Պատմութիւն Հայոց

Իսկ առաքինի կաթողիկոսն Հայոց Կոստանդին իբրեւ ետես զաւեր աշխարհիս Հայոց եւ զտառապանսն, զոր կրէին ի հարկահանացն եւ ի զօրաց թաթարին, եւ մտախոհ եղեալ իմացաւ, եթէ մեղքն են այսմ ամենայնի պատճառ, զի ամենայն մարդ խնամով ի չարիս խոկայր գործել զհաճոյս կամաց իւրոց։ Զի կարգ ամուսնութեան սուրբ օրինացն բարձաւ, եւ հեթանոսօրէն արիւն ընդ արիւն խառնէին՝ զազգականսն առնելով. եւ զո՛ր կամէին թողուին, եւ զո՛ր կամէին առնուին. եւ պարկեշտութեան պահոց փոյթ ինչ ոչ առնէին. ընդ հեթանոսս խառնակէին անխտիր. նաեւ որ մեծն է քան զամենայն չարիս, զի եպիսկոպոսք արծաթով առնէին ձեռնադրութիւն՝ զպարգեւսն աստուծոյ անարժանից ծախելով. եւ զմանկունսն եւ զտգէտսն որ ոչ մարթէին ուղղակի խօսել առաջի մարդկան. միջնորդ ընդ աստուած եւ ընդ մարդիկ կացուցանէին։ Եւ անարժան քահանայք եւ պոռնկեալք, եւ յայտնի բոզս նստուցեալ, առնէին քահանայագործութիւն եւ այլ բազում չարիս, զոր գործէին ի մեծամեծաց մինչեւ ցփոքունս, ըստ այսմ, թէ՝ «Քահանայքն եւ ժողովուրդքն ի միասին յիմարեցան, կշտամբիչ ոչ ոքե։

Վասն այսր պատճառանաց փութացաւ գրել թուղթս շրջաբերականս եւ կանոնս համաշխարհականս։ Առաքեաց ընդ թղթոյն եւ զիմաստուն եւ զհանճարեղ վարդապետն զՎարդան, որ աղօթականութեան աղագաւ երթեալ էր յԵրուսաղէմ երկրպագել սուրբ տեղեացն տնօրէնութեան եւ շրջեալ ընդ սրբոց տեղիս եւ եկեալ յաշխարհն Կիլիկեցւոց առ քրիստոսապսակ արքայն Հեթում եւ առ նորին եղբարս. չոգաւ եւ առ կաթողիկոսն, զոր տեսեալ՝ ուրախացաւ յոյժ, եւ առ իւր պահեալ յոլով ժամանակս, սիրով կապեալ ընդ նմա, զի ոչ կամէր երբէք մեկնիլ ի նմանէ։

Վասն այսր պիտոյիցս արձակեաց զնա եւ յիւրոց սպասաւորացն ընդ նմա, գրեալ յամենայն քաղաքս, եւ յաւանս, եւ ի վանորայս երեւելիս, եւ յիշխանս փառաւորս, զի մի անփոյթ առնիցեն զսահմանացն եդելոց, որ վասն հոգւոց նոցա փրկութեան. եւ զի ծերացեալ էր նա, զվարդապետն փոխանակ իւր ընդունիցին։ Եւ գրեալքն ի նմանէ էին այսոքիկ։