ՆԱՄԱԿՆԵՐ

7. ԱՐՍէՆ ԲԱԳՐԱՏՈԻՆՈԻՆ

Առ Գերապատիւ Տէր

Հ. Արսէն Կ. Բագրատունի, ի Վենետիկ.

Գերապատիւ եւ յոյժ սիրեցեալ Հայր,

Ցաւ է ինձ յոյժ ոչ ժամանումն ի ձեռս Ձեր նամակիս, զոր վաղ իսկ գրեցի յետ ընդունելոյ զՀայկն, որով յիրաւի գանգատէք զանշնորհ եւ զապաշնորհ լռութենէս։ Անմարթ էր ինձ անընդոստ սրտիւ հայիլ ընդ այնպիսի շնորհ այնքանոյ Առն. երախտագիտութիւնն իմ ընդ այդ անհուն իցէ, եւ զառաւելն ասացից, զուգակշիռ գոգցես արժանաւորութեան պարգեւին։ Ո՛չ, ժամանակն ոչ շրջեաց զմիտս իմ, եւ զղջամ, այո՜, զի ոչ առաւելագոյն ինչ ետու վարկ զՀայկէն. եօթնիցս ընթերցեալ զայն ծայր ի ծայր, եւ դեռ չասեմ շատ. եւ արդ սկսայ ուսանիլ զամբողջ դրուգաս ինչ ի բերան։ Ոչինչ նուազ լսեմ ընդունելի լեալ յազգին զերկս այնքան վաստակոց. յաճախագոյնս լինին ինձ բանք զնմանէ ընդ նշանաւորս ի Հայակողմանն. եւ ամէնեքին խնդամիտք են յոյժ, իբր ի մեծագոյն պարծանաց սակի համարելով զՀայկ վասն ազգին։ Առաւել քան զիննսուն վաճառեալ է ցարդ. ոչ փոքր ինչ է հայեցեալ յայժմու մտաւոր վիճակ հայասեռիցս։ Սակայն ոչ գիտեմ, ընդդէ՞ր ցայս վայր չերեւեցաւ ինչ տպով խօսք զնմանէ առ Հայս։ Իմ վաղուց յօրինեալ յօդուած մի բաւական երկար զՀայկէն, աղաչեցի զմտերիմս իմ զՍրապ, զԳարագաշ եւ զպարոն Թովմաս Եսայեան՝ ի քնին արկանել զայն եւ յալելուլ եւս զիւրեանց առանձին կարծիս, եւ ապա տպագրել. մտադիւր սիրով խոստացան ինձ ամէնեքին, այլ ինձ չեղեւ հնար ի մի վայր ժողովել զնոսա։ Սրապ գանգատէ վասն ճմլեալ գոլոյ ընդ ծանու բեռամբ բազմախուռն հոգոց եւ գործոց. եւ Գարագաշ՝ ընդ անգործութիւնն իւր, որ դառնացուցանէ զմաղձ նորա։ Այլ զիարդ եւ իցէ, ի պատեհ ժամուն ես ոչ վերջացայց առնել զարժանն եւ զոր համարիմ ինձ քան զամէնայն սիրելի, զպարտս անեղծ երախտագիտութեան, սիրոյ եւ իրաւացի զարմացման։

Ի բերկրաւէտ լուր վերադարձին Ձերոյ այսրէն, վայր մի թինդս առեալ սրտից մերոց, եւ ապա յառաւելագոյնն ընկղմեցաք ի խոր տըրտմութիւն, զինչ եւ ոչ ոք իցէ արգել այնմ. միակն կալցէ նա օրհնութեան ի սրտից, որք ճանաչեն եւ սիրեն զհանճար եւ զառաքինութիւն։

Ողջոյն սիրոյ եւ մեծարանաց առ Ձեզ ի Մէրեմէթճեանն Սրբիկ տուտուէ, որ փոքր մի կազդուրեալ ի ծանր եւ յերկարատեւ խօթութէն, յաղօթս Ձեր լինի ապաստան։

Գերապատուութեան Ձերում

Անձկաւէտ մտերիմ եւ խոնարհ ծ<առայ>

Մկրտիչ Պէշիկթաշլեան

Պօլիս, 12 նոյեմ., 1858

Յ. Գ. Մոռացայ յուշ առնել Ձեզ աստէն փութալ անյապաղ ի թարգմանութիւն Հայկին յօտար լեզու ինչ, որով առաւել փայլեսցի յարգ նորա։ Այս է խորհուրդ եւ փափաք բանասէր եւ ազգասէր մտերմաց, մանաւանդ նուաստութեանս։