Գանձեր, տաղեր, փոխեր

Աստուած անեղ եւ անժամանակ,
Անսկիզբն, անեզր եւ անկատարած,
Լոյս անմատոյց, գերարփի անուր, անուստ եւ տիպ անսահման,
Գերագոյն բնութիւն էութիւն, ի վեր քան զմիտս եւ զբան,
Երիս անձնացեալ դիմաւք եւ ի մի բնութիւն,
Տէրութեամբ եւ արարչութեամբ հաւաքեալ,
Անքակ ժողովումն, եւ միութիւն բաժանեալ կերպիւ եւ անուամբ,
Անսկիզբն եւ սկսեալ, եւ ելումն ի Հաւրէ,
Անծին եւ ծնեալ, եւ բղխումն ի յԷէն,
Իսկութիւն անպատճառ եւ պատճառ ծագումն,
Եւ ելումն անշփոթ միութիւն,
Զուգակիցք հաւասար զաւրութեամբ, էութեամբ, փառակցութեամբ,
Եւ որոշեալք յատկութեամբ,
Արարիչ ամենից բնաւից բոլորից,
Կատարիչ անվրէպ հրամանաւ յանէից,
Ստեղծիչ կրկին բնութեանց կենդանեաց աննիւթից եւ նիւթականաց,
Աղբիւր բարութեան, Տէր տարրականաց, եւ անտարրից պատճառ,
Եւ պետ բոլորից, սուրբ Երրորդութիւն.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Ներգործական զաւրութեամբ շարժեալ անշարժիդ յեղումն եղելոցս,
Հաճեցար յինքնաբուղխ հոսեալ բարեացդ
Անհատ նման ստեղծանել քեզ բարիս.
Հրաշից արարչիդ առնել տեսողս
Կամեցար անտեսիդ փառաց վայելման.
Կրկին գեղեցկապէս ստեղծեր երկին մարմին,
Եւ անմարմին լցեալ անթիւ բնակչաւք զարդարեցեր.
Յանեղէդ եղեալք երկրորդ արարչիդ մեծիդ Աստուծոյ,
Աթոռք հանգստեան անկարաւտիդ բազմելոյ
Յանծայր իմաստիցդ առեալ լցմամբ գիտութեան.
Բազմաչեայ գունդ քերովբէից մերձ աստուածութեանդ,
Սրբասաց սերովբէք, յորմէ գոյացան հուպ եղեալք
Պակուցմամբ առ նոյնդ կայանիւ.
Տիրապէս տէրութիւնք, զաւրութիւնք, իշխանութիւնք
Յիշխանաբար իշխողէդ ստեղծան.
Միջինք երկնայնոցն պետութիւնք, հրեշտակապետք եւ հրեշտակք,
Անհիւթիցդ ծայր եւ կնիք` ի քէն գոյացան.
Իննեակ դասուցդ անմահիցդ
Կարգեցեր երիս քահանայապետութիւնս.
Կատարիչ, լուսաւորիչ, մաքրիչ առողս եւ բաշխողս,
Զգիտութիւն ծորես միջոցաւ, զլոյս` նախնեաւքն առ վերջինս.
Շնորհեցեր սահման յետնոցն յառաջինս դառնալ
Նմանիւ ըստ կարութեան.
Եւ զբնաւքն ի քեզ սիրով միութեամբ արքայիդ անմահի
Կարգեցեր հազարք հազարաց եւ բիւրք բիւրուց,
Առ դուրս հզաւրիդ միշտ արթուն զինուորս ահաւորք.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:
Մեծահրաշ բերկրանաւք ի սէր յարապէս ցնծան
Արարչիդ հոյլք հոգեղինացն անլոյծ խնդութեամբ.
Վերակնեալք անտես տեսլեամբ տռփիւ բաղձանաւք,
Իբր ի սկիզբն ի քեզ, ի պատճառ մասանց բոլորից.
Ստեղծողիդ պարգեւաց սպասեալ հոսման իմաստից վտակաց,
Զնոսին արբուցող որպէս զբուրաստան գետոյ վայելուչ,
Յորմէ լցեալք անյագութեամբ, եւ միշտ ի նոյն ծարաւեալք,
Որպէս շուշան ի ցաւղ գարնայնոյ.
Զառեցեալն ի քէն ծորմամբ գիտութեան
Անխանտաբար բաշխեն յետնոցն առաջինքն ի քէն
Բարեդրեալ հրամանաւ,
Ըստ հասման ինքնութեանց բերեալք զանհասիդ
Յինքեանս աւրինակ անկերպ կերպարանեալ նմանիւ.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Առաքեալք ի քէն անյայտ խորհրդեամբ`
Զփրկութիւն ի պաշտաւն ժառանգողաց մարդկան ազգի
Պահապանք միջնորդք քաղցրութեան սաստից եւ սպառնման.
