Գիրք Դատաստանի, Գ խմբ.

ՍԿԻԶԲՆ ԴԱՏԱՍՏԱՆԱՑ Ի ԿԱՄՍ Հ0Ր ԵՒ ՈՐԴՈՅՆ ՈՐ Ա ՅԻՍՈՒՍԻ ՔՐԻՍՏՈՍԻ, Զ0ՐՈՒԹԵԱՄԲՀՈԳՈՅՆ ՍՐԲՈՅ

ԳԼՈՒԽ Ա
ՎԱՍՆ ՎԻՃԱԿԻ ԴԱՏԱՒՈՐԱՑ

Եկեսցուք այժմ իսկ ի գործ դատաստանի՝գիտելով, զի ըստ քաղաքաց դատաւորս հրամայէ լինելՄովսէս եւ նոցունց դպիրս, յորոց յայտ է, զի ոչզամենայն գրով աւանդեաց Մովսէս զիրս դատաստանի, այլ՝ տեսակս սակաւ, եւ ի դատաւորս ապաստան արար իզանազան իրս եւ ի ժամանակս։ Եւ վասն այն զդպիրսնոցա կարգեաց, զի զեդեալ դատաստանս նոցա գրովպահեսցեն։ Ըստ որում եւ մերս եղիցի, որպէս յառաջիսկ ասացաւ։

Եւ արդ, նախ զայս եւս տեսցուք, զի պարտէ, որ դատաւորք հռոք եւ պարգեւք ունիցին իթագաւորաց, զի մի՛ ձանձրասցին ի դատելոյն. զնոյնեւ եկեղեցոյ դատաւորքն, որ են եպիսկոպոսք, պարգեւսմեծամեծս կալցեն ի կաթողիկոսէն լիապէս, զի մի՛յաղագս աղքատութեան թիւրեսցեն զուղիղ դատաստանսԱստուծոյ։

Եւ արդ, այսպէս լիցի։ Եթէ մեռանիցի այրոք եւ ուստր ոչ ունիցի, եւ ոչ դուստր, եւ ոչ այլ ոք իցեղից հարց նորա, ժառանգութիւն նորա եպիսկոպոսացլիցի։ Բայց այսպէս արասցեն. զի եթէ ի կաթողիկոսիվիճակ եղիցի անժառանգ վախճանեալն, կաթողիկոսինեղիցի ինչքն, եւ եթէ յեպիսկոպոսի՝ եպիսկոպոսն երեքբաժին առնէ զինչս մեռելոյն եւ զմինն իւրն առցէ, եւզմիւսն կաթողիկոսին տացէ, եւ զմիւսն այլ՝քահանայիցն։ Եւ թէ թիմին վարդապետ կայ, ի վեցբաժնեն, զմինն նմա տան եւ զայլն ապա երեք բաժինարասցեն։

Իսկ աշխարհական դատաւորաց ոչ տան մասն, վասն զի այսօր են եւ վաղն չեն։ Ապա եկեղեցոյդատաւորք հայրք են հոգոց եւ մարմնոց եւ նոքա պարտինհատուցումն առնել ննջեցելոց։ Իսկ սիրոյ աղագաւ, վասն աշխատութեան դատաստանին, տացեն մասն ինչմարմնաւոր դատաւորաց, այլ ոչ օրինօք, այլ ըստպատահման։

Ապա թէ կրօնաւոր վախճանի ի վանքն, զիւրիրքն իւրքն առցեն՝ զինչ մարդոյ որ ընկերակից էր, եւթէ աշակերտ ունի՝ նա ժառանգէ, եւ թէ վարդապետ՝ նա, եւ մի՛ մարմնաւոր ազգն՝ եղբայր, կամ հայր, կամ

ազգական, այլ հոգեւորքն, եւ զմատղենիքնեւ զայլ մահու իրաւունքն հօր վանացն տացեն, զիմոնոզոնքն ի նմանէ ձեռնադրին, եւ վասն այսորիկ նաժառանգէ, զի իւր ձեռնադրեալն է։ Եւ թէ չունենայմոնոզոնն, որ մեռանի, մօտ ի յինքն աշակերտ կամվարդապետ, հայր վանացն ժառանգէ զինչս նորա, եւզմատղին իրաւունքն եւ զմահուն եպիսկոպոսին տան։

Իսկ հաւատաւոր կանայք, թէ յաշխարհականքահանայէ ձեռնադրի եւ մօտ ի նա վախճանի, նա ժառանգէզինչս նորա. եւ եթէ ի վանք ձեռնադրի եւ մօտ ի նոսավախճանի, նոքա ժառանգեն զնա, եւ մի՛ եպիսկոպոսքարկցեն ձեռն ի նոսա։

Իսկ եթէ օրհնած երէց է աբեղայն, որվախճանի եւ ոչ ունենա վարդապետ կամ աշակերտ, որ իկենդանութեանն մի էին, եպիսկոպոսն ժառանգէ, եւզմատղենիքն հօր վանացն տացեն, եւ թէ իցէ հոգեւորժառանգ՝ զինչսն նմա տացեն եւ զմատղենին եւ զմահունիրաւունքն՝ եպիսկոպոսին։

Այս դատաստան հաստատուն կացցէ եւսենեկաւորացն, իսկ միայնակեացք միաբանք իւրեանքզիւրեանք ժառանգեն։ Բայց եթէ երէց աբեղայ հանդիպիի միջի նոցա, զհանդերձն եւ զմատղենին եպիսկոպոսինտացեն եւ զայլ ստացուածսն ի մէջ եղբարցն հաւասարբաժանեն։

Նմանապէս եթէ եպիսկոպոս փոխեսցիմահուամբ առ Քրիստոս եւ ունիցի աշակերտ ժառանգ կամայլ հոգեւոր եղբայր, ընդ որ ինքն կամեսցի եւհաճեսցի՝ նա ժառանգեսցէ զինչս նորա, իսկզհանդերձսն, եւ զգաւազանն եւ զմեռոնն, եւ զայլընծայս տացեն կաթողիկոսին, զի նա է ձեռնադրող նորաեւ դատաւոր, եւ զմատղենին եւ զմեռելոյթսն տացենդրան եպիսկոպոսին։

Իսկ ի կաթողիկոսի դարպասն զինչ մատաղառնէ ի տօնս տէրունականս, իւր եկեղեցպանուն լիցի։Իսկ թէ հանդիպի, որ մեռանի յիւրոց ազգականացն, եւկամ մատաղ առնէ իւր ննջեցելոցն, եւ կամ պսակէյիւրոց ազգականացն, այսոցիկ իրաւունքն յիւր դրանեպիսկոպոսացն վերայ բաժանեսցի եւ ի վերայվարդապետացն։

Իսկ եթէ վախճան հանդիպի կաթողիկոսին, իւր ամենայն ստացուածք եւ գանձք եկեղեցոյն եւաթոռոյն մնասցէ անփոփոխ, եւ զենմունք եւ այլ հոգոյընծայք բաշխեսցեն առհասարակ ի վերայ եկեղեցականացըստ արժանեացն։

Այս եղիցի իրաւունք ի դատաստանսեկեղեացոյ. եւ մի ոք ի վերայ իրաւանց ընկերին ելցէ, զի մի՛ մնասցէ ի ներքոյ անաչառ դատաւորին մերոյՅիսուսի Քրիստոսի։