Հողային հարցը

ԿՆՃՌՈՏՆԵՐԸ

Բ. աստիճանի լուծման կարօտ եղողները հետեւեալները կրնան նկատուիլ.

Պետական տուրքի պատրուակով թանկարժէք հողեր՝ չնչին գնով ծախուած:

Երկրագործական Պանքային պարտքի փոխարէն թանկարժէք հողեր՝ չնչին գնով ծախուած:

Օրինական հանգամանքէ զուրկ ո՛ եւ է թղթով (կամ անընդունելի հին իլամով, վկայութիւններով եւն. ) Հայոց դէմ դատարանէ արձակուած աննպաստ վճիռներով գրաւուածները:

Շինծու վկայութիւններով հագգը գարարի իրաւունք վաստակելով՝ դատարանի վճիռով գրաւուածները. կամ ի բացակայութեան ինթիգալները:

  Եօգլամա մէմուրներու անկանոն կալուածագրերը դատարանով հաստատուած եւն.:

Մասնաւոր առնելիքի փոխարէն դատական վճիռ ձեռք բերուած եւ գրաւուածները:

Չնչին գնով ( ¹ / ₁₀ -րդ կամ ¹ / ₅ -րդ) սալաֆով ինթիգալ եղածները:

Ծանօթ. Հարկաւ միշտ բացառութիւն կը կազմեն այն գրաւումներ կամ ինթիգալներ, որոնք երկու կողմի հաւանութեամբ եղած են, ու բռնութիւն, խարդախութիւն չէ գործածուած:

Ուրեմն կնճռոտութիւններն ալ՝ որ գրեթէ գրաւումներու կէսին չափը կը կազմեն. արդարութիւնը կը պահանջէ որ խղճամիտ քննութեան մը ենթարկուին, ինչպէս եւ գնահատութեան, պետական օրէնքներու համաձայն կարգադրուելու՝ ի նկատի ունենալով երկու կողմին ալ շահերը: Երբ արտ մը, որ 100 ոսկի կʼարժէ, բռնի առուծախի պատրուակին տակ տասը ոսկիով իւրացուած է, ոչ մէկ օրէնք եւ խիղճ կը ներէ նուիրագործել այս առուտուրը: Գրաւողը ստանալու է կամ իր դրամը, կամ իր դրամին համարժէք գետին մը, թէպէտ տասնապատիկ ալ շահագործեր է եւն. եւն.: Կամ երբ 80 ոսկի արժող արտ մը 20 ոսկիով առնուած է՝ հողատիրոջ կամքին հակառակ կամ անոր բացակայութեան, նոյնպէս: Այս խնդիրը հայրենիքի վերքերէն մէկն է, պէտք է անպատճառ իր բուժումը ունենայ, ոչ միայն արդարութեան հարկը տալու համար, այլ ի սէր համերաշխութեան օսմ. տարրրելու, որուն համար ամէն կողմէ՝ ամէն օր փափաքներ կʼարտայայտուին, փափաքին պէտք է յաջորդեն համերաշխ ու գործնական միջոցներ: