազանն նմանե[ա]լ փառաւոր վարդապետին իւրեանց, կատարելով զՏեառն հրամանքն՝ թէ ձրի առիք եւ ձրի տուք. զոր եւ զկեանս նոցայ տացէ եկեղեցւոյ իւրոյ Քրիստոս Աստուած ընդ երկայն ժամանակս. ամէն: