ՆԱՄԱԿՆԵՐ

1. ՊԵՏՐՈՍ ՄԻՆԱՍԵԱՆԻՆ

Առ Յարգոյապատիւ Տէր

Վ. Հ. Պետրոս վարդապետ Մինասեան

Ի Տրապիզոն

Գերապատիւ Հայր,

Զպատասխանին հայրական եւ սիրալիր թղթոյ ձերոյ եթէ յապաղեսցի ցարդ, ոչ առ իմմէ ինչ անյոգութենէ եղեւ այն, այլ ի կարեւոր եւ ի բազմազբաղ գործոց իմոց. ապա եթէ ո՛չ որպէս մարթ էր ինձ է մոռացօնս անցուցանել զսրբանուէր աւուրս ծննդեան տարեգլխոյ, մկրտութեան եւ ոչ նուէրս ինչ մաղթանաց ձօնել գորովագութ Հօր եւ ի ջերմ պաղատանս հայցել ի Տեառնէ աստուծոյ վասն նորա զյաջողութիւն գործոց, զկարողութիւն, զերկայն աւուրս կենաց բարօրութիւնք. այլ գիտեա՛, Հայր, զի ոչ դադարիմ սոյնպիսի խնդրուածս առնել առ աստուած զամէնայն աւուրս կենաց իմոց, եւ հեղուլ առաջի նորա յերախտագէտ սրտէս զնուաստախոհ աղօթս իմ վասն ձեր։ Այլ թէ զի՞նչ այն զբաղանաց գործք եւ պարապումն իմ, լուարուք։ Առաջինն եղեւ այն, զի ի մեռանիլ Գէորգ Աղայի, հարսն նորա Ագապի տուտու ի սփոփանս սրտի իւրոյ, խնդրեաց յինէն եղերերգութիւն ինչ ի դառնաղէտ մահ ամուսնոյն, զոր եւ ես մեծաջան աշխատութեամբ յօրինեալ ի գլուխ տարայ, այլ չգիտեմ թէ յաջողեաց ինձ այն, բաց յայսմանէ կամ եղեւ ինձ ի զբօսանս եւ ի վարժութիւն մտաց իմոց յօրինել տաղ դիւցազնական ի գովեստ գերապատիւ վ. հ. Գէորգայ աբբահօր, յամբառնալ նորա յաթոռ Մխիթարեան ուխտին եւ ապա ձանձրացեալ թողի զայն անկատար, այլ զի եւ պարոն Յովհաննէս Հիսարլեանն յօրինեալ էր այլ տաղ ի նոյն աղագս եւ եկն ցուցանել ինձ, ես առ իս կալեալ զայն անդէն ընդօրինակեցի եւ յորժամ եկն առ մեզ վ. հ. Արսէն վարդապետն զերկոսին եւս զքերթութիւնս ցուցի նմա դատաստան առնել ընդ մէջ նոցա, եւ նա զիմն քան զնորայն վերադասեաց յոյժ վասն ընտրութեան բառից եւ ճշտութիւն անդամոցն եւ յանգից, յայսմանէ զարթուցեալ աշխուժիս անդէն սկսայ շարայարել զսկսեալն, թէպէտ եւ ցարդ ոչ կարացի լրումն տալ գործոյն։ Ի մերձենալ աւուրց կաղանտի, արք ոմանք ի Համազգեաց ընկերութենէ առաջարկեցին ինձ յօրինել ճառ եւ խօսիլ առաջի բովանդակ ժողովոյն եւ ես հաւանեալ՝ ձեռն արկի եւ կատարեցի եւ լուայ, զի եւ պ. Յովհաննէսն յօրինեալ է այլ ճառ, ուստի ի սահմանեալ աւուր սուրբ Մկրտութեան տօնին ժողովեցան ի դպրատուն վ. հ. Անանիայի, արք աւելի քան զհարիւր երեսուն, անդ առաջիկայ գտան եւ Միհրան Չելէպի Տիւզեանց եւ Տիրան Աղա եւ այլք մեծամեծք, եւ զառաջինն ես սկսայ ընթեռնուլ զճառն իմ բարձր ձայնիւ եւ շարժուածովք ձեռաց եւ մարմնոյ, որչափ մարթ եղեւ ինձ ի ժամուն, եւ այնչափ հաճոյացաւ ժողովոյն, մինչեւ ամէնեքին գովել զիս միաձայն եւ ողջունել, զայսոսիկ ասեմ ձեզ ոչ առ անձնահաճութեան ինչ եւ սնապարծութեան, այլ ի փառս եւ յուրախութիւն սրտի բազմարդիւն դաստիարակին իմոյ, որոյ պարտիմ զամէնայն, զոր գիտեմ. իսկ նիւթ ճառիս էր յորդոր ազգասիրութեան եւ Միաբանութեան, առաջի արարեալ զնոցա մեծաշահ օգտութիւնսն եւ գովելով զայսոսիկ, որք եռանդագին ջանիւք նկրտին պայծառացուցանել զհայրենիս եւ ապա յանդիման կացուցեալ զարդիւնսն եւ զգեղեցիկ վախճան Միաբանութեանս մերոյ՝ կնքեցի զխօսս իմ։ Յետ միոյ ժամու եւ պարոն Հիսարլեանն յարեաւ ընթեռնուլ զիւրն, որ էր ճառ իմաստասիրական եւ կամէր ցուցանել զեղեռնաւոր չարիս եւ զվնասս տգիտութեան եւ զմեծամեծ օգուտս գիտութեանց, այլ քանզի պակասէին ի նմա աշխոյժք եւ բորբոք եւ առանց շարժուածոց մարմնոյ եւ անզօր ձայնիւ ընթերցաւ, եւ զի սակաւուց եւս իմանալի էր վասն կարի մթութեան, վասն այնորիկ ոչ ամէնեքին առհասարակ հաճեցան ընդ այն. թէպէտ եւ եղեն ոմանք, որք վերադասեցին զայն յոյժ, զի հմտական էր, յետ արձակելոյ ժողովոյն, Միհրան Չելէպի էառ զերկոսին եւս զճառն եւ տարաւ ընդ իւր ցուցանել զայնոսիկ Յակոբայ Չելէպայ եւ ընտանեաց նորա, եւ ամէնեքին հաճեալ են յոյժ եւ մեծապէս խնդացեալ։

Բազմաց առաջի արարի զկամս մտաց ձերոց, այլ ոչ ոք յանձին կալաւ թողուլ զհայրենիս առ վայր մի եւ օտարանալ ընդ անծանօթ աստեղօք. ես իսկ ապաքէն մտադիւր յօժարէի պանդխտանալ անդանօր եւ ձեռնտու եւ օգնական լինել ձեզ յամէնայնի, այլ որպէս մարթ է ինձ անջատիլ ի Հօրէ յեղբարց եւ յազգականացս համայն, որք եւ ոչ ընդ առաջին օտարութիւնն իմ հաճեալ էին, սոյնպէս իմասջիք եւ վասն այլոցն. նմին իրի ջանամ, եթէ ոչ այլով իւիք, գոնէ հանապազորդ աղօթիւք նպաստամատոյց գտանիլ ձեզ, տացէ Տէր ձեզ զկարողութիւն յամէնայնի, յաւելցէ զթիւ աւուրց կենաց ձերոց ի փառս եւ ի պարծանս, եւ յօգուտ ազգի մերոյ, որոյ արդարեւ Հայր ճանաչիք եւ բարերար եւ ապա ուրէմն, ի խաղաղաւէտ անդորրութիւն տացէ ձեզ վայելել զպտուղս բազմաբեղուն քրտանց ձերոց։

Բազում սիրոյ ողջոյն մատուցանեն ձեզ Հիւրմիւզեան տիկնայք եւ այլ ամէնայն ծանօթք համբուրիւ ձեռաց, զնոյն եւ ես բազում խոնարհութեամբ մատուցանեմ ձեզ առանձին, եւ ի համբոյր մատուցել աջոյն ձերոյ՝ զսուրբ օրհնութիւնն խնդրեմ, որ եմ միշտ

գերապատութեան ձերում

Ն. <ուաստ> Ծ. <առայ> եւ որդի

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան

Պօլիս

29 3ունուար 1847

  Յ. Գ. Այն ինչ աւարտեալ զթուղթս, եւ ահա եկն եմ<ուտ՝ ի սենեակ իմ> պ. Վիչէն Սօֆեալեան վարժապետ գաղղիական լեզուի եւ աղաչեաց ի<ն>ձ ծ<անուց>անել ձեզ, զի ինքն է մի յազգասէր եւ ի փութաջան հարենակցաց ձերոց, եւ այս մատուցեալ ձեզ զյարգանս իւր եւ զողջոյն սիրալիր, զօրհնութիւն ձեր խնդրէ ի վերայ իւր եւ ի վերայ համօրէն ընկերութեանն Համազգեաց։