ՀՈԳՈՒ
ԵՒ
ՀԱՆԴԵՐՁԵԱԼ
ԿԵԱՆՔԻ
ՄԱՍԻՆ
Մարդը
տարբերւում
է
կենդանիներից
նաեւ`
նրանոդ,
որ
սա
հոգի,
իսկ
նրանք
միայն
շունչ
ունին:
Մարդու
հոգին
մի
լուսաւոր
բան
է,
որ
բնակւում
է
մարդու
ձախ
կողմում:
Մեռնելիս
հոգին
դուրս
է
գալիս
բերանից,
եթէ
արդար
է`
աղաւնու,
իսկ
եթէ
մեղուոր`
սեւ
թռչունի
նմանութեամբ:
Մի
պառաւ
պատմում
էր,
թէ
մի
ծառի
տակ
իւր
հիւանդ
թոռը
խնամելիս,
ննջում
է
եւ
տեսնում
մի
աղաւնի,
որ
երեխայի
բերանից
դուրս
է
գալիս
եւ
կանգնում
ծառի
վրայ:
Արթնանալով
նա
գտնում
է
իւր
թոռանը`
մեռած:
Բոլոր
երեխաների
հոգիները
արդար
են,
իսկ
չափահասներինը`
մեծ
մասով
մեղաւոր:
Հոգին
բերանից
դուրս
գալուց
յետոյ
մինչեւ
այգը
կատարելը
սաւառնում
է
դիակի
շուրջը
ու
երբ
միւս
օրը
վաղ
առաւօտեան
տան
մեծը
գալիս
է
երեք
անգամ
«վա՜յ»
է
բղաւում,
ապատով
կերպով
սաւառնում
է
դէպի
երկինք:
Այստեղ
բոլոր
թռչունների
կերպարանքով
մնում
են`
արդարները`
մի
ծաղկալից,
ծաղկազարդ
այգում,
մեղաւորները`
մի
մթին
տեղ,
իսկ
ո'չ
արդար,
ոչ
մեղաւորները`
արդարների
յետեւը:
Այստեղից
նրանք
հսկում
են
իրենց
գերեզմանների
վրայ
եւ
սպասում,
որ
իրենց
ազգականները
գան,
գերեզմանները
օրհնել
տան:
Եւ
եթէ
օրհնել
են
տալիս,
իրենք
ուրախացած,
օրհնում
են
օրհնել
տուողներին
եւ
սաւառնում
երկինք,
իսկ
եթէ
չեն
օրհնել
տալիս,
տխուր
տրտում,
ազգականներին
անիծելով`
բարձրանում
են:
Երբեմն
էլ
պատահում
է,
որ
հոգին
դեռ
մարդու
կենդանութեան
ժամանակ
թողնում
է
մարմինը
եւ
ինքը
գնում:
Այդ
թափառման
միջոցին
մարմինը
բոլորովին
անզգայ
ընկած
մնում
է,
մինչեւ
որ
հոգին
նորից
վերադառնում
է:
Այսպէս
մի
անգամ
Քառասնի
գիւղացի
Աղաջանը
գիշերը
գնում
է
եկեղեցի
եւ
գրկելով
որդու
դագաղը,
երկար
ժամանակ
լաց
է
լինում
եւ
անզգայացած
ընկնում
վայր:
Երբ
մի
երկու
օրից
զգաստանում
է,
պատմում
է
թէ
ինչպէս
իւր
որդու
հոգու
հետ
միասին
ինքն
էլ
բարձրացել
է
երկինք,
տեսել
դրախտը,
խօսել
Աստուածութեան
հետ
եւ
այլն:
Այստեղ ,
այս
երկնային
կայեանում
հոգիները
անհամբերութեամբ
սպասում
են
վերջին
դատաստանին,
երբ
Քրիստոս
կը
գայ
եւ
Գաբրիէլ
հրեշտակապետի
փողով
բոլոր
ննջեցեալները
յարութիւն
կ'առնին:
Այդ
ժամանակ
կը
կախեն
արդարութեան
կշիռը
եւ
բարի
ու
չար
հրեշտակները,
որոնք
մարդու
կենդանութեան
ժամանակ
նստած
բարին`
աջ,
չարը
ձախ
ուսին,
գրում
էին
նրա
գործերը,
կը
հանեն
իրենց
մատեանների
միջից
բարին`
բարութեան,
իսկ
չարը`
չարութեան
գործերը
եւ
կը
դնեն
կշռի
նժարների
մէջ:
Եթէ
բարութիւնը
կշռէ,
մարդը
կանցնի
Քրիստոսի
աջ
կողմը,
իսկ
եթէ
չարութիւնը`
ձախ:
Յետոյ
արդէն
աջակողմեանները
դրախտ,
իսկ
ձախակողմեանները
դժոխք
կերթան:
Դրախտը
մի
հրաշալի
այգի
է,
լի
մշտադալար
ծառերով,
անուշահամ
ծաղիկներով,
քաղցրահամ
աղբիւներով
եւ
բիւրաւոր
գեղեցիկ
թռչուններով:
Իսկ
դժոխքը
մի
մութ
խոր
անդունդ
է,
ուր
թոնիրներից,
խարոյկներից,
կուպրի
կարասներից
ահագին
հուր
է
բարձրանում
եւ
տանջում
երկաթեայ
տրեխներ
հագած
մեղաւոր
մարդկանց:
