ՆԱՄԱԿՆԵՐ

3. ԱՐՍԷՆ ԲԱԳՐԱՏՈԻՆՈԻՆ

Գերապատիւ Հայր,

Յառաջագոյն քան զայս՝ գրեալ էի առ Ձեզ թուղթ այլ, յորում գանգատէի, զի «բաղխիւն անզօր քնարիս ոչ արձագանս ինչ յարոյց ի քեզ եւ վայրապար հնչեալ ընդ օդ ցնդեցաւ, եւ որում մնայի գեղեցիկ ակնկալութեան, ընդունիլ ի քէն ցանկալի աւանդ նուագաւոր ինչ տաղից, այն ամէնայն ի դերեւ ել»: Եւ յիշատակ այսմ մեծի զրկանաց դառնացուցանելով զիս, անէծս ցաւագինս զհետ արձակէի հանճարոյդ եւ Մուսայիդ եւ մաղթէի յԱպոլոնէ «խորտակել զթելս քնարիդ եւ ցամաքեցուցանել զաղբիւր դաշնակութեանցն ի նմա, եւ հատանել զթեւսդ մի՛ եւս բարձրաթռիչս լինել»։ Այլ անդէն առ նմին զմտաւ ածեալ «զբողոք եւ զսպառնալիս ուրուականց վեհիցն իմոց դիւցազանց … եւ զվիժակս աղի արտասուաց Հայաստանեայցս Ոգւոյն, եւ զի

Յորժամ եւ մերս Այրարատեան երկիր եւ ազգ մեռելատիպ

Բաղդին ի վիհ համայնակուլ թաւալեսցի գահավէժ

(Երկինք մի լըւիցեն զմահագուշակն իմ բարբառ)

Եւ փոշիք ժամանակաց ըզնա ի սպառ թաղեսցին անդ,

Յաւիտենից Քոյդ, Մուզա, գլխիվայրեալ ի գույն ահեղ,

Ձայն տացէ յարութեան ցամաքելոցն ոսկերոտեաց,

Ի դաշտին մեռելութեան, որպէս երբեմըն Մարգարէն,

Եւ Արութեանցն հսկայաբար կանգնեսցին փառք Թորգոմական։

Փոխէի զլեզու իմ, եւ բազմատխուր ոգւով «թո՛ղ ես մոռացայց ի քէն, եւ քեւ հայկեան անուն եւ փառք հնչեսցեն յականջս դարուց» ասէի. սակայն հուսկ ուրէմն առ ի կարեկցութիւն շարժել զքեզ եւ զանողոքելի Մուզայդ, զլեզու իսկ նորին առեալ ինձ օժանդակ՝ զայս ինչ մտեալ պաղատէի ի քէն.

Ի հալոցացըդ խանդից

Երգ մի եւ ինձ աղաչեմ,

Ջեռայց ի բոցդ եւ ի հուր.

Թըռեայց ընդ թռիչսըդ վըսեմ։

Կամ թէ կամիս, երգ փափուկ

Գորովանաց եւ սիրոյ

Հեզամընչիկ ի նուրբ թելս

Շարժեալ առ իս հնչեցո՛:

Ո՜հ ո՛չ այնպէս ի գիրգ ծոց

Յունկըն փափկիկ քաղցրասցի

Մանկանն ի քուն անուշից

Օրօր սիրոյն մայրենի։

Ո՛չ խանդակաթ ի սրտէ

Նըւագք եւ ձայն բարբառոյ

Ի քաղցրախորժ լուսնին ժամ

Կարօտագին սիրելւոյ։

Եւ դայլայլիկք սոխակին

Ի յանտառին բազմաստուեր

Սեւամաղձիցըն ոգւոց

Եւ կամ սրտից կարեւէր։

Ինձ քաղցրասցին որչափ քոյդ

Դաշնակութեանըդ ծորանք.

Յիս նա յաւերժ հնչեսցէ

Զերթ մշտախօս արձագանք»։

Արդ որպէս ինձ թուի թուղթն այն ոչ ժամանեաց ի ձեռս Ձեր. զի անհնար է ցայս վայր անգթանալ սրտի որ այդչափ փափուկ եւ գորովական բանս բխէ։ Նմին իրի եւ զայս թուղթ առ ի ազատ պահել ի չար արկածից, յանձնեմ ի ձեռս Վ. Հ. Պետրոս Վարդապետի Մինասեան երբեմն ինձ դաստիարակի, որ նկուն եղեալ ի հարուածոց բաղդին եւ նախանձու՝ դառնայ անդէն զփոշի ոտիցն թօթափելով ի վերայ կուրացն եւ ապաշնորհաց։

Քոյինդ զարմացող եւ աշակերտ

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան

Պօլիս, 12 Յունուար, 1850