Եւ զքեզ ուսուցիչք սիրով ադամեանցս.
Սրովբէն հրանիւթ զկենացն տունկ պահէր,
Զի մի' պատրեալն Ադամ կերեալ մշտասցի մահուամբն անյաջորդ.
Ի դիմաց արարչիդ հարցողք զՀաբելի մահուն
Ընդ սպանողն առաջին եղբայրն Կայէն.
Ենովքայ յերկրէս մահու յաշխարհն ածիչք կենդանեաց,
Աբրահամեան խորանին բնակողք եւ կերողք որթոյն,
Եւ տուիչք աւետեաց որդիս ունելոյ.
Ղովտաց յերկրէն հանողք Սոդոմայ,
Եւ զնոյն պատժողք ցաւղաբեր հրով յերկնից տեղացեալ.
Ի հայրազէն մահուանէն զերծողք պատանւոյն Սահակայ
Եւ զխոյն փոխանակ պատրաստողք.
Յակոբայ սանդղոյն ելողք
Եւ իջիչք յերկնից յաշխարհ առ մարդիկ.
Յեգիպտուհւոյն փրկողք Յովսեփայ,
Եւ զանուրջսն նովաւ հանեալ ի բանտէն յայտնիչք արքային.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Հրաշալի տեսլեամբ երեւեալք Մովսեսի
Ի վեր քան զկարծիս ի մորենւոջն անկէզ բորբոքմամբ.
Ցեղին Սահակայ զսոյն փրկիչ
Առաքէր զուարթունն ի դիմաց մեծիդ Աստուծոյ
Անդրանկացն Եգիպտոսի սատակիչք
Եւ հանիչք ժողովրդեանն յանապատ.
Ընդ ծովն անցեալ խորագոյն, ուր զփարաւոն հեղձեալ զաւրութեամբ:
Ահարոնեան ուսուցիչք քահանայութեանցն
Հոսեալ զաւրինակ յինքեանս եղելոյ.
Առաջնորդք Յեսուայ յերկիրն աւետեաց
Ի տիպն երկնից գաւառացդ,
Որոց Միքայէլ իշխան ըստ Մովսեսի բաժանմանցն,
Ըստ ազանցն թուելոց
Սպառնման արքային դաւթի հրեղէն սուսերաւ,
Ի սաստ բարկութեան առաքեալ ի քէն զուարթունն.
Իմաստնոյն հանճարոյ նպաստ նոքա
Եւ սատար ի գլուխ աւծեալ բանակին եւ շինման տաճարին.
Կառք քառակերպեան Եզեկիելի երեւեալք,
Յորոյ վերայ բազմեալ Աստուածդ աստուծոց.
Պատժողք արանց հեստելոց եւ դրիչք նշան ի ճակատ արդարոցն
Հրանիւթ անուաւք զՀեղիաս յաշխարհն ամբարձին կենդանեաց,
Եւ բիւրք բանակէին շուրջ զԵղիսէիւ.
Եսայեայ ունելեաւք բերեալ սրովբէն կայծակն
Ի շրթունս մաքրիչ պղծութեանց համաւրէն դասուց տեսողացն.
Երկնայինքդ` ուսուցիչք նոցա եւ զեղեալսն ճառողք.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Ի սկզբան անեղիդ եղելութեան մարմնով անճառ Հաւր,
Ծննդեամբ Որդւոյդ եւ Բանիդ սոքա եղեն սպասաւորք.
Պետն հրեղինաց Գաբրիէլ բերեալ աւետիս Մարիամու`
Ծնանիլ կուսութեամբ զՏէրդ եւ զծնեալդ աներբ ի Հաւրէ:
Զաքարիայ սոյն գոչէր զուարթունն`
Ծնանիլ Մկրտիչ ի ծեր յարգանդէ,
Եւ զնոյն պատժեաց պապանձմամբ.
Ի ծննդեանն աւետաբերք բացաւթեայ հովուացն
Եւ երգիչք փառացդ Աստուծոյ.
ՅԵգիպտոս երեւեալ զմանուկդ հինաւուրց
Զուարթուն Յովսեփայ տանել դեռածին
Եւ նոյն տեսլեամբ դառնալ անդուստ ի Սաղիմ.
Քեզ` անկարաւտիդ յանապատն յաղթութեան
Հոսեալ թափեցան ի սպաս սեղանոյ,
Եւ բերողք հացի արարչիդ եւ կերակրողի զարարածս,
Ի սաստկագոյն պակուցման երկիւղէ մահուն
Փրկագործ զաւրացուցիչք լինէին զաւրացուցչիդ երկնաւորաց եւ երկրաւորաց.
Գերեզմանի անմահիդ պահապանք,
Եւ կանանցն իւղաբերից քարոզք յարութեան զմարդիկ յառնողիդ.
Վերացման մարմնով հզաւրիդ համբարձիչք,
Եւ կառք քառակերպեան ըստ մարգարէին
Ածողք յերկինս ի ծոցն Աստուծոյ.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Ցնծութեամբ տաւնեմք զյիշատակ լերանցդ անմահից,
Զմերձիցն առ քեզ, Աստուած բոլորից հրաշից,
Առ մեզ նոքաւք ներգործիչ.
Զընտրեալ դասուն մետասան զպետն եւ զգլուխն
Հաներ նոքաւք ի բանտէ սքանչմամբ մահու կապանաց.
Զանաւթն ընտրութեան յերրորդ
Համբարձեր յերկին հրեշտակաւք
Եւ ուսուցեր նմա զբանս անճառ անպատումս.
ՑՓիլիպոս խաւսեալ հրեշտակին ի կառս յարեալ ներքինւոյն
Եւ վերածնեալ զնոյն յորդիս Աստուծոյ.
Կուռնելիոսի երեւեալ զուարթունն աղաւթից նորա,
Եւ ողորմութեան ածիչն առաջի քո, Յիսուս մարդասէր.
Սրբուհւոյ Կուսին` մարմնով զքեզ ծնողին
Բերեալ նշան յաղթութեան աշխարհի
Եւ հրաւէր փոխման բրաբիոն ոստս արմաւենւոյ.
Դու բազմութեամբ իջեալ զաւրաւք հրեշտակաց
Ի փոխումն Իսկուհւոյն,
Աստուած սրովբէից Յիսուս եւ Տէր քրովբէից.
Յիշխանն անմահից Միքայէլ
Զաւանդեալն ետուր զհոգի Կուսին
Համբառնալ ի լուսաճեմ խորանս անմատոյցս.
Մաւր քո մարմնոյ տապանին
Կացուցեր զհոյլս անմահից պարողս,
Յերգս հոգեւորս, որովք փոխեալ յերկիր կենդանեաց,
Նաեւ վկայիցն, եւ հայրապետացն, եւ ճգնաւորացն
Աւգնականս, սպասաւորս, եւ զաւրացուցիչս.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Քե'զ, հզաւր, մարդասէր եւ բարերար,
Մաղթեմք արտասուաւք` առաջի անկեալ արարչիդ.
Զյիշատակ տաւնի մեծին Միքայելի ի հաճոյս քեզ ընկալ, բարեգութ,
Որով զմարդիկ պահպանես եւ պատժես
Ըստ հատուցման արժանեաց չարացն եւ բարեացն,
Որպէս յանապատն զզաւրս անաւրէն արքային մեղսասէր
Տապաստ արկեր զուարթնովս.
Զզաւրսն հագարացւոց յաւուր տաւնի իւրոյ
Ի քաղաքն Ակլոնայ զարհուրեցոյց զաւրեղ քաջութեամբ,
Հրաշապէս անհետեալ խորտակեաց
Զծովարշաւ հեծեալսն անաւրէն զաւրացն
Յայտնապէս զինուորս Միքայէլ անյաղթ քաջութեամբ.
Ի սոյն քաղաք զանաստուած բանակն աւտարաց
Սովով եւ սրով սատակէր
Սոյն զինուոր երկնից արքայիդ, որպէս ի հնումն:
Եւ եւս առաւել
Գեղարդեամբն հերձեալ պատառէր զվէմն ահագին,
Զի չարացն արուեստեալ զջուրսն անցուցեալ.
Եւ զպաշտաւնեայն փրկեալ տաճարաւն
Հրաշիւք մեծապէս մեծն Միքայէլ,
Մեծին երեւեալ Կոստանդեայ, ասէր.
_ Պահապան եմք քրիստոնէից,
Եւ քեզ յաղթանակ ընդդէմ թշնամեաց.
Ընկա'լ, մարդասէր, բարերար կամաւք զնուէր մաղթանաց երկրածին մարդկան`
Յաւր յիշատակի երկնային անմարմին զուարթնոցն, աղաչեմք:

Անճառ Աստուած ողորմած, մարդասէր.
Բնաւից բնութեանց ստեղծող յանէից,
Հաւր հզաւրի Յիսուսի` Որդւոյ եւ ազգակցի Հագւոյ անեղծի.
Հայցմամբ արտասուաց երկրահուպ դիմաւք, սրտի բաղձանաւք
Մաղթեմք զփրկիչդ աշխարհի,
Ադամածին սեռի մարդկանըս զարմի.
Բարեխաւսութեամբ սրբոյ Կուսին,
Հայցմամբ Յովհաննու եւ վկայիդ Հաւր,
Առաջին վկային մաղթանաւք,
Համաւրէն սրբոցն դասուց`
Առաքելոց, մարգարէից, հայրապետաց, մարտիրոսաց,
Եւ մերոց տաւնակցացն աղերսիւք,
Զտաւնախմբութիւնս մարդկան զյիշատակ հրանիւթիցն
Ի հաճոյս ընկալ բարերար կամացդ.
Գթաւրէն սիրալիր անհաս ողորմած.
Մարդկան պահապան զդոսա առաքեա',
Եւ եւս առաւել
Արեամբ քո փրկեալ հաւտի սուրբ եկեղեցւոյ,
Ընդ երկին անցելոյդ յերկրի յաջորդաց.
Հայրապետաց` լինել սրբութեամբ
Ի նմանն կոյս ի սպաս պաշտաման,
Եպիսկոպոսաց, քահանայից, սարկաւագաց, դպրաց եկեղեցւոյ`
Վերբերողք ի քեզ միութեամբ,
Թագաւորաց` պահպանութեամբ յաղթութիւն նոքաւք,
Եւ իշխանաց` քաջութիւն,
Եւ զաւրաց` ուժգնութիւն ընդդէմ խաչին թշնամեաց,
Արանց եւ կանանց, ծերոց եւ տղայոց`
Առաջնորդ լինել ի սէր վերին կոչմանն
Եւ ի յոյս ինքեանց միութիւնս,
Ննջեցելոցն` ի յարութեան բարեկամք եւ բարեխաւսք
Առ քեզ, մարդասէր.
Ահա յիշեսցես զհոգիս ննջեցելոցն
Եւ ողորմեսցիս բարեխաւսութեամբ սոցա, աղաչեմք:
Րամեալ միացո' զմեզ ի սէր քո
Եւ զխաղաղութիւն քո տո'ւր մեզ, խնդրեմք:

Ուրախացո' զանձինս, եւ զմիմեանց
Տեառն Աստուծոյ յանձն արասցուք:

ՓՈԽ

Զիննեակ դասուց հրանիւթից
Անմահ երկնային քահանայապետութեանցդ
Այսաւր տաւնախմբեմք զյիշատակ
Մարդիկս երկրածինք` փոքունս ձեր եղբարք.
Անեղին բարձրելոյ աթոռք անարուեստք,
Քերովբէք բազմաչեայք եւ սերովբէք եռահիւսակ,
Հնչողք սրբասացութեանց,
Տիրաբար պետութիւնք, զաւրութիւնք, իշխանութիւնք, զինուորք արարչին,
Միջինք երկնայնոցն եւ երկրորդք առաջնոցն,
Պետութիւնք հրեշտակապետք եւ հրեշտակք անմարմնոցն,
Ծայրք եւ վերջք մարկան պահապանք,
Ճշմարիտ մեր բարեկամք` Միքայէլ եւ Գաբրիէլ,
Զաւրութեանցն Աստուծոյ զաւրեղ զինուորք եւ իշխանք հրեշտակաց,
Գիտութեանցն Աստուծոյ յերկիր հոսիչք
Եւ զմարդիկ առ ձեզ վերբերիչք ի սէր արարչին,
Սաստիչ ստահակաց եւ ուղղոց վարդապետք ի յոյսն անվեհեր,
Զմարդկան աղաւթս ածողք յերկինս առաջի բազմելոյն
Եւ տեսողք զերեսս աղքատացս Աստուծոյ ըստ փրկչին համայնից,
Կենաց պահապանք մեր, միջնորդք մահու եւ փողք յարութեան,
Աւգնականք յաւուրն աներեկ եւ բարեխաւսք առ Յիսուս`
Դատողն անաչառ.
Աղաչեմք հայցմամբ ընդունել զնուէր մաղթանաց
Ի տաւնս ձեր, հզաւրք:
Պահապան մեր լերուք ի յելս եւ ի մուտս, ի կալս եւ ի գնալս,
Ի գիշերի եւ ի տուընջեան, յարթնութեան եւ ի ննջման`
Բանակել շուրջ զմեաւք` զերկիւղածովքս Աստուծոյ,
Յաւր մահու մեր զհոգիս քաղցրութեամբ աւանդողք,
Հեզաբար լերուք երեւեալք, որպէս հարք` առ որդիս.
Ընդ խաւարայինսն զբնաւից
Զերծուցէք զհոգիս ընդ իշխանութիւն ի հոյլս արդարոց.
Զբանսարկուն, բարեկամք մեր, ատեցէք
Եւ զմեզ անվրէպ ի ծոցն ածէք Աստուծոյ,
Որ ողորմութեամբն իւրով եւ բարեխաւսութեամբ ձեր
Փրկեսցէ զմեզ յամենայն վտանգից մերոց`
Շնորհել ողորմութիւն յայժմուս եւ յաներեկ աւուրն:
Եւ այժմ ողորմեա'ց մեզ, Տէր Աստուած մեր,
Ըստ մեծի ողորմութեան քում: